Toprağa meşe tohumu ektiğinizde neden oradan bir kavak ağacı çıkmasını beklemezsiniz. Saçmalama tabii ki de meşe tohumu ekersen meşe ağacı çıkar, diyebilirsiniz. Haklısınız. Aristoteles'in Metafiziği de tam olarak bundan bahsediyor. Çünkü Aristoteles’in temel derdi değişen şeylerin şu veya o şekilde değil de neden özellikle bu şekilde olduğunu anlamaya çalışmak. Bu bölümde değişimin ilkesini arıyoruz.

Instagram
Twitter
Website

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Varlığın 4 Nedeni: Aristoteles Felsefesi II

Ne? Neden? Nasıl? Bu bilgiyle ne yapacağım? Tanrı öldü. Postmodernizmden ne anlamalıyız gerçekten? Nedir bu dialektik dedikleri? Sanırım ben bir at sineğiyim. Varoluşunun hakkını ver. Gerçeklik gerçeklikten sürüldü. Üzerimde yıldızlı gök, içimde ahlak yasası. Dünyaya

Geçtiğimiz bölümde Aristoteles'in mantığından bahsetmiş ve ilk zemine atmıştık. Bu defa konuştuğumuz mantık teorisinin üstüne metafizik inşa edeceğiz. Şimdi yine bir soruyla başlıyorum. Bizde sorular bitmez. Toprağın meşe tohumu ektiğinizde neden oradan bir kavak ağacı çıkmasını beklemezsiniz? Saçmalama. Tabii ki de meşe tohumu ekersen meşe ağacı çıkar diyebilirsiniz. Haklısınız. M.K.

Elbette Aristoteles de toprağa meşe tohumu atarsanız oradan bir meşe ağacı çıkacağına inanıyordu. Ama inanıyordu. Bu bir bilgi değil. Neden? Çünkü gerekçelendirilmemiş. Felsefede bilgi dediğimizde genelde şöyle bir tanımlama yaparız. Gerekçelendirilmiş doğru inanç. Platon en azından öyle diyor.

Eğer tohumu toprağa atarsanız, o tohumun sonrasında bir ağaca dönüşeceğine dair bir inancınız vardır. Bu inancınızı ya da varsayımınızı gerekçelendirmeniz gerekir. Sonrasında bu gerekçenizi de deney ve gözlem yaparak doğrularsınız. İşte bu noktada ortaya bilgi çıkar.

Aristoteles ve hatta genel olarak felsefeciler doğaya bakıp doğada bunlar var, bu da böyle oluyor, bu da kendi başına böyle oluyor deyip olayları doğal süreçlerinde bırakmıyorlar. Değişimler ve dönüşümler arasındaki ilişkiyi çözmeye çalışıyorlar. Böylelikle söyledikleri bir inanç olmaktan çıkarak gerekçelendirilmiş ve doğrulanmış bir bilgiye dönüşür. Kant, felsefe doğal olana yasa koyar demişti.

doğal olanı belirli bir yasallık içerisinde kavramaya çalışıyoruz. O zaman başlangıçtaki soruya geri döndüğümüzde, meşe tohumundan kavak ağacı mı çıkar yoksa meşe mi çıkar şeklinde bir soru yönelttiğimde, tabii ki de meşe ağacı çıkar diyorsanız, sizi bunu söylemeye iten bazı argümanlarınız var demektir.

İşte Aristoteles metafiziği de tam olarak bundan bahsediyor aslında. Çünkü Aristoteles'in temel derdi değişen şeylerin şu veya o şekilde değil de neden özellikle bu şekilde olduğunu anlamaya çalışmak. Değişimin ilkesini arıyoruz. Aristoteles metafizi gözet. Yunan felsefesi evrendeki oluş ve değişimi açıklama arzusuyla ortaya çıktı. Varlık ve oluş ilişkileri antik Yunan felsefecilerinin en büyük problemiydi.

