Dilozof ile Felsefe Tarihi serisinin bu bölümünde konuğumuz Sinoplu Diyojen. Atina sokaklarında elinde bir fener ile dolaşan ne aradığını soranlara "İnsan arıyorum, insan!" yanıtını veren Diyojen'nin de benimsemiş olduğu "kinizm" adlı öğretiden söz edecek ve insan nasıl mutlu olabilir sorusuna yanıt arayacağız.

Instagram
Twitter
Website

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Bir Fıçıda Yaşayan Filozof Diyojen'den Mutluluğun Sırrı

Ne? Neden? Nasıl? Bu bilgiyle ne yapacağım? Tanrı öldü. Postmodernizm'den ne anlamalıyız gerçekten? Nedir bu dialektik dedikleri? Sanırım ben bir at sineğiyim. Varoluşunun hakkını ver. Gerçeklik gerçeklikten sürüldü. Üzerimde yıldızlı gök, içimde ahlak yasası. Dünyaya fırlatıldık. Başlangıçtan bugüne Felsefe Tarihi serisinde bugünkü konuğumuz M.Ö. 412, M.Ö. 323 yılları arasında yaşamış Sinoplu Diyojen. Size Atina sokaklarında elinde bir fener ile gezen ve ne arıyorsun diye soranlara adam arıyorum yanıtını veren Diyojen'den bahsedeceğim. Siz Diyojen'i bu cümlesiyle değil de belki de şu anekdotla hatırlıyorsunuzdur, bu da şu an hatırlamaya değer bir konu. Koskoca Makedonya İmparatoru Büyük İskender ile karşılaştığında, ''Söylesene Diyojen, ne dilersin benden?'' sorusu üzerine, ''Gölge etme, başka ihsan istemez.'' diyen Diyojen bu. Diyojen ve onun bağlı olmuş olduğu kinizm adı verilen okulun diğer temsilcilerinin yapmaya çalıştığı, yanıtlamaya çalıştığı sorular aslında bugün bizim bile yanıtını aradığımız sorulardan farklı değil. Çok da uzaklaşmış değiliz yani. Herhangi bir kitap evinin kişisel gelişim kitapları rafına uğradığınızda aralarından şöyle bir tane kitap seçip açarsanız birkaç anahtar kelimeye rastlarsınız değil mi? Sosyal medyada da hep aynı soruları görüyoruz, podcast dünyasında da tonla aynı başlık var. Her ne kadar farklı zamanlarda, farklı coğrafyalarda yaşamış olsak da aslında hepimiz benzer sorulara yanıt arıyoruz. İnsan ne için yaşar? Nasıl daha mutlu olabiliriz? Hazla mutluluk aynı şey midir yoksa haz mutluluğa engel midir? İşte en temelde bu üç sorunun yanıtını yaklaşık 2500 senedir yanıtlamaya çalışıyor olmamız aslında antik dünyadaki insanlardan pek de farklı bir varoluş modumuzun olmadığını gösteriyor. Tabii ki pratik hayatta içinde bulunduğumuz sıkıntıların her biri değişse de yine de en kökende aynı soruyu tartışıyoruz. Sokrates'in trafiğe maruz kalmaması, bir cep telefonunun olmaması teknik bakımdan farklılıklar yaratabilir ama tartıştığımız şeyler çok da öteye gitmedi. Bununla ilgili Galatasaray Üniversitesi'nin felsefe bölümünde öğretim üyesi olan Ömer Aygün'ün bir sorusunu hatırlıyorum. Şöyle demişti. Uzay zaman bükülüyor, geçmişe doğru yolculuk yapabiliyorsun mesela, bir zaman yolculuğu imkanın var ve M.