Yine şehri değil; şehrin bende yarattığı felsefi düşünceleri aktardığım şahsıma münhasır gezi bölümümüz yayında. Katmandu ve genel olarak Nepal’de dolanmak bende din psikoloji ve sosyolojisi üzerine tartışmalar yarattı. Dine gerçekten ihtiyacımız var mı? Bu fikri iki açıdan referanslar ile düşünelim.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Yaşayan Tanrıçanın Evi Katmandu: Dine Gerek Var mı Sahi?

bir köşe başında durdum. Sadece manzarayı seyrediyorum. Çünkü trafik kuralı denen bir şey yok. Ana caddede çift yön akış var. İnsanlar yürüyor. Kimse kimseye bakmıyor ve uydukları bir kural yok ama... Ne demiştik? Organize olmuş kaos. Yeniden burada olmak çok enteresan. Ben de 5 ay sonra döneceğimi düşünmemiştim.

Dünyaya fırlatıldığın bu serisinde felsefenin izinde yolculuğumuza devam ediyoruz. Bu

İlk defa uzun bir süredir ilk defa seyahat ettiğim bir yerde sinirlendiğimi fark ettim. Çok komik çünkü ben Nepal'e aslında meditasyon pratiğimde derinleşmek suretiyle sakinleşmeye gelmiştim ama bu bir haftalık sürede daha gergin bir hale geçtiğimi fark ettim. Bu noktada şunu da sorabilirsiniz, çok anlamlı bir soru ki Bilkent'teki felsefe şahaneğinde de benzer bir soru sormuştu bana oradaki konuşmacı. Yani felsefe öğrenmek için kalkıp başka bir kıtaya gitmene gerçekten gerek var mı? Otur evde Hinduizmi, Budizmi çalış gibi bir soru vardı. İğneliyici bir soru değil aslında yanıtını o da biliyordu ama bana alan açmak istemişti.

Doğru bir açıdan sadece 100 mil kat ederek yer değiştirmek gücümüzü, mutluluğumuzu ve bilgimizi bir nebze bile arttırmayacaktır diye bir sözü vardı Alain de Bateau'nun seyahatin felsefesinde. Bir açıdan öyle ama başka bir açıdan şöyle katılmıyorum. İki konu var. Birincisi her günkülüğün içerisinden çıkmanız gerektiğini düşünüyorum. Yani bazı insanların kafası böyle çalışır. Hani yazarlar ilham bulmak isterler ya ilhama sahip olmak için bazı koşulların sağlanması gerekir.

Bende de bu her günkülük içerisindeyken kafam çalışmıyor. Yani yaratıcı işler yapamıyorum ve onun dışına çıkmam gerekiyor. Birincisi bu. İkincisi, daha önce de konuştuğumuz gibi bu seri boyunca Hinduizm ve Budizm bir teorik çalışma olmaktan ziyade pratik. Haliyle sizin bunu pratiklerinizde yedirmeniz ya da pratik eden insanların ne şekilde yaşadığını görmeniz lazım. Çünkü bu da dahi teorik bir araştırmaya karşıydı.

Benim Nepal'e gelene kadar Budizm hakkındaki görüşlerim Batı'nın zihniyle yazılmış, kurulmuş ya da Batı'ya dönük bir yüzle Budizm'i tanıtan Hint araştırmacılardı. Şimdi bu cümleyi şöyle açacağım tekrar.

Biz genelde bazı öğretileri fazla seyreltilmiş bir şekilde okuyoruz felsefi konular söz konusu olduğunda. Mesela Budizm'deki reenkarnasyon meselesinin şöyle anıldığını görürsünüz. O aslında kişinin ruhunun ölüp işte başka başka bedenlerde yeniden can bulması değil de kişinin yarattığı değerler sisteminin sonsuz olmasıdır gibi bir açıklama modeli de var. O kadar seyreltilip rasyonelize bir hale getiriyorsunuz ki artık o öğreti kalmamış oluyor.

