Bu bölümde bilgi ve eylem arasındaki ilişkiyi sorunsallaştıracağız. Doğruyu bilmek doğruyu eylemeye yeter mi yoksa kendimizin kölesi miyiz?


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

⁠İrade Terbiyesi: Kontrolü Ele Almak Mümkün mü? 

Neden buradayız? Her şey ne anlama geliyor? Ben kimim? Nasıl yaşamalı? Metafizikten gündelik yaşantımıza yanıtını aradığımız onlarca sorumuz var. Ben Dilara. Bu gibi sorulara cevap aramak adına bu podcast de seninle birlikte felsefenin izinde yola koyuluyoruz. Garanti BBVA Pardon hanımefendi, işinizi biliyorum ama sizi sahneye alabilir miyiz? Dış ses açıklayacak. Girişiminle parlamak mı? Birlikte yaparız. Garanti BBVA, Kagider ve Ekonomist Dergisi İşbirliği ile düzenlenen Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışması'na başvurular başladı. Sesini Türkiye'ye duyurmak ve ödülleri kazanmak için son başvuru tarihi 15 Kasım. Ayrıntılı bilgi Garanti BBVA KadınGirişimci.com'da. Daha iyi olanı görüyorum ve daha iyi olduğunu biliyorum. Ancak yine de yanlış olanı tercih ediyorum. Bu etkileyici ve güçlü sözler Ovidius'un Medea karakterine ait ve Spinoza tarafından defalarca vurgulanır. Çünkü bu alıntıda da olduğu gibi iyi olanı bilme ama yine de yanlışı tercih etme düşüncesi kısmen Sokrates veya diğer düşünürlerin savunduğunun aksine doğruyu bilmenin doğruyu eylemek için yeterli olmadığını vurgular. Ben şimdi kabataslak Sokrates ve Platon'a atıfta bulunmuş oldum ama esasen onların bu konudaki görüşlerini de hafife almamak gerek. Yani yanlış bir imada bulunmak istemem. Onların da kastettikleri sadece teorik bir bilgiye sahip olmak değildi. Yani bir şeyin teorisine sahip olduğunuzda otomatikman bu zaten sizin doğruyu eylemenizi sağlar gibi bir ifade yok. Onlar için gerçek bilgi zaten dönüştürücü bir güce sahip olduğu için O bilgiye sahip olmanın insanı dolayısıyla iyi hale getireceğini de düşünüyorlar. Bu açıdan kavrayışta bir yükselme var aslında. Ne demişti Sokrates? Hatırlayın, bilen insan yanlış yapmaz. Yani biliyor olsaydın zaten yanlış olanı değil, doğru olanı tercih ederdin. Ve bu düşüncenin uzantılarıyla biz Hristiyanlık'ta da karşılaşırız sonrasında. Hatırlayın, Hz. İsa şöyle demişti, O yüzden kişilerin bilgi eksikliğinden dolayı hata yaptığını veya yanlış eylemlerde bulunduğunu düşünmek bir bakış açısı. Diğer bir bakış açısı ise kendimizin kölesi olduğumuz. Yani tutkularımızdan, dürtülerimizden bahsediyorum. Eylemlerimizin yanlış olduğunu bilirken doğru bilgiye sahip olduğumuz halde ısrarla onu yapmaya devam ediyor oluşumuz. O yüzden bu ikinci bakış açısı bilmek ve eylemek arasında bir ilişki olduğunu söyler. Evet yani doğruyu eylemek için doğrunun bilgisine sahip olmanız gerekir. Ama bu ikisi arasında biri diğerini zorunlu halde getiren özdeşliye ket vurar. Buna basit bir örnekle şöyle düşünmenizi istiyorum. Birçok insanın, hatta benim de, özellikle geceleri tatlı krizlerimiz olur. Gecenin 12'sinde yediğiniz çikolatalı pastanın sağlığınıza zararlı olduğunu bilirsiniz. Fakat tatlıya olan isteğimizi bastıramayız. Aynı şekilde sigara içmenin sağlığa zararlı olduğunu da hepimiz biliriz ama bağımlılık çoğu zaman bu bilgiden daha güçlü hale gelir. Yani biz bu tatlı yemek, sigara içmek, alkol tüketmek gibi etkinliklerin zararına rağmen sağladığı kısa süreli o mutluluk hormonuna öylesine bağlıyızdır ki uzun süreli zararını görmezden gelebiliriz. İşte bu gibi durumlarda bir eylemin yanlış olduğunu bilmemize rağmen o eylemi tekrar tekrar gerçekleştirme arzumuz üzerine konuşmak, irade meselesini masaya yatırmamızı gerektiriyor. Daha doğrusu irade güçsüzlüğümüzü konuşmamız gerekiyor. Girişte Ovidus'un cümlesini paylaştıktan