Dalgıç Elias Stadiatis, bir kış günü Ege Denizi'nin derinliklerinde çok önemli bir şey keşfetmişti. Antik bir Roma gemisinin kalıntısından çıkan bir parçaydı bu. Fakat ilk bakışta bunun sıradan bir parça olduğunu düşünmüştü insanlar. Oysa ki bu küçük metal parça, insanlık tarihinin en büyük gizemlerinden birini barındıran, binlerce yıllık bir sırı saklıyordu. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde o sırrın peşinden gidiyoruz. Antikitera Mekanizması'nın gizemlerini çözmeye çalışıyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

2200 Yıllık Bilgisayar: Antikitera Mekanizması

Ege denizinin açıklarında, Yunan adalarının arasında soğuk bir kış günü. Saat sabahın altısı. Sponger dalgıçlar yine her zamanki gibi deniz süngeri toplamak için dalmaya hazırlanıyorlar. Rüzgâr sert esiyor, dalgalar tekneyi sallıyor. Gökyüzü kurşuni, deniz çelik griyesi. Hava öyle soğuk ki dalgıçların nefesleri buhar olup gökyüzüne karışıyor. Kaptan Dimitrios Kontos endişeli gözlerle ufku tarıyor. Her an hava daha da kötüleşebilir. Belki de bugün dalış yapmak için doğru zaman değildir. Ama aileler bekliyor. Ekmek parası kazanılmalı. Antikythera adasının açıklarında, bilindik sularda oldukları için biraz daha risk alabilirler. Fakat 60 metre derinlikte, hayatlarını kazanmak için her gün indikleri bu sularda farklı bir şey bekliyor onları bugün. Su her zamankinden daha soğuk, daha karanlık. Dalgıçlardan birisi, Elias Stadiatis, ağır dalış giysisinin içinde zorlukla hareket ederken denizin dibinde alışılmadık bir şekil fark ediyor. Önce bir kaya parçası sanıyor gördüğü şeyi. Fakat yaklaştıkça bunun devasa bir gemi olduğunu anlıyor Stadiatis. Antik bir gemi. Yüzyıllardır bu soğuk sularda uyuyan bir enkaz. Mermer sütunlar, kırık amforalar, kim bilir kaç bin yıldır dokunulmamış hazineler. İşte tam o anda karanlık suların içinde bir şey parlıyor. Bir anlık bir yansıma. Belki de sadece bir balığın pullarından yansıyan ışıktı bu. Ama hayır, bu başka bir şey. Elyas yaklaşıyor bu ışıltıya. Kireç tabakasıyla kaplı yeşilimsi bir metal parçası. Küçük, önemsiz görünen bir şey. Binlerce yıllık tortunun altında neredeyse görünmez olmuş. O an bilmiyor ama elinde tuttuğu şey sadece antik bir eser değil. Bu küçük metal parça, insanlık tarihinin en büyük gizemlerinden birini barındıran, binlerce yıllık bir sır. Öyle bir sır ki, türümüze dair tüm bildiklerimizi değiştirecek, antik dünya hakkındaki tüm varsayımlarımızı altüst edecek bir gizem. Size anlattığım bu hikaye bir kurgu değil. Gerçek bir keşif anıydı aslında. Stadiatis gerçekten de tarihi bir keşfe imza atmıştı o gün. Karşılaştığı şey bir Roma gemisinin batığıydı ve içinde bir sürü antik eseri saklıyordu ve aralarındaki bir parça o sular kadar derin sorularımıza bir yanıtı gizliyordu. Yapılan incelemelerde geminin M.Ö. 205'te battığı keşfedilmişti. Arkeologlar dönemine göre oldukça lüks eşyaların bulunduğu bu gemiden çok sayıda mücevher, eski para ve heykel çıkarmıştı. Bir de incelerken gereksiz buldukları bir eşya daha vardı bu kalıntılar arasında. Evet, girişte de bahsettiğim 15.087 kodlu parçaydı bu. Bir kutu içinde bazı dişliler bulunan ve ne olduğunu anlamadıkları bir parçaydı bu. Kireçlenmiş, üstünde okunmayan yazılar bulunan bu parça alelade bir şeymiş gibi 50 yıl boyunca Yunanistan'daki bir müzede binlerce ilgisiz ziyaretçinin gözünden kaçmıştı. Ancak keşfinden 50 yıl sonra sakladığı gizem de ortaya çıkacaktı. 2200 yıl önce tasarlanmış bu şey içinde müthiş bir gizemi de saklıyordu aslında. 