Budizmin tamamı için bunu söylemeyeceğim ama Batı Akademisi içerisine giren Budizm oldukça seküler. Hatta erken dönem Budizmin zaten ateist olduğuna dair pek çok kaynak var. Ve böyle bilimsel araştırmalarla benim entegre bir şekilde düşünebileceğim bir alanmış gibi geliyor. Çünkü pozitivist bir yanı var, realist bir yanı var. Zaten düalist değil yani dünyayı doğayı aşan başka böyle aşkın bir yaratıcı tanrıdan da bahsetmiyoruz. O yüzden benim Budizm'e baktığımda gördüğüm şey oldukça seküler bir yaşam felsefesiydi. Nepal'e gelince biraz şok oldum. Çünkü buradaki insanlar Hindu-Budistler. Yani hem Hindular hem Budizm'i takip ediyorlar ve Budist ritüeller uyguluyorlar.

Mesela az önce bir şey gördüm. Böyle tesbih gibi bir şey var. Hindistan'da da vardı. Ne taşı olduğunu hatırlamıyorum ama onunla Budist rahipler insanların kafasını sırtına vuruyor. Çok ağır ve büyük bir şeymiş gibi düşünmeyin ama hani bu Kerbela'da yapılır ya senede bir kez insanların kendilerine, sırtlarına zincirlerle vurduğu bir ritüel diyeceğim ya da bir dini pratik. Çok benzer bir şey burada da var.

Buradaki ritüelleri gördüğümde Budizm bence bir din değil ifademin aslında yanlış olabileceğini düşünmeye başladım. Çünkü eğer ritüelleri çıkartırsak, insanların nasıl yaşadığını bir kenara bırakırsak, gündelik pratiklerinde hani bize böyle seküler gelmeyen, lehik gelmeyen şeylerin soyutlama hakkına sahipsek, siz İslam'dan da bir felsefe çıkartırsınız. Mesela işte tasavvuf için bunu söyleyebilirsiniz ve dersiniz ki tasavvuf din değildir işte, sufizm din değildir.

Ya da aynı şeyi Hristiyanlık içinde yapabilirsiniz, Yahudilik içinde yapabilirsiniz. Zaten bütün dinler bir yaşam felsefesi sunar. Yani din olmanın anlamı bu. Bir yaşam felsefeniz vardır, metafizik kabulleriniz vardır. Üzerinden şekillenen bir günlük pratikler silsileniz vardır. Bu kısımdan bakınca Budizm evet elbette bir yaşam felsefesi ve biz genellikle o kısmı alıyoruz. Ama benim Nepal'de, Katmandu'da tapınakları gezerken gördüğüm şu deneyimleri görmezden geliyoruz.

Şu an bir seramonideyim. Bayağı insanların beş elemente dair bayrakları var ve bu bayrakları sallayarak bazı mantıralar söylüyorlar. Bir çeşit dua gibi Nirvana'ya ulaşmak için. Ve herkesin sırayla takip ettiği bir düzen var. Yani herhangi bir dini ritüel gibi.

Tabii burada şunun altını böyle kalın kalın çizgilerle çizmem lazım. Yani ben Budizm'den bahsederken bir soyutlamayla Budizm tek bir şeymiş gibi davranıyorum ama yine binlerce senedir süren onlarca alt dalı olan en temelde üç farklı kategoriden, üç farklı okul üzerinden ilerleyen bir kültürden söz ediyoruz. O yüzden Japonya'daki, Tibet'deki, Sri Lanka'daki ve Nepal'deki Budizm birbirlerinden farklı elbette.

Bunun içine girdikçe ne kadar az şey bildiğinizi fark etmeye başlıyorsunuz. Aynı şeyi İslam için de söyleyebiliriz değil mi? İşte meşailer var, eşariler var, farklı farklı ekoller var ve her birinin çok büyük konularda mesela Tanrı'nın Allah'ın yaratıcı olması ne anlama gelir gibi bir meselede bile farklı ifadeler ortaya atabildiğini görüyorsunuz.