Aristoteles, Platon'un akademiyasına geldiğinde varlığın özü itibariyle ezeli, ebedi ve değişmeyen olması gerektiğini, bu yüzden de ancak gayrimaddi bir yapıda olabileceğini öğrenmişti ve bunu kabul etti. Çünkü düşününce sürekli değişen bir şey nasıl asli varlık olabilir ki?

Doğada bir dönüşüm ve başkalaşım var, her şey değişiyor. İşte bu noktada Boynuz Kulağı geçer. Aristoteles, Platon'un akademiyasında öğrendikleriyle yetinmeyecek ve hocasına bazı eleştiriler yöneltecek. Platon ideoları neden ortaya attı? İçinde bulunduğumuz dünyayı anlamak için değil mi? Platon'un dünyası sahiden neyi açıklar peki?

Bu evren hakkında bize ne söyler idealar? Hiçbir şey. Yalnızca yanılsamadan ibaret olduğunu söyledi. Bu evrene dair hiçbir bilgi yok aslında elimizde. Sanki. Bu açıdan bakıldığında Platon'un yaklaşımı, yani idealar teorisi, açıklamaya çalıştığımız şeyi iki katına çıkarmaktan daha fazla bir şey yapmadı.

İşte bu sebeple Aristoteles'in Platon'a göre devrimsel sayılabilecek yaklaşımı ideaların duyusal dünyayı anlamamız konusunda faydasının ne olduğunu sorması. Kafa karıştıran ikinci bir varlık düzeni ortaya attık. Çünkü idealar duyusal varlıkların içinde değiller. Ideaların duyusal varlıkların modelleri olduğunu söylemesi şiirsel bir saçmalıktan fazlası değil Aristoteles'e göre. Tabii ben biraz abartarak anlatıyorum.

Çünkü gözlemlediğimizde insanı insan, atı at, meşeyi ise meşe tohumu meydana getiriyor. O halde öyle bir varlık modeli geliştirmeliyiz ki hem gerçek varlık olmalı hem de değişime imkan vermeli. Platon değişmeden kalanı bulmak için ideyaları ortaya atmıştı. Bu defa Aristoteles her şeyi bu dünyada çözmeye çalışacak.

Bu noktada Aristoteles'in öğretisi başlıyor ve o diyor ki, meşe tohumunun meşe ağacı olması hareketini açıklayan şey, meşe tohumunun kendisine içkin olan meşe ağacı formudur. Tam bir Aristoteles yanıtı değil mi? Tekrar ediyorum. Meşe tohumunun meşe ağacı olması hareketini açıklayan şey, meşe tohumunun kendisine içkin olan meşe ağacı formudur. Her şey kendi formunu kendi içerisinde taşıyor gibi bir yere vardık.

Hani biz kişisel gelişimde şey diyoruz ya, saklı potansiyelini açığa çıkart. Hani kendimiz içerisinde olabilme potansiyelimizi, olabileceğimiz formu taşıyoruz gibi düşünün. Tabii sulandırıyorum daha açık olması adına. Kendisinde olan bir form, duyusal dünyaya aşkın bir idealar dünyasında değil.

Meşe tohumu bu meşe ağacı formunu gerçekleştirmek yönünde bir çabada bulunuyor ama bu form fiziksel varlığın ötesinde bir yerden gelmedi. Tamam ama bu neyi çözdü? Bu yüzden Aristoteles'in öncelikle madde ve form öğretisine biraz daha yakından bakalım.

Sokrates öncesi antik düşünürlerin tamamının varlığa ilişkin kuramlarının maddi bir yapıda olduğunu söylemiştim. Yani maddi dışında bir varlık, gayrimaddi varlık düşüncesi Sokrates ve Platon ile birlikte başlamıştı.

Peki bu durumda Aristoteles'in Sokrates öncesi döneme mi gerilediğini söylemeliyiz? Yani yeniden materyalist bir felsefeyle mi karşılaşıyoruz? Hayır, burası işin daha da karıştığı bir yer. Çünkü Aristoteles'te madde bizim sandığımız şey değil. O maddeyi de işi benzeri görülmemiş bir şekilde yeniden tanımlayacak. Tam da bu yüzden Aristoteles'i doğa filozoflarından ve Platon'dan ayrı bir yerde konumlandırmamız gerekir. Gelin bir deney yapalım birlikte.