15.087 kodlu parça. Avrupa'da mekanik hesap makinelerinin kullanılmaya başlanmasından tam 1800 yıl önce inşa edilmiş, kullanılmıştı. Kısacası o dönemdeki insanların sahip olduğu teknolojik gelişmelerle ilgili tüm bildiklerimizi yerle bir ediyordu bu antik tasarım. Zira bildiğimiz anlamda tarihin ilk bilgisayarıydı bu. Antik Hitera mekanizması. Bu olağanüstü mekanizma ilk keşfedildiğinde kimsenin dikkatini çekmemişti. Temelde bir ahşap kutu içinde paslanmış pirinçten yapılmış dişlilerden oluşan bu sistem ilk bakışta sıradan bir şey gibi görünüyordu. Fakat detaylı incelemeler sonucunda araştırmacılar mekanizmanın içinde hassas bir şekilde işlenmiş en az 24 ila 25 adet dişli bulunduğunu gördüler. Bu dişliler o kadar özenli bir şekilde ayarlanmıştı ki bugün benzerini ancak ünlü saat markalarının tasarımlarında görebilirsiniz. İşte bu tip teknolojiye sahip bir mekanizmayla en son 16. yüzyılda karşılaşmıştık. Yani bu tarz bir gelişmişliğe 16. yüzyıla kadar yaklaşılamadığını düşünüyorduk. O yüzden Antikytera mekanizması neredeyse 2000 yıl kadar yanıldığımız anlamına geliyordu. Fakat asıl soru şu. Bu dişlilerden oluşan parça ne işe yarıyordu? Arkeologlar ilk incelemeleri sonucunda bunun bir saat, takvim ya da hesap makinesi olabileceğini düşünmüştü. Belki de gezegenlerin oyuncak bir modeliydi. Belki de ilk olarak antik Yunanlılar tarafından icat edilen ve daha sonra İslam dünyasının astronomları tarafından geliştirilen bir usturlaptı olabilirdi. Özellikle de İbrahim El-Fezari tarafından geliştirilen bir yön bulma aracıydı bu. İşte bu gizemi çözmek için birçok çalışma yapıldı zaman içinde. İlk çalışmalardan biri 1959'da Princeton'da. Bir bilim tarihçisi olan Derek de Sola Price tarafından yapılmıştı. Dişlileri yakından inceleyen Price, mekanizmanın o zamanlar kullanılan takvime göre gökyüzündeki gezegenler ve yıldızların konumlarını tahmin etmeye yaradığını tespit etmişti. ana dişli yılı ilerleterek gezegenlerin, güneşin ve ayın hareketlerini temsil eden daha küçük diğer dişlileri döndürüyordu. Yani ana dişliyi hangi tarihe getirirseniz o tarihte gezegenlerin, güneşin ve ayın konumunun ne olacağını öğrenebiliyordunuz. Dolayısıyla bu mekanizma Bryce'a göre en basit haliyle bir bilgisayardı. Müthiş bir astronomik sahne. ya da karmaşık hesaplamalar yapabilen günümüzdeki analog bilgisayarlardan birisi. Antikytere mekanizmasına bilgisayar denmesinin sebebi de şu aslında. Mantık olarak bilgisayarlara çok benziyor. Kullanıcı olarak bazı değişkenleri giriyorsunuz ve karmaşık matematiksel hesaplamaları yapmasını sağlıyorsunuz. Bugün modern bilgisayarlarda bu girdileri dijital olarak sıfırlar ve billeri kullanarak yapıyoruz. Bu mekanizma ise dişlilerin matematiksel oranlarını kullanıyordu. Kullanıcının tek yapması gereken ana dişliyle tarihi girmekti. Böylece mekanizma ilgili dişlileri döndürecek ve hesaplamaları yapacaktı. Örneğin güneşin gökyüzünde çizdiği açıyı gösterebiliyordu size. İşte bu çalışma mantığına en yakın olanı 16. yüzyılda tasarlanmış dişli oranlarını kullanan mekanik hesap makineleriydi. Elbette 1959'da gerçekleştirilmiş bir incelemeden bahsediyoruz. Pek tabii ki Price'ın çalışmaları, bugünkü teknolojiler olmadan yapılan bir analizdi. Modern teknolojinin sunduğu gelişmiş inceleme yöntemleri sayesinde özellikle de 2000'lerde bilim insanları Antikytera mekanizmasının gizemlerini çözmeye başladılar. Öyle ki mekanizmanın tüm parçalarını içeren bir tür kullanım kılavuzu dahi çıkarmışlardı. Bu çalışmaları ve sonuçlarını da konuşacağız elbette. Fakat burada kısa bir ara verelim. Denizaltı macerası, zamanda yolculuk derken bir molayı hak ettik ne de olsa. Evet, ne diyorduk? 