sonra Spinoza'nın da bu cümleyi defalarca referans gösterdiğini söylemiştim. Peki neden? Spinoza'nın etik anlayışında zihin ve beden birbirinden ayrı değildi değil mi? Bunları daha önce konuşmuştuk. Aslında zihin ve beden dediğimizde biz bir ve tek varlığın iki farklı halinden söz ediyorduk. Fakat burada enteresan bir şey var. Bedenin neredeyse bir önceliği var. Zihin dediğimiz şey bedenin imgesel hali yani bedenin o duyumsamaları, o karşılaşmaları, etkilenimleri zihnimizde fikirler, ideler olarak oluşuyor. Zihinsel içeriğin kaynağı bedenimiz. Şimdi bu durumda irademizle bir şey yapmak istediğimizde bu isteğin altında yatan sebep de zihinsel içeriğimiz, mantığımız, düşüncelerimiz değil de bedenli duygularımız. Bu çerçeveden bakıldığında irademizi güçlendirmenin yolu, tutkularımızı kontrol etmek ve duygularımızın kaynağını anlamaktan geçer diyebiliriz rahatlıkla. O halde irade üzerine konuşmak, iradeyi güçlendirmek, daha doğru olanı, daha iyi olanı yapmak teorik bir mesele değil, esasen pratik bir mesele. Elbette pratikte ne yapacağımıza dair düşünmek için bir bilgiye ihtiyacımız var, evet, ama sonrasında bu düşüncelerin pratiklerimize sirayet etmesi ve yapa yapa bizi dönüştürmesi gerekiyor. Ufak bir ara verelim, sonrasında bölüme kaldığımız yerden devam ederiz. Tarihi sıkıcı buluyorsanız henüz gerçek tarihle tanışmamışsınız demektir. Acayip ve Garayip serisi sizi gerçek tarihle tanıştırmaya hazırlanıyor. Bu yolculukta muzaffer kumandanlar, ürkütücü sınırlar, muazzam ordular yok. Yalnız insanın tarihi, her türden tuhaflığın tarihi var. Pod B'yle birlikte hazırladığımız Tarihte Acayip ve Garayip bunları anlatmak için huzurlarınızda. Hazırsanız başlayalım efendim. Ne zamanki iradeden bahsedilse Jules Payot'un İrade Terbiyesi adlı kitabından da bahsedilir. Çünkü bu etkileyici kitap irade güçsüzlüğüyle başa çıkmanın çeşitli yollarından bahseder. Şöyle bir sözü var onun, bir şeyi çok istemekle o şeyi gerçekleştirmek arasındaki köprü iradedir. İrade istediğimizi eyleme dökmemizi sağlar. Bu açıdan irade hayatımızın bir kaptanıdır. Onunla yönümüzü belirler, hedeflerimize ulaşırız. Şimdi bu alıntıyı şu yüzden söyledim. İrademizi güçlendiriyor olmak sadece bir sağlık meselesi değil ya da ahlaki açıdan daha doğru olanı yapmak gibi bir ödev de değil. İrade bütün hayatımızın kaptanı. Burada bahsettiğimiz şey hedeflediğimiz pozisyona varmak aslında. Kendiniz için hedeflediğiniz şey ya da hayatınız için hedeflediğiniz şey. Mutlu, hoşnut, esenlikle dolu, tatmin olmuş bir hayatsa irade bunun kaçınılmaz bir parçası. O yüzden Payot'un vurguladığı şey, iradeye terbiye etmenin kişinin kendi potansiyelini gerçekleştirmesi ve yaşamında başarı elde etmesi için en önemli koşul olduğu. Şimdi bu noktadan sonra kitapta da güçlü bir irade sağlamanın aslında böyle tek seferde başarılabilecek bir şey değil, adım adım çabalayarak inşa edilmesi gereken bir süreç olduğunu görüyoruz. Ve kitabın bu noktadaki en önemli vurgularından bir tanesi, kimsenin hak etmediği sürece özgür olamayacağı. İşte tam da bu kısım yine Spinoza'nın felsefesine bence çok uygun. Özgürlük bizim zaten doğuştan sahip olduğumuz bir şey değil. Teorik açıdan tanımladığımız, böyle oturup üzerine refleksiyonlar yaparak bulduğumuz ve yakaladığımız bir şey de değil. Biz özgür bir şekilde doğmuyoruz. Kendi eylemlerimizle adım adım kendimizi özgürleştiriyoruz. Bu açıdan kendimizi eğittikçe, ehlileştirdikçe bu katı belirlenim dünyasında kendimize özgür olabilecek küçük aralıklar yaratıyoruz. O yüzden tekrar ediyorum, özgürlük bizim başlangıçta sahip olduğumuz bir şey değil. Adım adım eylemlerimizle yolun sonunda ulaştığımız bir