Oda sıcaklığında bir sürahi suyu ele alalım ve güneşe bırakalım. Güneşe bırakılan suya ne olur? Isınır. Bir şeyin ısınması neyi gerektirir? Orada ısınma niteliğinin değişeceği bir şey olması gerekir.

Belirli ölçüde soğukluk niteliğine sahip bir su vardı ve bu su soğukluk niteliğini kaybederek sıcaklık niteliği kazandı. O halde burada değişen ne? Soğukluğun kendisi mi? Bu imkansız. Çünkü hiçbir nitelik değişerek zıttına dönüşemez. Sıcaklığın soğukluğa, soğukluğun sıcaklığa dönüştüğünü söylemek, bir anlamda soğukluğun sıcaklık, sıcaklığın da soğukluk olduğunu söylemek demek.

Bu, mantıksal açıdan çelişik bir durum. Hani demiştik ya, AA'dır, AA olmayan değildir. Sıcaklık, soğuklukla aynı şey olamaz. O halde değişen, soğukluk niteliğini kaybederek sıcaklık niteliğini kazanan sudur. Çok basit bir şeyi çok zor yoldan anlatıyorum gibi gelebilir ama zaten çok basit olan şeyleri anlamaya çalışıyoruz.

Felsefeciler, özellikle de antik Yunan felsefecileri, zaten çok temel ve basit şeyleri anlamaya çalışıyorlar. Az önce sorduğum soruyu hatırlayın. Meşe tohumu attığımda neden oradan kavak ağacı çıkmıyor gibi sorularımız var. O halde bir değişim olayında bu değişen nitelikleri mümkün hale getiren bir özne bir dayanak var. Su, yani niteliklerin taşıyıcısı olan töz.

Burada sıcaklık ve soğukluk onun nitelikleri. Evet, Aristoteles töz derken bunu kastediyor. Tözün üzerine gelen ve birbiri ardına değişen nitelikleri ise form olarak adlandırıyor. Sıcaklık formu, soğukluk formu ya da birine bir şey sorarken hangi formda sorusundaki form, hani bunun formu ne deriz ya, nitelikler yani formlar her daim bir şeyin niteliği, bir tözün niteliği.

Aristoteles değişimin meydana geldiği ve bu değişimi kabul eden şeye madde diyor. Madde, her şeyin üzerinde niteliklerin değiştiği zemin gibi düşünülmeli. Çünkü form, ezeli, ebedi ve değişmez. Sıcaklık her daim sıcaklık. Soğukluk ise her daim soğukluk olmak durumunda. Bu yüzden Aristoteles'in kendi sistemini kurmasında formların bir parçası olarak oluşu açıklamak istediği için madde öğretisine ihtiyacı var.

Şöyle diyor, gerçek dünyada var olan her şey, her zaman madde ve formun birleşiminden meydana gelen tikel, birey, şeydir. Bunun bir istisnası var. Tanrı! Ama ona sonra geleceğiz. O halde madde ve form birleşti ve hop var olanlar ortaya çıktı. Bu da değil.

Çünkü burada statik bir durumdan değil, bir değişimden ve bir hareketten bahsediyoruz. Değişme, madde ve formdan bir araya gelen birleşik bir varlığın bir niteliği bırakarak yeni bir nitelik kazanması. Üzerine formlar gelerek değişen bir madde dediğimde gözünüze şey geliyor mu?

Hani slime videoları vardır ya, orada slime dediğimiz bir madde var. Plastik, şekilsiz, amorf, biçimsiz bir şey. Ve siz onu bir forma koyabilirsiniz. Mesela bir bardağın içini o maddeyle doldurursanız, o madde o bardak formunu alır. Ama kurabiye kalıplarında olur ya, böyle kalp yıldız şekli olur. O kalıplara koyarsınız, her defasında farklı formlara getirirseniz, madde bu defa onun formunu alacak.