2000'lerde bilim insanlarının Antikythera düzeneği için bir kılavuz hazırladığını anlatacaktım değil mi size? E hadi devam edelim öyleyse. Bu kılavuzun hazırlanması için öncelikle bir dil çözümlemesi gerekiyordu. Bunun için parçanın üzerinde bulunan antik Yunanca yazılardan da yararlanıldı. Özellikle de Nature dergisinde yayımlanan bir rapor bu makineye dair inanılmaz bulgular ortaya koyuyordu. Bu rapora göre sadece dişlilerden oluşan antik hitere mekanizması bir ay ya da güneş tutulmasının hangi ayda, hangi günde ve hangi saatte olacağını tam olarak hesaplayabiliyordu. Bununla da kalmayıp artık yılı da öngörebiliyordu. Yani 4 yılda bir Şubat'ın 29 gün olacağını hesaplayabiliyorduk bu mekanizmayla. Ayrıca Burç Kuşağı'na göre güneş ve ayın konumlarını çok doğru şekilde analiz edebiliyordu ve ayın evrelerini gösteren özel bir mekanizma içeriyordu. Bu mekanizma ayın, dolunay ve yeni ay döngülerini kusursuz bir şekilde takip edebiliyordu. Üstelik o dönemde bilinen Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn'ün konumlarını da çok hassas bir şekilde saptayabiliyordu. Etkileyici değil mi? Ama daha bitmedi. Antikytera ayrıca iki ya da dört yılda bir gerçekleştirilen olimpiyat oyunları gibi büyük etkinlikleri de gösteriyor. Kaç gün kaldığını hesaplıyordu. Yani basit bir mekanik takvimden çok daha öteye giden bir sistemdi bu. Hatta bu mekanizmaya dair çok enteresan bulgular da vardı. Mesela antik çağlarda ayın yörüngesinin eliptik olduğu bilinmiyordu haliyle. Ancak bu makineyi kim yaptıysa epicyclic yani uydu dişlisi dediğimiz bir dişli kullanmış ve ayın eliptik yörüngesindeki değişken hareketlerini tam olarak göstermişti. Fakat burada bir sıkıntı vardı. İnsanlığın bu uydu dişlisi teknolojisine antik çağlarda sahip olması çok ilginç bir şeydi. Kimse bu insanların böylesine geliştiğini ne görmüş ne de duymuştu. Tüm bu fonksiyonlar bir araya geldiğinde ortaya döneminin çok ötesinde inanılmaz karmaşık bir teknolojik başarı çıkıyordu. Bu mekanizma bilinen tüm antik çağ teknolojilerinin çok ama çok ötesindeydi. Anlayacağınız gerçekten de sıra dışı bir şeyden bahsediyoruz. Ama daha temel bir soru daha var. O da, bu mekanizmayı kim yaptı? Yani tasarlayan, hayata geçiren kimdi bu tasarımı? Bununla ilgili de bazı teoriler var elbette. Literatürü tarayan araştırmacılar, bu Antikytera düzenine dair bir kayda ulaştı aslında. Cicero'nun yazılarında güneşin, ayın ve gezegenlerin konumlarını tespit eden bir cihazdan bahsedildiğini görmüşlerdi. İncelemeyi derinleştirenler en sonunda gayet de tanıdık bir isimle karşılaştılar. Tüm oklar Arşimet'i gösteriyordu. Fakat bu mekanizma tahminlere göre Arşimet'in ölümünden sonra yapılmış olmalıydı. O nedenle mekanizmanın üzerindeki kelimelerden yola çıkarak Korint kolonilerinin bu cihazın yapımından sorumlu olabileceğine karar verdiler. Fakat bugün Siracusa olarak bildiğimiz İtalya'nın güneyi de bir Korint kolonisiydi. Ve Arşimet tam da burada doğmuştu. Yani doğrudan Arşimet üretmiş olmasa da çok yüksek ihtimalle onun tasarımıydı bu. Peki bu tip bir mekanizma tasarlanıp üretilebiliyorsa bugüne kadar neden böyle bir şeye hiç rastlamamıştık? Yani arkeolojik çalışmalarda bulabildiğimiz en gelişmiş mekanizma neden 16. yüzyıldan öncesine dayanmıyordu? Birçok farklı fikirle, otomatik makineler ve hatta robotlarla ilgili taslak tasarımlarla karşılaşmıştık. Ancak hiçbir şekilde böyle bir parça çıkmamıştı karşımıza. Son derece garip gerçekten. Yani gizem tam olarak çözülmüş değil. Ancak bu Antikitera mekanizması, antik çağlarda bizim tahminimizin çok ötesinde bir gelişmişlik düzeyi olduğunun da kanıtlarından birisi. Belki Silurian hipotezinde anlatılanlar doğrudur. Ki bunun ne olduğunu merak edenler, ya ilk medeniyet biz değilsek Silurian hipotezi isimli bölümümüzü de dinleyebilir. Belki de bizim yaşadığımız bir tür endüstriyel devrimin eşiğindeydi antik çağdaki insanlar ve sonra... Sonra ne oldu bilmiyoruz. Ancak bu devrim o dönemlerde yaşanmış olsaydı, kaybettiğimiz binlerce yılda neler başarabilirdik hayal bile edemiyor insan. Belki de Mars'ı çoktan kolonileştirmiş ve yıldızlar arası seyahat edebilen bir tür olmuştuk bile. Kim bilebilir ki?