O yüzden ben Budizm dediğimde bunun bir soyutlama olduğunu böyle 101 seviyesinde bir açıklama ifade olduğunu kabul etmek lazım. Çünkü Hinduizm'de de daha felsefi olan ve bunun bir din olmadığını aslında bir yaşam felsefesi olduğunu söyleyen Vedanta denilen bir gelenek var. Ama kalkıp Varanasi'ye giderseniz insanların nasıl yaşadığına bakarsanız Hinduların inanılmaz ortodoks bir şekilde dini ritüelleri doğrudan yaşama pratiklerinde gösteren

Kimi zaman rasyonel aklın hiçbir şekilde kavrayamayacağı, yadırgayacağınız pratikler sürdürdüğünü de görüyorsunuz. O yüzden de zaten her defasında bildiğiniz gibi gezilerimde o bölgede yaşayan, orada doğup büyüyen ve felsefeyle de ilgili bir rehberle dolanıyorum.

Bu defa da bir rehberim vardı. Kendisi doğma büyüme Katmandolu, Hindu-Budist ve üç üniversite mezunuydu. Beş dilde konuşuyordu yani epey kültürlü bir insandı. Önce o bana biraz bizim gittiğimiz Monkey Temple hakkında bilgi verdi.

Buda'yı ziyaret ettiğini söylüyorsun. Bu nasıl mümkün olabilir? Çünkü Buda'yı ziyaret ettiğinde, Buda'yı ziyaret etmeden önce Buda'yı ziyaret etmedi, değil mi? Buda'yı ziyaret ettiğinde, 10 hayatı vardı. Buda, Nirvana'yı aldığında son hayatıydı. Nirvana'yı aldığında, kurtuluşu aldığında, tüm 9 hayatı vardı.

da oradaki insanların sürekli ellerini vurarak çevirdikleri tekerlekler ve bu silindir şeklindeki tekerleklerin üzerinde yazan şeyleri neden seslendirdiğinden bahsetti.

O kılavuzlarda Oman-ı Pemihum yazıyor. Budizm'in Kutsal Mantrası. Onlara Oman-ı Pemihum'u verilmiştir. Lokeshwar'a 1000 el ile verilmiştir. Onlar da düşünüyorlar ki, eğer 10 milyon defa kılavuz okumasaydı, o kılavuz yasaklanmamalıydı. Onlar direkt Nirvana'ya ulaşacaktı. Bu sebeple, her Budizm'in kılavuzlarla ya da kılavuzla beraber Oman-ı Pemihum diyorlar.

Şimdi bir mantıra var ve bu mantıra ben Nirvana'ya ulaşmak istiyorum şeklinde söylenen bir şey. Aslında bu bir nevi de doğa yani Nirvana'ya ulaşma arzunuzu barındırıyor. Şimdi pratikler var, doğa var, dini ikonlar var. Hatta birkaç kişi gördüm bu ikonları baya bir tapınma nesnesi olarak görüyorlardı. Yani önünde secde ediyorlar. Geçerken gördükleri bütün bu ikonlara alınlarını vuruyorlar veya elleriyle ona öpücük koyuyorlar, geçerken çan çalıyorlar gibi tamamen dini ritüelistik bir pretiğin içerisinde yaşıyorlar. Bu noktada bölümü ufak bir ara verelim, sonrasında kaldığımız yerden devam edelim.

Nepal'e gelmek sadece şu yüzden bile güzel oldu. Burada Hinduizm ve Budizm bir arada yaşanıyor ve hatta aralarında bir farklılık olmadığını söyledi rehberim. Ben de şey dedim çok büyük bir farklılık var aslında sonuçta Hinduizm'de tanrılar var Budizm'de tanrılar yok dedim. Rehber de dedi ki Hinduizm'de de tanrılar yok zaten onların her biri felsefi konseptler dedi ve o an doğru bir rehber bulduğumu anladım.

Şu an güzel bir şey duydum. Onu unutmadan paylaşmak istiyorum hemen. 23 milyona yakın Hindu tanrısı ve tanrıçası var. Ama bunların hiçbiri aslına bakarsan yok bir açıdan dedi. Ve sonra da şey dedi. Onların her biri way of life yani yaşamın farklı biçimleri, yaşamın farklı yaşamının yolları. Bu bana biraz Yunan mitolojisi meselesini de anımsattı. Mesela Yunan mitolojisinde tanrılar kıskanırlar, çalarlar. öfkelenirler hepsi, bütün insani duyguların antropomorfik bir şekilde tanrılara yansıtıldığını görürüz ve tanrı aslında bir açıdan ölümlü insanları temsil eden metaforlar haline gelir.