şey. Ve tabii ki böylesi bir pozisyona ulaşmak için kaçınılmaz şeylerden bir tanesi de irademizi terbiye etmek. Çünkü ancak irademizi terbiye etmek ya da irademizi güçlendirmek yoluyla bizi köleleştiren, bağlı hale getiren o tutkularımızdan, dürtülerimizden bir nebze dahi olsa arınmak, onlardan özgürleşmek mümkün hale gelebilir. Payot'un bu konuda bizim için söylediği en basit metot alışkanlıklar. İşte bu kısımda bana Aristoteles felsefesini anımsatıyor. Çünkü Aristoteles felsefesinde de karakter erdemleri dediğimiz bir şey vardı. Yani erdem dediğimizde biz onun sabteorik bir konu olmadığını yapa yapa karakterimiz haline getirdiğimiz, huyumuz, alışkanlığımız haline getirdiğimiz şeylerden söz ediyorduk. Yine Aristoteles'ten alıntılayalım, ev yapa yapa mimar, kitara çala çala kitaracı olunur. O yüzden mükemmellik bir eylem değil, alışkanlıktır. Jules Payot'un da önerisi benzer bir şey aslında. Kendimize günlük vazifeler belirlemek ve başlangıçta çaba sarf ederek ufak çabalarla onları alışkanlıklar, huylar haline getirmek ve böylelikle bu sürekliliğin sonunda bunların doğal hale gelmesi. Çünkü ne demiştik, dürtülerimiz, tutkularımız, arzularımız, bilinçaltı yönlendirmelerimiz her zaman bizim leyhimize olacak şekilde çalışmıyor. Kimi zaman komplekslerimizden, kimi zaman travmalarımızdan, kimi zaman ise korkularımızdan yanlış olduğunu bildiğimiz halde o eylemi sürdürmeye devam ediyoruz. Mesela başka bir örnek olarak yalan söylemek. Kendimizi daimi olarak birilerine yalan söylerken buluyorsak, esasen bunun altında böyle psikoloji literatürüne baktığımızda pek çok sebep olabilir değil mi? Neden yalan söyleriz sorusuna odaklanarak bunun arkasında yatan psikolojik mekanizmadan bahsetmeyeceğim. Bu açıklamayı yapmak bana düşmez ama eğer ki kendimizi daimi olarak yalan söylerken yakalıyorsak ve bunun yanlış olduğunu bildiğimiz halde buna bir son veremiyorsak, hem Aristoteles'in, hem Payot'un, hem de Spinoza'nın söylediklerine kulak verebiliriz. Burada böyle siyah ve beyaz, iyi ve kötü gibi birbirinden kesin olarak ayrılmış aralıklar yok. Yani ya yaparsın ya da yapmazsın ve her şey biter gibi bir köktenci yaklaşımdan söz etmiyoruz. Kendinizi daimi olarak birilerine yalan söylerken buluyorsanız belki de o noktada böyle kendini gören bir gözmüş gibi yakalamak ve her defasında kısa aralıklarla belki de küçük hedeflerle birlikte kendinizi durdurmaya çalışmak. Bugün mesela bugün hiç kimseye yalan söylemeyeceğim gibi. Ve sonrasında hedefi küçüğü küçüğü arttırarak uzun vadiyeye yayılmış bir çözüm geliştirmek. Çünkü irademizin yeterince güçlü olmadığı noktada dürtülerimizin oradan oraya çekiştirdiği bir kukla olmaktan öteye gidemiyoruz. Ve bu kukla hayatını gerçekten kendimizin yarattığı bir hayat zannediyoruz. O yüzden bu gibi çalışmaların altını kalın bir şekilde çizdiği şey şu, irade meselesi özgürlüğümüzü kazanmakla ilgili. Daha sağlıklı olmak, şekeri bırakıp zayıflamak, daha iyi olarak sevap puanlarını toplamakla ilgili değil. Çünkü gerçek özgürlük, hayatımızın iplerini elimize alacağımızda ve bilinçli tercihlerle yaşamamızı yönlendirdiğimizde mümkün. Gerçekten bizim kontrolümüz altında gelişen sahici bir yaşam sürmekle ilgili. Ve böylesi bir özgürlüğü kazanmak için de bize büyük bir mücadele düşüyor. Kendimize karşı dürüst olmak, zayıflıklarımızı ve güçlü yönlerimizi kabul ederek onlarla yüzleşmek bu mücadelenin en önemli adımlarından biri. O yüzden bu bölüm gerçekten özgür olmanın ne demek olduğunu yaşayarak ve hatta onu pratik ederek öğrenmeye dair bir çağrı olarak görülebilir. Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Gelecek bölümde görüşene dek meraklı kalın.