Ö. 4. yüzyıl dolaylarında Atina'da buluyorsun kendini. Orada yaşayan insanlara ne öğretebilirsin gerçekten? Eğer bir mühendissen, tekniğin bilgisine sahipsen bir şeyleri inşa etmeyi öğretebilirsin belki. Ama onların tartıştığı adalet, özgürlük, varlığın ne olduğu, en temelde maddenin ne olduğu gibi konuları hala o veya bu şekilde tartışıyoruz. Tarih o kadar da hızlı bir şekilde ilerlemiyor sanki değil mi? Sokrates sonrasında ortaya çıkan okullar mutluluğun ne olduğu ve nerede olduğu ile ilgilendiler. Çünkü hatırlarsanız Sokrates evreni değil, insanın kendi kendisini konu ediniyordu. Ama ortaya çıkan okullar Sokrates'ten şu noktada ayrıldılar. Sokrates'in bilge eşittir erdem, o da eşittir mutluluk özdeşliğini yapmış olması aslında mutlu olmayı kuramsal bir temele dayandırıyordu. Yani bilgi sahibiysen erdemli olursun, erdemli olursan da mutlu olursun. Bu bakımdan bilge eşittir mutluluk dediğimiz bir yerdeyiz. Sanki teorik bir bilgi sayesinde biz daha mutlu ve anlamlı yaşayabilirdik. Ama Sokrates'ten sonra Diyojen'in de aralarında bulunduğu bu yeni temsilciler aslında konunun teorik bir yaklaşım olduğunu reddettiler. Yani bilmekle mutlu olmanın aynı şey olmadığını söyleyerek mutluluğu pratik yaşama indirgediler. Bilmek, mutlu olmak için yeterli midir sizce? Biraz düşünelim. Bence değil. Çok doğru bir eleştiri. Bu okulların savunduğu şey, gündelik yaşamamızdaki eylemlerimizi değiştirerek mutlu olabileceğimiz. Bilgiye sahip olarak doğrudan hayatınızı değiştirmenize imkan olmadığını düşünüyorlar. Bu benim de katılabileceğim bir görüş. O yüzden kuramsal bilgiyi bir çeşit yaşama sanatına dönüştürmeye çalışıyorlar. Hem diyojenin felsefesini anlamak için hem de kendi hayatımızı düzenlemek için şunu sorabiliriz. Pratik hayatımızda nasıl bir değişiklik yaparsak daha mutlu olabiliriz? Biri bana bu soruyu yöneltse hemen birkaç şey söyleyebilirim. Ya da siz de düşünün bir kenara not etmek isteyebilirsiniz. Ne kadarında diyojenle aynı fikirdeyiz bunu görebiliriz. İlk aklıma gelenler şunlar. Düzenli bir uyku, sağlıklı bir beslenme ve spor yapmanın kesinlikle beni daha mutlu bir birey haline getireceğini söyleyebilirim. Hem bu biraz daha bilimsel bir bakış açısı olur. Sonuç olarak fiziki bir varlığım değil mi? Dünyayla bedenim aracılığıyla ilişkileniyorum. Bedeni mutlu etmeden zihnen mutlu olmak zor. O yüzden bedenen sağlıklı olmakla zihinsel olarak huzurlu olmak arasında doğrudan bir korelasyon var. Bunun olmadığı fikrini de zaten başımıza Descartes sardı aslında da ona sonra geleceğiz. Ama Diyocan tabii ki böyle bir şey söylemiyor. Bunlar benim verebileceğim yanıtlardı. Şu popüler kişisel gelişim kitaplarının da üzerinde durduğu, muhtemelen sizin de hemen söylediğiniz şey şu. Bizi ne mutsuz eder, ne mutlu eder dersem ilk beş yanıtınızdan bir tanesinin haz konusu olduğunu tahmin ediyorum. Peki nedir haz? Türk Dil Kurumu'na göre haz, istenilen bir şeyi elde etmekten duyulan hoşnutluk duygusudur. Ortada bir istek var ve ona sahip olduktan sonra tatmin edilen bir duygu var. Mutluluk dediğimiz şey, eğer hassa, her zaman bir şeye yönelmiş durumdayız, bir koşula bağlıyız. Ancak o koşul gerçekleştiği vakit sahip olabileceğimiz bir duygu durumu oluyor mutluluk. Gerçekten öyle mi? Bunun üzerine biraz düşünelim birlikte. Hatta ben kişisel hayatımdan bazı notlar vereyim. Mutlu olduğumu hissettiğim birkaç an geliyor bile aklıma. Bir tanesi seneler önce bir kış günü ailemin evindeydim. Odamda yatağımda uzanıyordum. Üzerimde yorgan vardı. İçeriden annem ve babamın sohbetlerini, kahkahalarını