Şimdi böyle bakıldığında yine aynı yere dönüyorum. Yani Tanrı'yı iki dinde de böylesi bir metafor haline getireceksek, bir yorum haline getireceksek... ...bu da Hinduizmi veya Budizmi özel bir yere koymuyor. Çünkü aynısını İslam için söyleyenler de var değil mi? Mesela vahdedi vücut kavramında insanın kamil mertebesine ulaştığınızda... ...hani böyle Mevlevilik'ten söz ediyorum. Tanrı bizim klasik anlamda anladığımız hepimizi aşan üstün bir yaratıcı değil. Ben de Tanrıyım. Zaten o birlik bilincine ulaştığımız bir yerden söz ediyoruz.

O yüzden bu kadar radikal bir şekilde yorumlamaya girdiğimde her dinin içerisinde benzer bir yere varabilirim ve bu doğru da olabilir. Ama bu doğruysa da aslında biz hala böyle gayet doğal bir süreçten bir şeyden bahsediyor olmaz mıyız? Yani burada doğaya aşkın olan şey nedir?

O zaman da şuna varıyorum. O zaman biz böyle Spinozacılar falan muhtemelen haklıyız. Evren monist zaten öyle olduğunu düşünüyorum da bütün dinlerde monist. Her şeyin bir bütün ilişkisel olduğu bir doğa kavrayışımız var ve biz buna tanrı diyoruz çünkü bunun psikolojik nedenleri var. İnsanlar bu hakikati hakikatin kendisi olduğu haliyle anlayamadıkları için ve böyle düşünmek gündelik hayatı kolaylaştırmadığı için yani pragmatik faydaları olmadığı için biz üzerine anlatılar masallar kuruyoruz.

ki zaten böyle düşünüyordum. Ama bu araştırmaları yapmadan önceki Dilara daha böyle kaba ve dogmatik bir yerden bunu söylüyordu. Araştırmaların içerisine girdikçe de geldiğim yer beni daha spritüel bir hale getirmedi. Giderek kendisinden daha emin bir materyalist olmaya başladım. Bu çok enteresan. Gelecekte birileri işte naturalistsin, materyalistsin, ateistsin ve dogmatiksin, yeterince düşünmedin, araştırmadın dediğinde kendimden daha emin bir şekilde konuşabilirim. Çünkü dönüyorum, dolaşıyorum, dönüyorum, dolaşıyorum ve her yerde ama her yerde tekrar monizme, her şeyin bir olduğu, bir parçası olduğum bu doğanın ötesinde herhangi bir şeyin olmadığı fikrine geliyorum. Bu benim için yeterli.

Ben dinin psikolojik bir araç olduğunu söyledikten sonra da şöyle bir yere varıyoruz. William James isimli bir psikolog var ya da psikoloji alanında bir araştırmacı var. Şöyle demişti, eğer ki ihtiyaçlarımız görünür evreni aşıyorsa bu neden görünmez bir evrenin var olduğuna dair işaret olmasın. Yani bende bir inanma dürtüsü denilen bir şey var o zaman. Ben Aristoteles'in metafizikle dediği gibi anlamak istiyorum, doğam geriye açıklamaya çalışıyorum. Çünkü merak eden, anlatılar yaratmaya çalışan bir canlıyım.

Ve bu anlamsal bağlamı kurma ihtiyacımın bir uzantısı olarak inanma eğilimi gösteriyorum. Ve bu inanma eğilimi de beni görünür evreni aşan görünmez varlıkların olduğu fikrine götürüyor. Peki bu onların gerçekten var olduğuna dair bir kanıt olabilir mi? Bence olamaz. James bu konuda haklı değil. Çünkü yine onun çağdaşı sayılabilecek başka biri Sigmund Freud ne demişti?