Neden buradayız? Her şey ne anlama geliyor? Ben kimim? Nasıl yaşamalı? Metafizikten gündelik yaşantımıza yanıtını aradığımız onlarca sorumuz var. Ben Dilara. Bu gibi sorulara cevap aramak adına bu podcast de seninle birlikte felsefenin izinde yola koyuluyoruz.

Garanti BBVA Pardon hanımefendi, işinizi biliyorum ama sizi sahneye alabilir miyiz? Dış ses açıklayacak. Girişiminle parlamak mı? Birlikte yaparız. Garanti BBVA, Kagider ve Ekonomist Dergisi İşbirliği ile düzenlenen Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışması'na başvurular başladı. Sesini Türkiye'ye duyurmak ve ödülleri kazanmak için son başvuru tarihi 15 Kasım. Ayrıntılı bilgi Garanti BBVA KadınGirişimci.com'da. Daha iyi olanı görüyorum ve daha iyi olduğunu biliyorum. Ancak yine de yanlış olanı tercih ediyorum.

Bu etkileyici ve güçlü sözler Ovidius'un Medea karakterine ait ve Spinoza tarafından defalarca vurgulanır. Çünkü bu alıntıda da olduğu gibi iyi olanı bilme ama yine de yanlışı tercih etme düşüncesi kısmen Sokrates veya diğer düşünürlerin savunduğunun aksine doğruyu bilmenin doğruyu eylemek için yeterli olmadığını vurgular.