Bu durumda Aristoteles madde derken henüz daha bir şey, bir var olan bile olmayan, üzerine gelecek formlarla birlikte o şey olacak olan potansiyelden bahsediyor. Bu noktada bölümü ufak bir ara verelim, sonrasında kaldığımız yerden devam edelim.

Aslında Aristoteles şöyle diyor, belki bu daha açık bir hale gelir ya da açık olmazsa ben açmaya çalışacağım olabildiğince. İlk madde denilen bir şey yok. Yani madde formla birleşmeksizin, formunun kendisine vereceği nitelikleri almadan hiçbir şey.

Bu Play-Doh'un oyun hamurları gibi düşünmek anlamayı kolaylaştırabilir ama Aristoteles'in maddesi o bile değil. Çünkü ne diyorum? Play-Doh'un oyun hamuru. Çoktan zaten form kazanmış üzerinde nitelikleri olan bir şey. Maddenin madde olarak ne olduğunu söylemek imkansız. Madde bilinemez diyecek. O halde madde ne? Madde bir potansiyel Aristoteles'te. Siz de bir potansiyelsiniz. Böyle düşünmek daha keyifli bence.

Forma olmayan bir ilk madde yoksa, bilinebilir ve gözlemlenebilir olan da, belirli formlar kazanmış bireysel şeyler ise, o halde madde yoktur da diyebiliriz derseniz yine hayır. Sadece bu şekilde bakıldığında söylediği şeyin anlaşılır olduğunu ben de iddia edemem. Aristoteles metafiziğini anlamak kolay da demiyorum felsefe 101 serisinde ama adım adım konuşarak biraz daha açabileceğimize inanıyorum. Çünkü o madde dediğinde kastettiği şeyi bizim modern zihinlerimizle anlamak biraz zor. Yani biz uzay zamanda yer kaplayan, fiziksel dünyanın parçası olan şeye madde diyoruz. Bizim kafamızda bir madde tasavvuru var değil mi? O ise madde derken değişme kabiliyetinin kendisinden söz ediyor.

Tikel bir varolandan değil. Çünkü dediğim gibi tikel bir varolandan bahsettiğinizde, duvar, kapı, masa, bardak dediğinizde artık çoktan form kazanmış, çoktan kategorilerde belirli nitelikler edinmiş bir şeyden söz edersiniz. O formlarda ise değişme olmaz.

Form doğası gereği değişmeden kalan olmak durumunda. Bu yüzden Aristoteles değişimi açıklamak için şöyle bir şey yaptı kabaca toparlarsak. Madde dediğimiz biçimsiz, henüz bir şey bile olmamış bir şey olma potansiyeli var ve o bazı formlar edinerek bir şey haline geliyor. Ama bu formlar, daire formu, bardak olmak bu gibi nitelikler ise değişmeden kalıyor. Çünkü formdan zaten bunu anlıyoruz.

Bu sefer de şöyle düşünebiliriz. Madde bir imkan, potansiyellik veya kabiliyet ise madde yoktur o zaman sonucuna da varabilirsiniz. Yine hayır. Çok mu karışık geliyor kulağa? Ben demiştim ama size gül bahçesi vaat etmiyorum. Bu defa da Aristoteles şunu söyleyecek. Çünkü yokluktan hiçbir şey gelemez. Yokluktan bir şey meydana gelmediği için başlangıçta bir şey olması gerekiyor.

Bu konuda Aristoteles diğer antik Yunan düşünürleri ile hemfikir. Hatırlarsanız sürekli olarak yokluktan varlık gelmez diyorduk. Bu yüzden de bu öğretide madde dediğimiz potansiyel bir şeye ihtiyacımız var. Şema bunu gerektiriyor. O halde Aristoteles'in değişmenin imkanı olarak tanımladığı şey madde ise maddenin varlığı aslında göreli yokluktur. Ya da şöyle diyeceğim ve bence açık hale gelecek. Madde potansiyel varlıktır.