Freud da bir yanılsamanın geleceğinde şöyle bir şey söyler, yani dini inançlarımız hayaldir, insanlığın en eski, en güçlü, en acil ihtiyaçlarının yerine getirilmesidir ve çocukluk dönemindeki çaresizliğimizin korku dolu etkisiyle korunma ihtiyacı doğmuştur. Ve Tanrı da bu ihtiyacımız karşısında koruyucu ve kurtarıcı bir baba figürü olarak hayatımızda yerini alır.

Ben korunma ihtiyacı duyuyorum, bilinemezlikten korkuyorum ve bu korku sonrasında kendime hayali bir karakter yaratıyorum. Çünkü psikolojik açıdan tatmin edici olması sebebiyle aslında daha ödüllendirici.

Belirsizlik, stres ve kaygı bendeki mutluluk hormonlarının salgılanmasına yol açmıyor. Bendeki mutluluk hormonlarının salgılanmasına yol açan şey, kaosun içerisinde bir düzen bulma değil mi? Orada bir samimiyet, sevgi görmek, bir şeyin beni izlediğini, koruduğunu düşünme fikrim.

Ya da evrende, yaşamda bir adaletsizlik varsa, başıma kötü bir şey geldiyse, bu başıma gelen kötü şeyin sonucunda iyi bir şekilde ödüllendirileceğimi düşünmek, bu başıma gelen kötü şeye rağmen benim ölümden sonra adil bir şekilde yargılanacağımı bilme fikri bana iyi geliyor. Ama bana iyi geliyor olması bunun hakikat olduğunu göstermez, sadece pragmatik açıdan bir işlevi olduğunu gösterir.

Diğer yandan yine bu düşünürlerin çağdaşı olan başka biri Marx da mesela din halkların afyonudur derken benzer bir yerden yola çıkar.

Burada Marx dışında bir düşünöre daha işaret edeceğim. Çünkü bence Marx'ın teorisini muhteşem derecede özetleyen bir söz bu. Nietzsche'den geliyor. Zenginler yoksullara Tanrı'dan başka hiçbir şey bırakmadı demişti Nietzsche'de. Marx'da din dediğimiz şeyin esasen bir hakikati temsil etmekten ziyade... ...psikolojik işlevselliğini kullanarak yani onun pragmatik yanından faydalanılarak... ...egemen sınıfın yoksul sınıf üzerinde kurduğu tahakkümün meşru kılma biçimi.

Çünkü toplumdaki ekonomik, siyasi adaletsizliğe rağmen bu insanların başkaldırmadan hayatlarını kabul edip onu sürdürmelerini nasıl sağlarsın? Nasıl böylesi bir adaletsizliği meşru kılarsın ve o insanlara her şeye rağmen bu yaşamı sürdürme konusunda motivasyon sağlarsın? Elbette anlatılarla. Bunu böyle yaşadığınız modern, şehirli, seküler toplumlardan çıkarak Hindistan gibi yerlere gittiğinizde görüyorsunuz ya da biraz daha genişletelim, Hint alt kıtasındaki ülkelere gittiğinizde her şey dinle ilgili. Özellikle böyle başvuru formunda bile, vize başvuru formunda sizin dininiz, ailenizde herhangi birinin vücudunda dini bir işaretin olup olmadığına kadar her şey soruluyor.

Tabii ki de bunu söylerken böyle Mumbai, Bombay'deki işte Bollywood sinemasının olduğu caddelerde insanların sürdürdüğü pratiklerden bahsetmiyorum. Çünkü onlar inanılmaz batılılaştırılmış durumda. Ama Agra'ya giderseniz veya Katmandu'da halkın ne şekilde yaşadığını görürseniz bunu anlıyorsunuz.

Festivalin yapıldığı eski Kathmandu'ya geldik. Ama şimdiden çok kalabalık ki seremoni aslında üçte başlıyor. İnsanlar yer kapmak için her yere tırmanmış durumdalar. Ben çift kat maske takmak suretiyle dolanıyorum şimdilik. Çünkü bugün bir enteresanlık var. Bugün alışılagelmedik bir kutlama var. Önce Nepal'in başkanı halkı selamlayacak ve ondan sonra da yaşayan Tanrıça Kumari evinden ayrılacak ve halkın karşısına çıkacak.