Ben şimdi kabataslak Sokrates ve Platon'a atıfta bulunmuş oldum ama esasen onların bu konudaki görüşlerini de hafife almamak gerek. Yani yanlış bir imada bulunmak istemem. Onların da kastettikleri sadece teorik bir bilgiye sahip olmak değildi. Yani bir şeyin teorisine sahip olduğunuzda otomatikman bu zaten sizin doğruyu eylemenizi sağlar gibi bir ifade yok. Onlar için gerçek bilgi zaten dönüştürücü bir güce sahip olduğu için

O bilgiye sahip olmanın insanı dolayısıyla iyi hale getireceğini de düşünüyorlar. Bu açıdan kavrayışta bir yükselme var aslında. Ne demişti Sokrates? Hatırlayın, bilen insan yanlış yapmaz. Yani biliyor olsaydın zaten yanlış olanı değil, doğru olanı tercih ederdin. Ve bu düşüncenin uzantılarıyla biz Hristiyanlık'ta da karşılaşırız sonrasında. Hatırlayın, Hz. İsa şöyle demişti,

O yüzden kişilerin bilgi eksikliğinden dolayı hata yaptığını veya yanlış eylemlerde bulunduğunu düşünmek bir bakış açısı. Diğer bir bakış açısı ise kendimizin kölesi olduğumuz. Yani tutkularımızdan, dürtülerimizden bahsediyorum. Eylemlerimizin yanlış olduğunu bilirken doğru bilgiye sahip olduğumuz halde ısrarla onu yapmaya devam ediyor oluşumuz.

O yüzden bu ikinci bakış açısı bilmek ve eylemek arasında bir ilişki olduğunu söyler. Evet yani doğruyu eylemek için doğrunun bilgisine sahip olmanız gerekir. Ama bu ikisi arasında biri diğerini zorunlu halde getiren özdeşliye ket vurar.

Buna basit bir örnekle şöyle düşünmenizi istiyorum. Birçok insanın, hatta benim de, özellikle geceleri tatlı krizlerimiz olur. Gecenin 12'sinde yediğiniz çikolatalı pastanın sağlığınıza zararlı olduğunu bilirsiniz. Fakat tatlıya olan isteğimizi bastıramayız.

Aynı şekilde sigara içmenin sağlığa zararlı olduğunu da hepimiz biliriz ama bağımlılık çoğu zaman bu bilgiden daha güçlü hale gelir. Yani biz bu tatlı yemek, sigara içmek, alkol tüketmek gibi etkinliklerin zararına rağmen sağladığı kısa süreli o mutluluk hormonuna öylesine bağlıyızdır ki uzun süreli zararını görmezden gelebiliriz.

İşte bu gibi durumlarda bir eylemin yanlış olduğunu bilmemize rağmen o eylemi tekrar tekrar gerçekleştirme arzumuz üzerine konuşmak, irade meselesini masaya yatırmamızı gerektiriyor. Daha doğrusu irade güçsüzlüğümüzü konuşmamız gerekiyor. Girişte Ovidus'un cümlesini paylaştıktan sonra Spinoza'nın da bu cümleyi defalarca referans gösterdiğini söylemiştim.

Peki neden? Spinoza'nın etik anlayışında zihin ve beden birbirinden ayrı değildi değil mi? Bunları daha önce konuşmuştuk. Aslında zihin ve beden dediğimizde biz bir ve tek varlığın iki farklı halinden söz ediyorduk. Fakat burada enteresan bir şey var. Bedenin neredeyse bir önceliği var. Zihin dediğimiz şey bedenin imgesel hali yani bedenin o duyumsamaları, o karşılaşmaları, etkilenimleri zihnimizde fikirler, ideler olarak oluşuyor.

Zihinsel içeriğin kaynağı bedenimiz. Şimdi bu durumda irademizle bir şey yapmak istediğimizde bu isteğin altında yatan sebep de zihinsel içeriğimiz, mantığımız, düşüncelerimiz değil de bedenli duygularımız.

Bu çerçeveden bakıldığında irademizi güçlendirmenin yolu, tutkularımızı kontrol etmek ve duygularımızın kaynağını anlamaktan geçer diyebiliriz rahatlıkla. O halde irade üzerine konuşmak, iradeyi güçlendirmek, daha doğru olanı, daha iyi olanı yapmak teorik bir mesele değil, esasen pratik bir mesele.