ve aralarındaki şakalaşmaları duyuyordum. Onların o neşeli seslerini duyduğumda, yatağımın içerisindeki o pozisyondayken çok mutlu ve çok huzurlu hissetmiştim. Ya da aklıma gelen bir diğer an, mesela 2016'da arkadaşlarımla İzmir'deydik. Gün batımında dilek fenerleri yakıp havaya doğru bırakmıştık, ne işe yarayacaksa artık. Ve o an birbirimize bakıp gülümsediğimiz bir an vardı. Her detayını hatırlıyorum. O anda, işte şu an çok mutluyum demiştim. Bu noktada bölümü ufak bir ara verelim, sonrasında kaldığımız yerden devam edelim. Şimdi sizinle bu kişisel iki anıyı da paylaştıktan sonra şunun farkına vardım. Aslında benim kendimi mutlu hissettiğim anlar genellikle sevgiyle ilişkili veya özgürlükle ilişkili. Sevdiğimde ve karşılığında sevildiğimde, kendimi özgür hissettiğimde mutlu oluyorum. Hiçbiri bakıldığında doğrudan hazza dayanmıyor veya materyal herhangi bir şeyi elde etmekle alakalı değiller. Bu durumda Türk Dil Kurumu'nun en başta söylediği tanımlamayı hatırlarsak, bendeki istek, herhangi bir nesneye sahip olmaktan ziyade sevilmeyi istemek veya özgür olmayı istemek türünden bir istek. Belki burada bir parantez açabiliriz. İstek konusuna dikkat çeken düşünürlerden bir tanesi, ileride bizim de detaylarıyla konuşacağımız Barok Spinoza. Spinoza, isteğin varlığın özü olduğunu söylüyor. İstek, varlığın var olmasına yönelik bir çabadır. Bu şekilde düşünüldüğünde saf bir istekten söz eder. Konatus olarak adlandırdığı bu öz, insanın kendisini var etme çabası anlamına gelir. Parantezi şimdilik kapatıyorum ama kapatmadan önce bunun neden alıntıladığımı da söyleyeyim. İsteme ile var olmamız arasında kökensel bir ilişki olduğu fikri, felsefe tarihinde de o veya bu şekillerde konuşuluyor. Ama yeniden Antik Yunan'a dönelim. Diyojen ve onun içerisinde bulunduğu kinizm ekolünün eleştirmiş olduğu haz ya da istek, Spinoza'nın bahsettiği türden bir istek değil, yani var kalma çabasındaki bir istekten söz etmiyoruz. Onlar, hazın insanı köleleştirdiğini, bu yüzden onunla mücadele edilmesi gerektiğini savunuyorlar. Ve buradaki haz ve istek arasındaki ilişki, materyal dünyanın nimetleri olarak adlandırabileceğimiz bir şey. Bu yüzden kendilerini dünyevi zevklerden uzak tutarak bütün bağımlılıklarından arındırmaya çalışıyorlar. Dünyanın nimetlerinden uzak durmak deyince şimdi aklınıza böyle pahalı ayakkabılar, şık olmak, ev, araba almak gibi bir şey gelmesin. Sadece bu gelmesin en azından. Onlar pratik hayatta kullandığımız en temel şeylerden bile kendilerini özgürleştirmeye çalışıyorlar. Bununla ne demek istediğimi size bir anekdotla anlatacağım. Biraz daha diyojeni gözlerimizin önünde canlandırmaya çalışalım. Bir gün Diyojen bir çeşme başında bir çocuğun ellerini kullanarak direkt çeşmeden avuçlarına su doldurduğunu ve suyu bu şekilde içtiğini görüyor. Bunun üzerine Diyojen, bu çocuk daha az eşyayla yaşama konusunda beni bile geçti diyerek elindeki bardağı fırlatır. Biz burada bardaktan bile özgürleşmekten bahsediyoruz aslında. Konu sadece iPhone 14 Pro Max değil. Kinikler sahip olduğumuz, ihtiyaç duyduğumuz bütün maddelerden kurtularak tam bir özgürlük anına dönme arzusu içindeler. Onlar