O noktada Kumari'nin fotoğrafları çekilebilecek. Çünkü Kumari normalde evindeyken onun fotoğrafını çekemiyorsunuz. Sadece dışarı çıktığında çekim yapabiliyorsunuz. O yüzden böyle bir sürü basın mensubu, kocaman kameralar, yabancılar, herkes bir keşeye oturmuş durumda. İnsanlar da 3'e kadar bu seremoniyi bekleyecekler ve şimdiden çok sıcak ve çok kalabalık.

Sağlıklı ve güvenli olmadığı için ben bekleyemeyeceğim. Çünkü burası tıkavasa insan dolu olacak. Yani adım atacak yer olmayacak. Ha bu arada kumarıyla ilgili birkaç şey anlatacağım. Şimdi şu an 6 yaşında ve adet dönemine kadar yaşayan tanrıça o olacak. Ondan sonra farklı bir yaşayan tanrıça seçilecek. Bu kız çocuğunun Buda'nın soyundan gelmesi gerekiyor.

Şimdi Kumari dediğimiz şey bir tanrıça ve çocuğa da sen bir tanrıçasın deniyor. Yani Shiva'ya karşılık gelen dişil enerjinin temsili olan bir çocuktan söz ediyoruz.

Ve bu çocuk seçildiği andan, reglo olduğu döneme kadar, ortalama böyle 7-8 senelik bir dönem boyunca hiç evi dışında yere çıplak ayak basmamış biri. Dışarı çıktığında ya çoraplar giyiyor ya tahtta oturuyor. Ve sonrasında reglo olduğunda saf dişil enerjiyi kaybettiği için adeta bir kenara atılıyor ve normal bir insan haline geliyor. Evlenmesi, çocuk yapması, okula gitmesi bekleniyor.

Ama düşünebiliyor musunuz bütün çocukluğunuzu tanrıça olduğunuza inanarak geçiriyorsunuz. Sonra okula gideceksiniz matematikte çarpım tablosu ezberleyeceksiniz. Belki de sınıf arkadaşlarınız size zorbalık yapacak. O yüzden şunu söylemek istiyorum. Ben böyle kimi İskandinav toplumlarında olduğu gibi çok eşliliği dahi kültürel bir zenginlik olarak gören aşırı liberal bir insan değilim. Bu kumari kültürü kültür adı altında çocuk istismarı bence. Çünkü bu kız çocukları, çocuklukları onlardan çalınmış, sonrasında topluma hiçbir şekilde doğrudan entegre olamayacak, psikolojik açıdan problem yaşayacak insanlar. Ve zaten Google'da şey vardı, daha önce kumarı olan biriyle röportaj yapıyorlar normal hayatına döndükten sonra. O röportajı okumanızı öneririm.

İnsan 2023'te hala böylesi bir kültürün sürdürüldüğüne, festival alanına toplanan binlerce insanın sadece kumarıyla göz göze gelmek için böylesi bir izdaham alanı yarattığına inanamıyor. Burada da şunları düşünmeye başlıyorsunuz. Dinin belki 2500 sene önce, belki 1500 sene önce hatta 500 sene öncesine kadar psikolojik açıdan tatmin edici yanları olabilir. Yani doğal bir ihtiyacın sonucu olarak işlevselliğinden söz edebiliriz ama bugün hakikaten hayatımızda anlam ve değeri yaratmak için bazı ahlaki kuralları temellendirmek için dine ihtiyacımız var mı?

Ateist literatürde de benzer bir karşı çıkışla karşı karşıya kalırsınız zaten. Yani dinin yanlış dahi olsa tanrı olmasa bile böylesi fikirlerin, metaforların veya hikayelerin olumlu sonuçları olduğundan söz edilir. Bunu ben mesela pratik sosyal hayatımda çok fazla insandan duyarım.