Elbette pratikte ne yapacağımıza dair düşünmek için bir bilgiye ihtiyacımız var, evet, ama sonrasında bu düşüncelerin pratiklerimize sirayet etmesi ve yapa yapa bizi dönüştürmesi gerekiyor. Ufak bir ara verelim, sonrasında bölüme kaldığımız yerden devam ederiz.

Tarihi sıkıcı buluyorsanız henüz gerçek tarihle tanışmamışsınız demektir. Acayip ve Garayip serisi sizi gerçek tarihle tanıştırmaya hazırlanıyor. Bu yolculukta muzaffer kumandanlar, ürkütücü sınırlar, muazzam ordular yok. Yalnız insanın tarihi, her türden tuhaflığın tarihi var. Pod B'yle birlikte hazırladığımız Tarihte Acayip ve Garayip bunları anlatmak için huzurlarınızda. Hazırsanız başlayalım efendim.

Ne zamanki iradeden bahsedilse Jules Payot'un İrade Terbiyesi adlı kitabından da bahsedilir. Çünkü bu etkileyici kitap irade güçsüzlüğüyle başa çıkmanın çeşitli yollarından bahseder.

Şöyle bir sözü var onun, bir şeyi çok istemekle o şeyi gerçekleştirmek arasındaki köprü iradedir. İrade istediğimizi eyleme dökmemizi sağlar. Bu açıdan irade hayatımızın bir kaptanıdır. Onunla yönümüzü belirler, hedeflerimize ulaşırız. Şimdi bu alıntıyı şu yüzden söyledim. İrademizi güçlendiriyor olmak sadece bir sağlık meselesi değil ya da ahlaki açıdan daha doğru olanı yapmak gibi bir ödev de değil. İrade bütün hayatımızın kaptanı. Burada bahsettiğimiz şey hedeflediğimiz pozisyona varmak aslında. Kendiniz için hedeflediğiniz şey ya da hayatınız için hedeflediğiniz şey. Mutlu, hoşnut, esenlikle dolu, tatmin olmuş bir hayatsa irade bunun kaçınılmaz bir parçası.

O yüzden Payot'un vurguladığı şey, iradeye terbiye etmenin kişinin kendi potansiyelini gerçekleştirmesi ve yaşamında başarı elde etmesi için en önemli koşul olduğu. Şimdi bu noktadan sonra kitapta da güçlü bir irade sağlamanın aslında böyle tek seferde başarılabilecek bir şey değil, adım adım çabalayarak inşa edilmesi gereken bir süreç olduğunu görüyoruz.

Ve kitabın bu noktadaki en önemli vurgularından bir tanesi, kimsenin hak etmediği sürece özgür olamayacağı. İşte tam da bu kısım yine Spinoza'nın felsefesine bence çok uygun. Özgürlük bizim zaten doğuştan sahip olduğumuz bir şey değil. Teorik açıdan tanımladığımız, böyle oturup üzerine refleksiyonlar yaparak bulduğumuz ve yakaladığımız bir şey de değil.

Biz özgür bir şekilde doğmuyoruz. Kendi eylemlerimizle adım adım kendimizi özgürleştiriyoruz. Bu açıdan kendimizi eğittikçe, ehlileştirdikçe bu katı belirlenim dünyasında kendimize özgür olabilecek küçük aralıklar yaratıyoruz. O yüzden tekrar ediyorum, özgürlük bizim başlangıçta sahip olduğumuz bir şey değil. Adım adım eylemlerimizle yolun sonunda ulaştığımız bir şey.

Ve tabii ki böylesi bir pozisyona ulaşmak için kaçınılmaz şeylerden bir tanesi de irademizi terbiye etmek. Çünkü ancak irademizi terbiye etmek ya da irademizi güçlendirmek yoluyla bizi köleleştiren, bağlı hale getiren o tutkularımızdan, dürtülerimizden bir nebze dahi olsa arınmak, onlardan özgürleşmek mümkün hale gelebilir.