Göreli belirsiz bir durumdan göreli belirli bir duruma doğru geçiştir madde. Maddenin varlığı Aristoteles felsefesi için vazgeçilmez bir unsur. Çünkü bunu inkar ettiğinizde doğayı inkar etmek durumunda kalıyorsunuz. Eğer maddeyi inkar ederseniz aynı formda olan farklı şeyler arasındaki farkı açıklayamazsınız.

Örneğin ben ve Kubilay, erkek kardeşim, ikimiz de bir insan olarak insan formundayız. Ama birbirimizden farklıyız. İnsan formu değişmeyeceğine göre bizim aramızdaki bu farklılığı açıklamak için değişme imkanı olan maddeye ihtiyacımız var. Kubilay'ı meydana getiren madde ve beni meydana getiren madde arasında bir farklılık var yani. Burada

alta çizilmesi gereken şey şu aslında.

Eğer bu varlık derecelerini düşünürken işte madde vardı, form vardı, sonra bu oldu şeklinde hareketsiz dereceler olarak düşünürsek Aristoteles'i anlamamışız demektir. Çünkü Aristoteles'te bütün mesele başlangıç noktası ile bitiş noktası arasındaki süreçtir. Adam oluşa odaklanıyor çünkü.

Meşe ağacı, meşe ağacı olma amacıyla kendinde meşe ağacı formunu gerçekleştirmiş bir madde. Meşe tohumunun meşe ağacına dönüşebilmesinin koşulu meşe tohumundaki gizli güç ya da tohum potansiyel ağaçtır diyebiliriz. Peki bu anlatılarla neyi açıklamış olduk? Şeylerin o şey olmalarına dair bir imkanı olduğunu söyledik aslında.

Doğada gördüğünüz, karşılaştığınız her bireysel var olan, kendi var olma potansiyelini taşır dedi Aristoteles. Buradan şöyle bir yere gidebilir, böyle yavaştan sinyaller vermiş olayım, spoiler gibi daha doğrusu. Tanrı tarafından belirli formlarda luck diye yaratılmıyor. Yani insan var, masa var gibi bir yerde değiliz. Her şey, o şey olma potansiyelini kendi içerisinde taşıyor Aristoteles de. Bu enteresan bir fikir.

İnsan veya canlılar için bunu söylemek kolay. Bütün canlıların değişime potansiyeli olduğunu söyleyebiliriz ama demir bir testere için bunu nasıl söyleyebiliriz diyebilirsiniz. Örneğin demir bilinçli olarak testere olma potansiyeli mi taşıyordu?

Bu oluş, yani potansiyelden fiili olmaya geçme durumu neye göre belirlenecek o zaman? Tohumu ağaç yapan şey ne? Rastlantısal mı? Aradan tanrıyı çıkardım, bu sürece bu oluşu ne başlattın, ne düzenliyor denilebilir.

Eğer bu süreç rastlantısal olsaydı o zaman biz bunun bilimini yapamazdık çünkü öngörülemez değil mi? O halde oluşu kim düzenliyor? Bu soruya Aristoteles farklı bir yanıtta getirecek. Biz buna Aristoteles'in erek bilimci determinizmi diyoruz. Bu ne demek? Şimdi biraz da bunu açalım.

Aristoteles diyor ki, bir şeyi bilmek aslında onun nedenlerini bilmektir. Bir şeyin varlık kazanmasının ise her zaman dört nedeni vardır. Dört farklı neden değil aslında, dört zorunlu nedeni var.

Bir şeyin var olmasını sağlayan nedenler bunlar. Bir, maddi neden. Her değişmede meydana gelen ve ortadan kalkan bazı formlar var. Şey demiştim, sıcak bir su, soğuk bir suya dönüşüyor. Sıcaklık formu var, sıcaklık formu gitti, soğukluk formu geldi. Ama bu değişmeyi kabul eden bir maddenin olduğundan bahsettik. İşte bu Aristoteles için maddi neden.