için sevgi, aile, çocuk, vatan, millet, toplum, kültür gibi aklınıza gelebilecek insani her şey özgürlüğü engeller. Çünkü aslında amaç şu, öyle bir noktaya varmalısınız ki hiçbir durum sizin duygularınız üzerinde etki etmemeli. Salt bir nötr noktasında durmanız gerekiyor yani. Ve sonrasında da öyle bir noktaya varıyorlar ki bilimi dahi küçümsüyorlar. Kültürel yaşantının reddedilmesi ve insani değerlerin küçümsenmesinin bir sonucu olarak ilkel hayata geri dönmenin daha büyük özgürlük olacağına karar veriyorlar ve gerçekten de bir hayvan gibi doğal yaşıyorlar. Kinik kelimesi, Grekçe köpek kelimesi yerine kullanılan kelimeden türetilmiş. Köpeksi, köpek gibi yaşayan anlamında. Ama burada köpeğe dair bir aşağılama yok. Yani doğal yaşamçısında bir köpek nasıl yaşıyorsa o şekilde yaşayan deniliyor. Bu okulun temsilcilerinin her birinin yaşadığı yerler ve yaşama biçimlerinden dolayı bu şekilde anılıyorlar. Biz bunu canlılar arasında bir hiyerarşiden ziyade, hakikaten doğal duruma dönme, kültür ve bilimin bütün getirilerini reddetme olarak da yorumlayabiliriz. Başka bir tarihsel anektod da tam da bu durumu doğruluyor. Diyojeni ile karşılaştığında İskender ona şöyle söylüyor. ''Merhaba, ben Makedonya Kralı Büyük İskender.'' O kendini tanıttıktan sonra Diyojen ise ''Merhaba, ben de Köpek Diyojen'' şeklinde kendini tanıtıyor. Bu bizim onlara söylediğimiz köpek filozoflar veya köpeksi filozoflar şeklinde bir çeşit aşığılama veya tanımlama değil zaten. O, düşünürler tarafından kabul edilmiş, kendilerini tanıttıkları bir biçim. O halde bu noktada şunu sorabiliriz, özgürlük dediğimiz şey ancak hayvansı doğamızı kabul ederek, hayvansı doğamıza geri dönerek, bu şekilde yaşayarak mı sahip olunabilecek bir şey? Vatandan, milletten, evlilikten, aile bağlarından, sevgiden yani sahip olduğumuz bütün insani değerlerden vazgeçmek bizi daha özgür ve dolayısıyla daha mutlu bir insan yapar mı? Cümledeki ironiyi fark ettiniz mi? İnsani değerleri reddederek daha insani ve daha mutlu olabilir miyiz? Bilemiyorum. Açıkçası bu benim pek kabul edebileceğim bir görüş değil. Zaten kinizm ya da Diyojen'in de içerisinde bulunduğu bu genel bakış açısı aslında fazlasıyla uç noktada bir öğreti. Öylesine marjinal, öylesine aykırı bir yaşam tarzı sürüyor ki Diyojen. Kendisine yemek vereni yalayıp, kendisine zarar vermek isteğini ısırıyor, sokaklara işiyor ve cinsel ihtiyaçlarını da kamusal alanda gideriyor. Sokrates sonrası okullar için şunu söylemeliyim. Bir öğreti bu kadar mı farklı şekilde yorumlanır? Sokrates'ten sonraki okullar diyorum bakın. Bir tanesi kinizmdi. Şimdi konuştuğumuz hazcılığı reddeden bir okul. Diğer okul ise hedonistler yani hazcılar. Birbirine taban tabana zıt iki okul ortaya çıktı. Tek bir öğretiden. İkisi de Sokrates'ten esinlenmiş. Sokrates'i, Kinnik'leri ve Hedonist'leri her biri farklı bir noktada birbirinden aykırı yerlerde düşünürsek aslında bunların dengelenmiş, toparlanmış ve bizim benimseyebileceğimiz düzgün bir öğreti olmuş hali bence stoğacılık. Günümüzde bile farklı farklı şekillerde sürekli bahsedilen bir öğreti haline geldi. Gelecek bölümde görüşmek üzere, meraklı kalın.