Ege denizinin açıklarında, Yunan adalarının arasında soğuk bir kış günü. Saat sabahın altısı. Sponger dalgıçlar yine her zamanki gibi deniz süngeri toplamak için dalmaya hazırlanıyorlar. Rüzgâr sert esiyor, dalgalar tekneyi sallıyor. Gökyüzü kurşuni, deniz çelik griyesi. Hava öyle soğuk ki dalgıçların nefesleri buhar olup gökyüzüne karışıyor.

Kaptan Dimitrios Kontos endişeli gözlerle ufku tarıyor. Her an hava daha da kötüleşebilir. Belki de bugün dalış yapmak için doğru zaman değildir. Ama aileler bekliyor. Ekmek parası kazanılmalı. Antikythera adasının açıklarında, bilindik sularda oldukları için biraz daha risk alabilirler.

Fakat 60 metre derinlikte, hayatlarını kazanmak için her gün indikleri bu sularda farklı bir şey bekliyor onları bugün. Su her zamankinden daha soğuk, daha karanlık. Dalgıçlardan birisi, Elias Stadiatis, ağır dalış giysisinin içinde zorlukla hareket ederken denizin dibinde alışılmadık bir şekil fark ediyor. Önce bir kaya parçası sanıyor gördüğü şeyi.

Fakat yaklaştıkça bunun devasa bir gemi olduğunu anlıyor Stadiatis. Antik bir gemi. Yüzyıllardır bu soğuk sularda uyuyan bir enkaz. Mermer sütunlar, kırık amforalar, kim bilir kaç bin yıldır dokunulmamış hazineler. İşte tam o anda karanlık suların içinde bir şey parlıyor. Bir anlık bir yansıma. Belki de sadece bir balığın pullarından yansıyan ışıktı bu.

Ama hayır, bu başka bir şey. Elyas yaklaşıyor bu ışıltıya. Kireç tabakasıyla kaplı yeşilimsi bir metal parçası. Küçük, önemsiz görünen bir şey. Binlerce yıllık tortunun altında neredeyse görünmez olmuş. O an bilmiyor ama elinde tuttuğu şey sadece antik bir eser değil.

Bu küçük metal parça, insanlık tarihinin en büyük gizemlerinden birini barındıran, binlerce yıllık bir sır. Öyle bir sır ki, türümüze dair tüm bildiklerimizi değiştirecek, antik dünya hakkındaki tüm varsayımlarımızı altüst edecek bir gizem. Size anlattığım bu hikaye bir kurgu değil. Gerçek bir keşif anıydı aslında.

Stadiatis gerçekten de tarihi bir keşfe imza atmıştı o gün. Karşılaştığı şey bir Roma gemisinin batığıydı ve içinde bir sürü antik eseri saklıyordu ve aralarındaki bir parça o sular kadar derin sorularımıza bir yanıtı gizliyordu.

Yapılan incelemelerde geminin M.Ö. 205'te battığı keşfedilmişti. Arkeologlar dönemine göre oldukça lüks eşyaların bulunduğu bu gemiden çok sayıda mücevher, eski para ve heykel çıkarmıştı. Bir de incelerken gereksiz buldukları bir eşya daha vardı bu kalıntılar arasında. Evet, girişte de bahsettiğim 15.087 kodlu parçaydı bu.