İyi ki de din var. İşte pek çok insan sırf günah olduğu için hırsızlık yapmaz. İşte pek çok insan sırf günah olduğu için tecavüz etmez denir. Bu insanları sen işte hukukla, ahlakla, felsefeyle ikna edemezsin. Bu insanları kontrol altında tutmak için din denilen bir olgunun var olması gerektiğini söylerler. Bu biraz Pascal'ın bahsi gibi. Yani bir nevi blöf yapıyorsunuz. Tanrı varsa zaten inanıyormuş gibi yaptınız. Hop paçayı kurtardınız.

Yoksa da en azından toplumsal hayatı düzenledi gibi bir şey söylüyoruz. Ateist literatürde kimi karşı çıkışlarda der ki, dinin faydaları, getirileri ve götürülerini bir teraziye koyduğumuzda aslında bu olgunun gündelik hayatımızda götürdüğü şeylerin negatif etkilerinin olumlu etkilerinden çok daha fazla olduğunu görmeye başlarsınız.

Dahası belki tarih içerisinde bu durumu değerlendirmek ciddi bir tarihsel arka plan, sosyoloji ve psikoloji gerektirecektir ama 2023 itibariyle durumun değişebileceğini söyleyebiliriz. Örneğin çok kaba bir örnekle biz bugün hayvan haklarından veya kadın haklarından dini metinler sayesinde bahsetmiyoruz değil mi? Rasyonel aklın gelişimiz sonucunda, demokratik tartışmalar sonucunda vardığımız modern toplumun getirileri bunlar. Ve bir açıdan bu tamamen benim öznel fikrim,

Sadece işe yarıyor, kendimi daha iyi hissediyorum diye inanmaya devam etmek ya da bir dinin mensubu olmak bana dürüstçe gelmiyor. Bu açıdan ya inanıyorsunuzdur ya da inanmıyorsunuzdur. Daha iyi hissetmek için gideceğiniz son çare ya da yegane çare herhangi bir anlatının, grubun parçası olmak olmamalı diye düşünüyorum.

Çünkü benim genel olarak bütün yayınlarımda altını çizdiğim gibi kişisel felsefem uyarınca, dünyevi bir felsefe aracılığıyla ayakları yere basan, bedenli, doğayla, başkalarıyla ilişkisel bir yaşam felsefesi de kurulabilir. Anlam ve değeri her defasında doğaya aşan güçlere dayanan dinler aracılığıyla bulmak zorunda değiliz. Bunu defalarca konuştuk, özellikle kendi hayatının tanrısı olmak bölümlerinde.

Tüm bu serüvenlerden sonra yapmak istediğim şey biraz da bu. Hani olur ya her kişinin kendisince bir opus magnumu, büyük eseri. Ben de bu yaşamı, yaşamanın olanaklarını arttıran dünyevi bir felsefe üzerine yazıp çizmek istiyorum. Çünkü bana kalırsa herhangi bir dine mensup olmadan da ahlaki, anlamlı, değerli bir yaşam sürmek mümkün.

Bu bölüm biraz tartışmalı oldu ve kavramların her birinin kendi içerisinde tartışılması gerektiğinin farkındayım. Yani akademik bir makale olsaydı din psikolojisi apayrı bir alan, sosyolojisi ayrı, tarihe ayrı bir alan olurdu. Ve kavramları her defasında soyutlayarak genellemenör üzerinden konuşmak durumundayım. Çünkü ortalama 20 dakika sürmesi beklenen bir podcastten bahsediyoruz. Bu noktada hayırseverlik ilkesi uyarınca bir okuma dinleme yapacağınızı umut ediyorum. Yani ne demek istediğimi çıkarsayarak devam etmek.

Çünkü günün sonunda popüler bir içerik üretiyoruz. Fikirlerinizi merak ediyorum. Belki bana Instagram üzerinden yazmak istersiniz. Gelecek bölümde tam olarak nerede olacağımdan emin değilim. Ama felsefenin izinde olacağımız kesin. Görüşmek üzere, meraklı kalın.

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Foucault Felsefesi: Söylemin Düzeni

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.



Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.

Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Felsefede İfade Özgürlüğü ve Sınırları

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Spiritüalizm Neden Seküler Kesimde Popülerleşti?

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Dans Etmesini Bilmeyen Bir Tanrıya İnanamam

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Neden Erkekler Günü Yok?: Feminizme Dair 4 Yanlış

Bu bölümde Pascal’ın ünlü bahis argümanı üzerinden ilerliyoruz: “Tanrı'nın var olduğuna bahse girerek kazancı ve kaybı tartalım. Bu iki ihtimali değerlendirelim. Eğer kazanırsan, her şeyi kazanırsın; eğer kaybedersen, hiçbir şey kaybetmezsin". Öyle mi? Yoksa bu argüman hatalı mı? Felsefi düşünme pratiğine hoşgeldiniz!

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tanrı Kumarı: Varsa Hapı Yuttuk mu?

Dijital platformlar sayesinde felsefe akademinin dışına taşarak ilgi gören bir etkinlik haline gelince sürekli birbirine taş atan ve birbirlerinin felsefe yapma biçimlerini eleştiren kişilere rastlamaya başladık. Kimi tarihçi, kimi mantıkçı, kimi epey spekülatif. Bu bölümde akıllardaki bazı soru işaretlerini gidermek adına bazı kategoriler koyarak felsefe ile ilgilenmenin üç haliden söz ediyorum. Hangisi daha münasiptir siz karar verin.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Benim Felsefem Senin Felsefeni Döver

Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eserinde en aşağılanası insanın, artık kendini aşağılamayan olduğunu söyler. Yükselmek için, önce batmak gerektiğini bilmez.

Bu bölümde Nietzsche’nin deve-aslan-çocuk metaforlarını inceleyerek tininin evriminden söz edeceğim, kendimizi aşmak için.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kendi Batışını İstemek

Bu bölümde doğum günümdeki bazı kararlarımdan çıktığım yolda Alan Watts'ın eşliğinde Doğu ve Batı düşüncesindeki aydınlanma ve kurtuluş anlayışları arasındaki çarpıcı farkı inceliyorum. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kahkahada Aydınlanmak

Bu bölümde, küçük bir zeytinden Uzak Doğu'ya uzanan bir zihinsel yolculuğa çıkıyorum ve bu yolda farkındalık ve şimdiki ana odaklanmanın önemi ele alıyorum.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zeytinin İçindeki Evren

Japonya’da Zen bölümlerinin bu ilkinde kahramanımız Dilara (ben) Nepal’den sonra Japonya’ya geçtiğinde yaşadığı şoku aktarmayı deniyor ve Japonları bu kadar disiplinli, temiz, sebat eden eden ve mükemmeliyetçi yapan yaşam felsefesini anlamaya çalışıyor. Bu bölümde Japonların yaşam felsefesini oluşturan bazı kavramlara odaklanıyoruz: Gaman, Shikata ga nai, Ma, Wabi Sabi. Ayrıca geleneksel tiyatrolardan, Fuji Dağı’na uzanan kültürel bir tur ile Tokyo önerileri yapıyor.
Bu podcast, Meet2Talk hakkında reklam içerir.
Meet2talk hakkında daha fazla bilgi almak için buraya tıklayın.
See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Japonların Yaşam Felsefesi: Zen

Onlarca içerik içerisinden bu seriyi dinlemeye karar verdiğine göre muhtemelen senin de fark edip anlamlandıramadığın bir gerçek var, kendimizi bu dünyaya fırlatılmış halde bulduk. Bu yüzden bu podcastte bildiğimizi sandığımız ama muhtemelen yanıldığımız ya da belki de üzerine hiç düşünmediğimiz ama düşünmemiz gereken konuları ele alacağız.

Felsefenin İzinde

Meditasyon Hapishanesindeyim. Sessizlik içerisinde 10 gün boyunca günde 10 saat meditasyon yapılan Vipassana pratiğimi tamamlayamadım. Bu bölümde neden tamamlayamadığımdan ama bu süreçte bile neleri farkedip bir yandan ağlar bir yandan gülümserken oradan ayrılışımdan söz ettim.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Felsefenin İzinde

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!