İkincisi, formal neden. Tam da az önce bahsettiğim sıcaklık-soğukluk formunun üzerine geldiği şey. Burada değişimi, oluşumu meydana getiren formlar arasındaki değişiklik.

Nedense bunu anlatırken gözümün önünde sürekli çocukluğumdan şu sahne canlanıyor. Annem kurabiye yapıyor bir hamur var ve hamurun yanında da metal kalıplar var. O hamur belirsiz bir şey. Annem farklı kalıpları bastığında farklı şekillerde kurabiyeler ortaya çıkıyor. Bu analoji üzerinden düşünmek eğlenceli ama tekrar ediyorum bir madde de yok henüz. Madde bir potansiyel demiştim.

O halde tohumun değişerek veya o kurabiye hamurunun değişerek farklı bir şey olmasını sağlayan, o tohumun neye dönüşeceğini, kurabiye hamurunun neye dönüşeceğini belirleyen formdür. Buna da formal neden dedik. İkinci nedenimiz cepte. Geldik üçüncü nedenimize. Fail neden.

Bir tohumun meşe ağacı haline gelmesi hareketini iki nedenle açıklayabilirsiniz. Ama bir mermerin nasıl olup da bir heykel haline geldiğini açıklamak için başka bir nedene daha ihtiyaç var. İşte burada mermerin heykel haline gelmesini sağlayan heykel tıraş fail neden. Aristoteles'e göre bir insan etkisi var. Bunu ortaya çıkartan fail kim?

Sonuncu yani dördüncü nedenimiz ise ereksel neden. Erek aslında amaç demek. Amaçlılık diyebiliriz buna. Asıl meselenin tamamı burada kuruluyor. Ereksel neden gerçekleşmemiş bir form. Meşe tohumunun içerisinde meşe ağacı olma yönünde bir amaç, bir erek var. Eğer her şey kendisinde amacını taşımasaydı, tohum ağaç haline gelemezdi.

Bir baba mesela insan formunda ve insan formuna sahip olan çocuğunun nedeni. Eğer bu erek olmasaydı, Aristoteles'e göre doğadaki türlerin, şeylerin sürekliliğini sağlayacak, uygunlarını denetleyecek bir şey olmazdı. Tanrıyı işin içinden çıkardığımızı söylemiştik ve orada tabii genetik denen bir bilim yok. M.Ö. 4. yüzyıldayız. O yüzden Aristoteles doğada varlıklar ile gerçekleşen bütün olayların ancak amaçlılık taşıyan bir nedensellik içerisinde anlaşılabileceğini savunur. Fakat evrende gerçekleşen olaylar bilinçli bir hareket olarak görülemez. Yani burada tohumun iradi bir şekilde hadi ben ağaç olayım o zaman dediğinden bahsetmiyor. Bu yüzden o doğayı bilinçsiz bir sanatçıya benzetir. Ama her şey kendi nedenini, kendi amacını içinde taşıyordu.

Aristoteles'in nedenselliğinden bahsetmemizin şöyle de bir önemi var. İleri de mekanik nedensellikten bahsedeceğiz. Mekanik nedensellik ne ola ki diye düşünüyorsan şöyle tanımlayalım basitçe. A, B'nin, B ise C'nin nedeni. Burada bir domino taşı dizgesi var. Oysa Aristoteles ise bunun tam tersini söyledi. Başlangıçta C ereği, C amacı var. Bu C amacı olmaksızın aslında biz A hareketinin nereye gideceğini bilemeyiz.

O halde amaç, yani sondaki amaç, sonda ortaya çıkan amaç, başlangıçtaki tüm hareketin de nedeni. Bununla ilgili güzel bir örnek var, ondan bahsedeceğim. Şimdi şunu düşünün, bir site inşa ediliyor, bir bina inşa ediliyor. Bina inşa edildiğinde bir alana gider ve işçiler kafalarına göre tuğlalar dizmezler, değil mi? Herkes bir tane tuğla koysun, sonrasında Allah kerim ortaya bir bina çıkar demeyiz.