Bir kutu içinde bazı dişliler bulunan ve ne olduğunu anlamadıkları bir parçaydı bu. Kireçlenmiş, üstünde okunmayan yazılar bulunan bu parça alelade bir şeymiş gibi 50 yıl boyunca Yunanistan'daki bir müzede binlerce ilgisiz ziyaretçinin gözünden kaçmıştı. Ancak keşfinden 50 yıl sonra sakladığı gizem de ortaya çıkacaktı. 2200 yıl önce tasarlanmış bu şey içinde müthiş bir gizemi de saklıyordu aslında.

15.087 kodlu parça. Avrupa'da mekanik hesap makinelerinin kullanılmaya başlanmasından tam 1800 yıl önce inşa edilmiş, kullanılmıştı. Kısacası o dönemdeki insanların sahip olduğu teknolojik gelişmelerle ilgili tüm bildiklerimizi yerle bir ediyordu bu antik tasarım. Zira bildiğimiz anlamda tarihin ilk bilgisayarıydı bu. Antik Hitera mekanizması.

Bu olağanüstü mekanizma ilk keşfedildiğinde kimsenin dikkatini çekmemişti. Temelde bir ahşap kutu içinde paslanmış pirinçten yapılmış dişlilerden oluşan bu sistem ilk bakışta sıradan bir şey gibi görünüyordu. Fakat detaylı incelemeler sonucunda araştırmacılar mekanizmanın içinde hassas bir şekilde işlenmiş en az 24 ila 25 adet dişli bulunduğunu gördüler.

Bu dişliler o kadar özenli bir şekilde ayarlanmıştı ki bugün benzerini ancak ünlü saat markalarının tasarımlarında görebilirsiniz. İşte bu tip teknolojiye sahip bir mekanizmayla en son 16. yüzyılda karşılaşmıştık. Yani bu tarz bir gelişmişliğe 16. yüzyıla kadar yaklaşılamadığını düşünüyorduk. O yüzden Antikytera mekanizması neredeyse 2000 yıl kadar yanıldığımız anlamına geliyordu.

Fakat asıl soru şu. Bu dişlilerden oluşan parça ne işe yarıyordu? Arkeologlar ilk incelemeleri sonucunda bunun bir saat, takvim ya da hesap makinesi olabileceğini düşünmüştü. Belki de gezegenlerin oyuncak bir modeliydi. Belki de ilk olarak antik Yunanlılar tarafından icat edilen ve daha sonra İslam dünyasının astronomları tarafından geliştirilen bir usturlaptı olabilirdi.

Özellikle de İbrahim El-Fezari tarafından geliştirilen bir yön bulma aracıydı bu. İşte bu gizemi çözmek için birçok çalışma yapıldı zaman içinde. İlk çalışmalardan biri 1959'da Princeton'da. Bir bilim tarihçisi olan Derek de Sola Price tarafından yapılmıştı. Dişlileri yakından inceleyen Price, mekanizmanın o zamanlar kullanılan takvime göre gökyüzündeki gezegenler ve yıldızların konumlarını tahmin etmeye yaradığını tespit etmişti.

ana dişli yılı ilerleterek gezegenlerin, güneşin ve ayın hareketlerini temsil eden daha küçük diğer dişlileri döndürüyordu. Yani ana dişliyi hangi tarihe getirirseniz o tarihte gezegenlerin, güneşin ve ayın konumunun ne olacağını öğrenebiliyordunuz. Dolayısıyla bu mekanizma Bryce'a göre en basit haliyle bir bilgisayardı. Müthiş bir astronomik sahne.

ya da karmaşık hesaplamalar yapabilen günümüzdeki analog bilgisayarlardan birisi. Antikytere mekanizmasına bilgisayar denmesinin sebebi de şu aslında. Mantık olarak bilgisayarlara çok benziyor. Kullanıcı olarak bazı değişkenleri giriyorsunuz ve karmaşık matematiksel hesaplamaları yapmasını sağlıyorsunuz. Bugün modern bilgisayarlarda bu girdileri dijital olarak sıfırlar ve billeri kullanarak yapıyoruz.

Bu mekanizma ise dişlilerin matematiksel oranlarını kullanıyordu. Kullanıcının tek yapması gereken ana dişliyle tarihi girmekti. Böylece mekanizma ilgili dişlileri döndürecek ve hesaplamaları yapacaktı. Örneğin güneşin gökyüzünde çizdiği açıyı gösterebiliyordu size. İşte bu çalışma mantığına en yakın olanı 16. yüzyılda tasarlanmış dişli oranlarını kullanan mekanik hesap makineleriydi.