Payot'un bu konuda bizim için söylediği en basit metot alışkanlıklar. İşte bu kısımda bana Aristoteles felsefesini anımsatıyor. Çünkü Aristoteles felsefesinde de karakter erdemleri dediğimiz bir şey vardı. Yani erdem dediğimizde biz onun sabteorik bir konu olmadığını yapa yapa karakterimiz haline getirdiğimiz, huyumuz, alışkanlığımız haline getirdiğimiz şeylerden söz ediyorduk.

Yine Aristoteles'ten alıntılayalım, ev yapa yapa mimar, kitara çala çala kitaracı olunur. O yüzden mükemmellik bir eylem değil, alışkanlıktır.

Jules Payot'un da önerisi benzer bir şey aslında. Kendimize günlük vazifeler belirlemek ve başlangıçta çaba sarf ederek ufak çabalarla onları alışkanlıklar, huylar haline getirmek ve böylelikle bu sürekliliğin sonunda bunların doğal hale gelmesi.

Çünkü ne demiştik, dürtülerimiz, tutkularımız, arzularımız, bilinçaltı yönlendirmelerimiz her zaman bizim leyhimize olacak şekilde çalışmıyor. Kimi zaman komplekslerimizden, kimi zaman travmalarımızdan, kimi zaman ise korkularımızdan yanlış olduğunu bildiğimiz halde o eylemi sürdürmeye devam ediyoruz.

Mesela başka bir örnek olarak yalan söylemek. Kendimizi daimi olarak birilerine yalan söylerken buluyorsak, esasen bunun altında böyle psikoloji literatürüne baktığımızda pek çok sebep olabilir değil mi? Neden yalan söyleriz sorusuna odaklanarak bunun arkasında yatan psikolojik mekanizmadan bahsetmeyeceğim. Bu açıklamayı yapmak bana düşmez ama eğer ki kendimizi daimi olarak yalan söylerken yakalıyorsak ve bunun yanlış olduğunu bildiğimiz halde buna bir son veremiyorsak,

hem Aristoteles'in, hem Payot'un, hem de Spinoza'nın söylediklerine kulak verebiliriz.

Burada böyle siyah ve beyaz, iyi ve kötü gibi birbirinden kesin olarak ayrılmış aralıklar yok. Yani ya yaparsın ya da yapmazsın ve her şey biter gibi bir köktenci yaklaşımdan söz etmiyoruz. Kendinizi daimi olarak birilerine yalan söylerken buluyorsanız belki de o noktada böyle kendini gören bir gözmüş gibi yakalamak ve her defasında kısa aralıklarla belki de küçük hedeflerle birlikte kendinizi durdurmaya çalışmak. Bugün mesela

bugün hiç kimseye yalan söylemeyeceğim gibi. Ve sonrasında hedefi küçüğü küçüğü arttırarak uzun vadiyeye yayılmış bir çözüm geliştirmek.

Çünkü irademizin yeterince güçlü olmadığı noktada dürtülerimizin oradan oraya çekiştirdiği bir kukla olmaktan öteye gidemiyoruz. Ve bu kukla hayatını gerçekten kendimizin yarattığı bir hayat zannediyoruz. O yüzden bu gibi çalışmaların altını kalın bir şekilde çizdiği şey şu, irade meselesi özgürlüğümüzü kazanmakla ilgili.

Daha sağlıklı olmak, şekeri bırakıp zayıflamak, daha iyi olarak sevap puanlarını toplamakla ilgili değil. Çünkü gerçek özgürlük, hayatımızın iplerini elimize alacağımızda ve bilinçli tercihlerle yaşamamızı yönlendirdiğimizde mümkün. Gerçekten bizim kontrolümüz altında gelişen sahici bir yaşam sürmekle ilgili.

Ve böylesi bir özgürlüğü kazanmak için de bize büyük bir mücadele düşüyor. Kendimize karşı dürüst olmak, zayıflıklarımızı ve güçlü yönlerimizi kabul ederek onlarla yüzleşmek bu mücadelenin en önemli adımlarından biri. O yüzden bu bölüm gerçekten özgür olmanın ne demek olduğunu yaşayarak ve hatta onu pratik ederek öğrenmeye dair bir çağrı olarak görülebilir. Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Gelecek bölümde görüşene dek meraklı kalın.