Bir inşaatta önce plan vardır. Mimar bir plan çizer. O elimizdeki planla yani Aristoteles'in amaç dediği şeyle o süreç başlar. Bu yüzden Aristoteles diyor ki amaç bütün oluş sürecinin nedenidir. A'dan B'ye, B'den C'ye, D'den E'ye giderek süreci açıklamadık. Sondaki tasarı başlangıçtaki harekete sebep oldu. Sonuç olmayınca başlangıç yoktur dedi.

Özetle, şeylerin meydana gelişinde iki aşama var. Tasarlama ya da düşünme, yapma ve gerçekleştirme. Potansiyelin gerçekliğe, fiili olana, edimselliğe dönüşmesi. Ben size Aristoteles'ten, Dört Nedenden ve tüm bu teorik altyapıdan bahsetmeseydim,

Muhtemelen işte başlangıçta önce son olmalı, önce tasarınızı belirleyin, o bütün süreci anlatır falan deseydim, muhtemelen pek çok kişinin aklına hayal ponosu gibi ulaşılması gereken, sonucu yeterince şematize etmek tarzı bir şey gelecekti. Hani kişisel gelişimde de hep şey deriz ya, net bir hedef belirlemekten bahsederiz. Önce nereye varacağını bil, ona dair bir plan yap ki o süreç anlamlı olsun.

O yüzden erek bilimci determinizm dediğimde sizin için açık değilse bunu kendi hayatınıza uyguladığınızı düşünebilirsiniz ya da dindar bir kişiyseniz tanrıyı denklemden çıkardığınızda tüm bu oluş sürecinin dünyadaki hareketin nasıl başka temellendirilebileceğini düşünebilirsiniz. İşte tam da bu noktalarda Aristoteles'in metafizi işler durumda bence. Yani meseleyi Aristoteles'in anlattığı haliyle düşünmek zorunda değilsiniz. Kendi hayatımızı uyguladığımızda ne olur?

Çünkü bizim de tüm eylemlerimizin ve hayatımızın gelişigüzel devam etmemesi ya da tüm bu vaktin bir anlamı olması için aslında belirli bir tasarıma sahip olmamız gerekiyor. Aristoteles'in söylediği gibi. Bu açıdan bakıldığında felsefenin başlangıçta ağır gözüken anlaşılmaz kuramları hepimiz için daha açık hale gelir. Kendimizle ilişkilendirdikçe kuramlar bizim için zaten anlam kazanır.

Aristoteles'in erek bilimci nedenselliğinden yani metafiziğinden gelecekte de yer yer bahsetmeye devam edeceğiz. Muhtemelen ben size başka türde nedensellikler anlattığımda sizin için daha açık bir hale gelecek. Genelde kıyasladığımızda daha anlaşılır olur. O halde gelecek bölüme kadar merak ve sabırla kalın.

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Foucault Felsefesi: Söylemin Düzeni

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.



Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.

Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Felsefede İfade Özgürlüğü ve Sınırları

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Spiritüalizm Neden Seküler Kesimde Popülerleşti?

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Dans Etmesini Bilmeyen Bir Tanrıya İnanamam

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Neden Erkekler Günü Yok?: Feminizme Dair 4 Yanlış

Bu bölümde Pascal’ın ünlü bahis argümanı üzerinden ilerliyoruz: “Tanrı'nın var olduğuna bahse girerek kazancı ve kaybı tartalım. Bu iki ihtimali değerlendirelim. Eğer kazanırsan, her şeyi kazanırsın; eğer kaybedersen, hiçbir şey kaybetmezsin". Öyle mi? Yoksa bu argüman hatalı mı? Felsefi düşünme pratiğine hoşgeldiniz!

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tanrı Kumarı: Varsa Hapı Yuttuk mu?