Elbette 1959'da gerçekleştirilmiş bir incelemeden bahsediyoruz. Pek tabii ki Price'ın çalışmaları, bugünkü teknolojiler olmadan yapılan bir analizdi. Modern teknolojinin sunduğu gelişmiş inceleme yöntemleri sayesinde özellikle de 2000'lerde bilim insanları Antikytera mekanizmasının gizemlerini çözmeye başladılar. Öyle ki mekanizmanın tüm parçalarını içeren bir tür kullanım kılavuzu dahi çıkarmışlardı.

Bu çalışmaları ve sonuçlarını da konuşacağız elbette. Fakat burada kısa bir ara verelim. Denizaltı macerası, zamanda yolculuk derken bir molayı hak ettik ne de olsa. Evet, ne diyorduk? 2000'lerde bilim insanlarının Antikythera düzeneği için bir kılavuz hazırladığını anlatacaktım değil mi size? E hadi devam edelim öyleyse. Bu kılavuzun hazırlanması için öncelikle bir dil çözümlemesi gerekiyordu.

Bunun için parçanın üzerinde bulunan antik Yunanca yazılardan da yararlanıldı. Özellikle de Nature dergisinde yayımlanan bir rapor bu makineye dair inanılmaz bulgular ortaya koyuyordu. Bu rapora göre sadece dişlilerden oluşan antik hitere mekanizması bir ay ya da güneş tutulmasının hangi ayda, hangi günde ve hangi saatte olacağını tam olarak hesaplayabiliyordu. Bununla da kalmayıp artık yılı da öngörebiliyordu.

Yani 4 yılda bir Şubat'ın 29 gün olacağını hesaplayabiliyorduk bu mekanizmayla. Ayrıca Burç Kuşağı'na göre güneş ve ayın konumlarını çok doğru şekilde analiz edebiliyordu ve ayın evrelerini gösteren özel bir mekanizma içeriyordu. Bu mekanizma ayın, dolunay ve yeni ay döngülerini kusursuz bir şekilde takip edebiliyordu.

Üstelik o dönemde bilinen Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn'ün konumlarını da çok hassas bir şekilde saptayabiliyordu. Etkileyici değil mi? Ama daha bitmedi. Antikytera ayrıca iki ya da dört yılda bir gerçekleştirilen olimpiyat oyunları gibi büyük etkinlikleri de gösteriyor. Kaç gün kaldığını hesaplıyordu. Yani basit bir mekanik takvimden çok daha öteye giden bir sistemdi bu.

Hatta bu mekanizmaya dair çok enteresan bulgular da vardı. Mesela antik çağlarda ayın yörüngesinin eliptik olduğu bilinmiyordu haliyle. Ancak bu makineyi kim yaptıysa epicyclic yani uydu dişlisi dediğimiz bir dişli kullanmış ve ayın eliptik yörüngesindeki değişken hareketlerini tam olarak göstermişti. Fakat burada bir sıkıntı vardı.

İnsanlığın bu uydu dişlisi teknolojisine antik çağlarda sahip olması çok ilginç bir şeydi. Kimse bu insanların böylesine geliştiğini ne görmüş ne de duymuştu. Tüm bu fonksiyonlar bir araya geldiğinde ortaya döneminin çok ötesinde inanılmaz karmaşık bir teknolojik başarı çıkıyordu. Bu mekanizma bilinen tüm antik çağ teknolojilerinin çok ama çok ötesindeydi.

Anlayacağınız gerçekten de sıra dışı bir şeyden bahsediyoruz. Ama daha temel bir soru daha var. O da, bu mekanizmayı kim yaptı? Yani tasarlayan, hayata geçiren kimdi bu tasarımı? Bununla ilgili de bazı teoriler var elbette. Literatürü tarayan araştırmacılar, bu Antikytera düzenine dair bir kayda ulaştı aslında.

Cicero'nun yazılarında güneşin, ayın ve gezegenlerin konumlarını tespit eden bir cihazdan bahsedildiğini görmüşlerdi. İncelemeyi derinleştirenler en sonunda gayet de tanıdık bir isimle karşılaştılar. Tüm oklar Arşimet'i gösteriyordu. Fakat bu mekanizma tahminlere göre Arşimet'in ölümünden sonra yapılmış olmalıydı.

O nedenle mekanizmanın üzerindeki kelimelerden yola çıkarak Korint kolonilerinin bu cihazın yapımından sorumlu olabileceğine karar verdiler. Fakat bugün Siracusa olarak bildiğimiz İtalya'nın güneyi de bir Korint kolonisiydi. Ve Arşimet tam da burada doğmuştu. Yani doğrudan Arşimet üretmiş olmasa da çok yüksek ihtimalle onun tasarımıydı bu.