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Foucault Felsefesi: Söylemin Düzeni

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.



Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.

Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Felsefede İfade Özgürlüğü ve Sınırları

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Spiritüalizm Neden Seküler Kesimde Popülerleşti?

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Dans Etmesini Bilmeyen Bir Tanrıya İnanamam

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Neden Erkekler Günü Yok?: Feminizme Dair 4 Yanlış

Bu bölümde Pascal’ın ünlü bahis argümanı üzerinden ilerliyoruz: “Tanrı'nın var olduğuna bahse girerek kazancı ve kaybı tartalım. Bu iki ihtimali değerlendirelim. Eğer kazanırsan, her şeyi kazanırsın; eğer kaybedersen, hiçbir şey kaybetmezsin". Öyle mi? Yoksa bu argüman hatalı mı? Felsefi düşünme pratiğine hoşgeldiniz!

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tanrı Kumarı: Varsa Hapı Yuttuk mu?

Dijital platformlar sayesinde felsefe akademinin dışına taşarak ilgi gören bir etkinlik haline gelince sürekli birbirine taş atan ve birbirlerinin felsefe yapma biçimlerini eleştiren kişilere rastlamaya başladık. Kimi tarihçi, kimi mantıkçı, kimi epey spekülatif. Bu bölümde akıllardaki bazı soru işaretlerini gidermek adına bazı kategoriler koyarak felsefe ile ilgilenmenin üç haliden söz ediyorum. Hangisi daha münasiptir siz karar verin.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Benim Felsefem Senin Felsefeni Döver

Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eserinde en aşağılanası insanın, artık kendini aşağılamayan olduğunu söyler. Yükselmek için, önce batmak gerektiğini bilmez.

Bu bölümde Nietzsche’nin deve-aslan-çocuk metaforlarını inceleyerek tininin evriminden söz edeceğim, kendimizi aşmak için.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kendi Batışını İstemek

Bu bölümde doğum günümdeki bazı kararlarımdan çıktığım yolda Alan Watts'ın eşliğinde Doğu ve Batı düşüncesindeki aydınlanma ve kurtuluş anlayışları arasındaki çarpıcı farkı inceliyorum. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kahkahada Aydınlanmak

Bu bölümde, küçük bir zeytinden Uzak Doğu'ya uzanan bir zihinsel yolculuğa çıkıyorum ve bu yolda farkındalık ve şimdiki ana odaklanmanın önemi ele alıyorum.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zeytinin İçindeki Evren

Sizi ürkütücü bir yere davet ediyorum, Stanford Üniversitesi’ndeki İkna Teknolojileri Laboratuarına. Davranışlarımızı şekillendirmek için çalışan mühendis ordusuyla tanışalım.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nasıl Instagram Bağımlısı Olduk?

Onlarca içerik içerisinden bu seriyi dinlemeye karar verdiğine göre muhtemelen senin de fark edip anlamlandıramadığın bir gerçek var, kendimizi bu dünyaya fırlatılmış halde bulduk. Bu yüzden bu podcastte bildiğimizi sandığımız ama muhtemelen yanıldığımız ya da belki de üzerine hiç düşünmediğimiz ama düşünmemiz gereken konuları ele alacağız.

Felsefenin İzinde

Gündelik hayatta karşılaştığımız sorunları felsefe ile çözme denemesinde bu hafta konumuz stres. Afrika savanalarında yaşayan atalarımız için hayati bir öneme sahip stres gibi bir duygu durumun bugün herbirimizi hastanelik hale getirip ilaç bağımlısı yapan bir kabusa dönüşmesinin izini sürüyor ve bu veba ile felsefe aracılığıyla nasıl başa çıkacağımızı konuşuyoruz. Ben de size pek alışılageldik olmayan iki kişisel öneriden tekrar bahsetmek istiyorum.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Felsefenin İzinde

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!