Dijital platformlar sayesinde felsefe akademinin dışına taşarak ilgi gören bir etkinlik haline gelince sürekli birbirine taş atan ve birbirlerinin felsefe yapma biçimlerini eleştiren kişilere rastlamaya başladık. Kimi tarihçi, kimi mantıkçı, kimi epey spekülatif. Bu bölümde akıllardaki bazı soru işaretlerini gidermek adına bazı kategoriler koyarak felsefe ile ilgilenmenin üç haliden söz ediyorum. Hangisi daha münasiptir siz karar verin.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Benim Felsefem Senin Felsefeni Döver

Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eserinde en aşağılanası insanın, artık kendini aşağılamayan olduğunu söyler. Yükselmek için, önce batmak gerektiğini bilmez.

Bu bölümde Nietzsche’nin deve-aslan-çocuk metaforlarını inceleyerek tininin evriminden söz edeceğim, kendimizi aşmak için.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kendi Batışını İstemek

Bu bölümde doğum günümdeki bazı kararlarımdan çıktığım yolda Alan Watts'ın eşliğinde Doğu ve Batı düşüncesindeki aydınlanma ve kurtuluş anlayışları arasındaki çarpıcı farkı inceliyorum. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kahkahada Aydınlanmak

Bu bölümde, küçük bir zeytinden Uzak Doğu'ya uzanan bir zihinsel yolculuğa çıkıyorum ve bu yolda farkındalık ve şimdiki ana odaklanmanın önemi ele alıyorum.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zeytinin İçindeki Evren

"İnsan, hayatında en azından bir kez, bildiği her şeyden şüphe etmeli..." diye yazar Rene Descartes başyapıtı Meditasyonlar'da. Geçtiğimiz sene Descartes'in bu fısıltısı göz ardı edemeyeceğim bir raddeye ulaştı. Bugüne dek sürekli tuğlalar eklemek suretiyle geliştirmekte olduğum varlık ve dünya görüşüne birkaç düzine daha tuğla koymadan önce şunu sordum kendime, "Ya inşa etmekte olduğum yapının altındaki zemin eksik ve hatta kusurlu ise?" Bu yüzden bir projeye başlıyorum. Hem fiziksel hem zihinsel olarak yola koyulacak Asya'dan başlayarak 5 ayrı serüvende farklı kültürlerin varlık ve yaşam felsefelerini anlamaya çalışacağım. Podbee Media ile ortak yapımcı olduğumuz bu yolculuğun ilk durağı Asya'da Hinduizm, Budizm ve Zen'i olabildiğince deneyimleyeceğim. Macera başlıyor…

Instagram
Twitter
Website

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Descartes'in Fısıltısı: Bir Yolculuk Projesi

Onlarca içerik içerisinden bu seriyi dinlemeye karar verdiğine göre muhtemelen senin de fark edip anlamlandıramadığın bir gerçek var, kendimizi bu dünyaya fırlatılmış halde bulduk. Bu yüzden bu podcastte bildiğimizi sandığımız ama muhtemelen yanıldığımız ya da belki de üzerine hiç düşünmediğimiz ama düşünmemiz gereken konuları ele alacağız.

Felsefenin İzinde

Aristoteles hocası Platon'a neden karşı çıkar? Aristoteles, Platon'un akademisine geldiğinde varlığın özü itibariyle ezeli ebedi ve değişmeyen olması gerektiğini bu yüzden de maddi olamayacağı fikrini öğrenir. Sürekli değişen bir şey nasıl asli varlık olabilir ki? (!) Fakat o, Platon'un aksine Aristoteles fiziğin alanı ele almak ister. Doğa değişimin olduğu bir alan; meşe tohumu meşe ağacına dönüşür, bir sperm insan haline gelir, su soğuduğunda donarak buz haline gelir vb. O halde bu bölümde öyle bir varlık modeli geliştirmeliyiz ki hem gerçek anlamda varlık olacak hem de gerçek anlamda değişmeye imkan verecek. Birlikte düşünelim...

Instagram
Twitter
Website

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Felsefenin İzinde

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!