Peki bu tip bir mekanizma tasarlanıp üretilebiliyorsa bugüne kadar neden böyle bir şeye hiç rastlamamıştık? Yani arkeolojik çalışmalarda bulabildiğimiz en gelişmiş mekanizma neden 16. yüzyıldan öncesine dayanmıyordu? Birçok farklı fikirle, otomatik makineler ve hatta robotlarla ilgili taslak tasarımlarla karşılaşmıştık. Ancak hiçbir şekilde böyle bir parça çıkmamıştı karşımıza. Son derece garip gerçekten.

Yani gizem tam olarak çözülmüş değil. Ancak bu Antikitera mekanizması, antik çağlarda bizim tahminimizin çok ötesinde bir gelişmişlik düzeyi olduğunun da kanıtlarından birisi. Belki Silurian hipotezinde anlatılanlar doğrudur. Ki bunun ne olduğunu merak edenler, ya ilk medeniyet biz değilsek Silurian hipotezi isimli bölümümüzü de dinleyebilir. Belki de bizim yaşadığımız bir tür endüstriyel devrimin eşiğindeydi antik çağdaki insanlar ve sonra...

Sonra ne oldu bilmiyoruz. Ancak bu devrim o dönemlerde yaşanmış olsaydı, kaybettiğimiz binlerce yılda neler başarabilirdik hayal bile edemiyor insan. Belki de Mars'ı çoktan kolonileştirmiş ve yıldızlar arası seyahat edebilen bir tür olmuştuk bile. Kim bilebilir ki?

İnsan neye göre hatırlayıp, neye göre unutur? Örneğin, neden hayatımızın ilk birkaç yılını hatırlamıyoruz? Ya da bazı anılar yıllar geçse de ilk günkü kadar canlı kalırken, neden bazıları hiç olmamış gibi siliniyor? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde hafızaya, hatırladıklarımıza ve unuttuklarımıza doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. 





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Çocukluğumuzu Neden Hatırlamıyoruz?

1919'un bir gününde John B. Watson sokakta yürürken köpeklerden aşırı korkan bir çocuk gördü. Bu göründü anında aklına kazınmış, ilerleyen günlerde bazı sorulara dönüşmüştü.  "Acaba yeni doğmuş bir bebek, evcil hayvanlardan korkar mı? Böyle bir korku doğuştan var olabilir mi? Yoksa bu korku sonradan mı öğrenilir?" İşte bu sorular bugün yapılsa gerçekleştirenin de, gerçekleşmesine izin verenin de yıllarca hapishanede yatmasına neden olacak bir dizi deneye zemin hazırlamıştı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde o deneylerin hikayesine odaklanıyor, Little Albert Deneyi'ni inceliyoruz.



 Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Psikoloji Tarihinin En Tartışmalı Meselesi: Little Albert Deneyi

Percy Spencer, cebindeki fıstıklı bir atıştırmalık sayesinde birçok evin baş köşesinde yerini almış bir cihaz icat etti: mikrodalga fırın. Peki nasıl oldu da, bu elektromanyetik dalgalar bir anda dünden kalan yemeği ısıttığımız bir cihaza dönüştü? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, bilim ile gerçek yaşamın doğrudan kesiştiği bu mucizevi aletin acayip hikayesine beraber bir yolculuk yapıyoruz.





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kazara Mucize: Mikrodalga Fırın

Elon Musk'ın yirmi yıldır neredeyse tek bir takıntısı var: Mars’a ulaşmak. Son bir yıldır ise, varıldığında ne olacağı konusundaki çalışmalarını hızlandırdı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde; Musk'ın zihnine ve projelerine bir yolculuk yapıyoruz. Bakalım Musk, çılgın planlarını gerçekleştirebilecek mi? Yoksa bu sadece 21. yüzyılın en büyük bilim kurgu hikayesi olarak mı kalacak?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Kalkın! Mars'a Gidiyoruz!

Üç milyar insanı kurtaracağınızı bilseydiniz ölür müydünüz? Ya da milyarlarca insanın hayatını kurtarmak için masum bir insanı öldürmek zorunda kalsaydınız yapar mıydınız? Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde zor ahlaki kararları verme süreçlerimizi, farklı felsefi bakış açılarına göre inceliyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

 Üç Milyar İnsanı Kurtaracağınızı Bilseydiniz Ölür Müydünüz?

İkinci Dünya Savaşı'nın karanlık günlerinde, Almanya'nın Hillersleben kasabasında, Nazi rejiminin en gizli ve tehlikeli silah araştırma merkezlerinden biri saklanıyordu. İçeride 150 mühendis ve fizikçi, günün her saati durmaksızın çalışıyordu. Peki, bu bilim insanları neyin peşindeydi? Bu gizli üssün duvarları ardında ne saklanıyordu? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, Nazilerin araştırma merkezine yakından bakıyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Nazilerin Gizli Projesi - Sonnengewehr

Bugün gökyüzüne baktığımızda ışıklar, yıldızlar her yerde. Oysa bu manzara, evrenin yolculuğunun yalnızca küçük bir kesiti. Peki, bu görkemli şölen nasıl başladı? Yıldızlardan önce evrende neler vardı? İşte bu bölümde, evrenin karanlıktan ışığa uzanan hikayesini birlikte keşfedeceğiz.



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

 İlk Işığın Öyküsü

İnsanlar trajik bir olay karşısında yardım edebilecek durumdayken, neden harekete geçmeyi seçmiyor?  “Seyirci Kalma Etkisi” aslında bize ne anlatıyor? Kitty Genovese’in hikâyesinden Rosa Parks’ın direnişine uzanan bu bölümde, küçük bir kıvılcımın nasıl büyük dönüşümler başlatabileceğini keşfediyoruz. 










Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Kalabalıkta Kaybolan Sorumluluk: Seyirci Kalma Etkisi

Borderline Kişilik Bozukluğu; bir gün zirvede, ertesi gün dipte yaşanan duyguların, tutarsız bağların ve içten içe kemiren boşluk hissinin olduğu bir deneyim. Çoğu zaman anlaşılmayan veya yanlış etiketlenen bu tablo, gerçekte çok daha derin bir hikâye barındırıyor. Peki sınırda olmak, aslında bize ne söylüyor?








Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Borderline Kişilik Bozukluğu

4,5 milyar yıl öncesine gidiyoruz; her şeyin karanlık olduğu, gökyüzünü ateşin ve taşların doldurduğu zamana. Havanın içi yanık taş kokusuyla doluydu. Sanki gökten hiç bitmeyen bir yağmur yağıyor ama bu yağmur damlalardan değil, ateşten, külden ve çığlık gibi yankılanan çarpışmalardan oluşuyordu. Peki, böylesine yanan ve parçalanan bir dünyadan nasıl oldu da yaşam doğdu?








Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Yaşam Mucizesi Nasıl Başladı?

Bilgisayar... Tüm dünyayı baştan aşağı değiştiren bir icat. Belki de tarihin en önemli kesiflerinde biri. Fakat bu devrim bir anda olmadı elbette. Basit bir hesap yapma aracından, yapay zekaya kadar uzanan bu serüven, insanlığın kendini aşma çabasının da hikayesiydi aslında. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'de bu teknolojik devrimin arka planına odaklanıyoruz. İki bölümden oluşacak mini bu mini serinin ilk ayağındaysa, hayatımızı değiştiren bu teknolojiyi en ilkel günlerinden itibaren incelemeye çalışıyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Demirden Devler | Bilgisayarların Hikayesi - Bölüm 1

İnsanlık tarihini değiştiren bazı keşifler sanki bir rastlantıymış gibi anlatılır. Halbuki hiçbir şey tesadüf değil. İşte biz de bu yüzden buradayız. Cengiz Çalışkan, nam-ı diğer Bebar Bilim ve Podbee Media'nın beraber hazırladığı ve bu podcast serisinde bizi bugüne getiren tüm bilimsel, kültürel, toplumsal dönüm noktalarından geçeceğimiz büyük bir yolculuğa çıkıyoruz.

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

21 Aralık 1872'de İngiliz gemisi HMS Challenger, daha önce kimsenin cesaret edemediği bir görev için demir almıştı. Dünyanın etrafında uzun bir yolculuğa çıkan gemi mürettebatının zor bir görevi vardı: Okyanusların derinliğini ölçmek. 3,5 yıl süren çalışmaların sonucunda mürettebat, yaklaşık 11 km derinliğindeki Mariana Çukuru'nu keşfettiler. Fakat orada ne olduğunu da merak ediyordu tüm dünya. Bu cevabı da çılgın bir mucit olan Auguste Piccard arayışa koyulacaktı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde bir keşif hikayesini takip ediyoruz. Dünya'nın dibine, o sonsuz karanlığa giden yolculuğu birlikte inceliyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!