Ne? Neden? Nasıl? Bu bilgiyle ne yapacağım? Tanrı öldü. Postmodernizm'den ne anlamalıyız gerçekten? Nedir bu dialektik dedikleri? Sanırım ben bir at sineğiyim. Varoluşunun hakkını ver. Gerçeklik gerçeklikten sürüldü. Üzerimde yıldızlı gök, içimde ahlak yasası. Dünyaya

Başlangıçtan bugüne Felsefe Tarihi serisinde bugünkü konuğumuz M.Ö. 412, M.Ö. 323 yılları arasında yaşamış Sinoplu Diyojen. Size Atina sokaklarında elinde bir fener ile gezen ve ne arıyorsun diye soranlara adam arıyorum yanıtını veren Diyojen'den bahsedeceğim.

Siz Diyojen'i bu cümlesiyle değil de belki de şu anekdotla hatırlıyorsunuzdur, bu da şu an hatırlamaya değer bir konu. Koskoca Makedonya İmparatoru Büyük İskender ile karşılaştığında, ''Söylesene Diyojen, ne dilersin benden?'' sorusu üzerine, ''Gölge etme, başka ihsan istemez.'' diyen Diyojen bu. Diyojen ve onun bağlı olmuş olduğu kinizm adı verilen okulun diğer temsilcilerinin yapmaya çalıştığı, yanıtlamaya çalıştığı sorular aslında bugün bizim bile yanıtını aradığımız sorulardan farklı değil. Çok da uzaklaşmış değiliz yani. Herhangi bir kitap evinin kişisel gelişim kitapları rafına uğradığınızda aralarından şöyle bir tane kitap seçip açarsanız birkaç anahtar kelimeye rastlarsınız değil mi? Sosyal medyada da hep aynı soruları görüyoruz, podcast dünyasında da tonla aynı başlık var.

Her ne kadar farklı zamanlarda, farklı coğrafyalarda yaşamış olsak da aslında hepimiz benzer sorulara yanıt arıyoruz. İnsan ne için yaşar? Nasıl daha mutlu olabiliriz? Hazla mutluluk aynı şey midir yoksa haz mutluluğa engel midir?

İşte en temelde bu üç sorunun yanıtını yaklaşık 2500 senedir yanıtlamaya çalışıyor olmamız aslında antik dünyadaki insanlardan pek de farklı bir varoluş modumuzun olmadığını gösteriyor. Tabii ki pratik hayatta içinde bulunduğumuz sıkıntıların her biri değişse de yine de en kökende aynı soruyu tartışıyoruz.

Sokrates'in trafiğe maruz kalmaması, bir cep telefonunun olmaması teknik bakımdan farklılıklar yaratabilir ama tartıştığımız şeyler çok da öteye gitmedi. Bununla ilgili Galatasaray Üniversitesi'nin felsefe bölümünde öğretim üyesi olan Ömer Aygün'ün bir sorusunu hatırlıyorum. Şöyle demişti. Uzay zaman bükülüyor, geçmişe doğru yolculuk yapabiliyorsun mesela, bir zaman yolculuğu imkanın var ve M.Ö. 4. yüzyıl dolaylarında Atina'da buluyorsun kendini.

Orada yaşayan insanlara ne öğretebilirsin gerçekten? Eğer bir mühendissen, tekniğin bilgisine sahipsen bir şeyleri inşa etmeyi öğretebilirsin belki. Ama onların tartıştığı adalet, özgürlük, varlığın ne olduğu, en temelde maddenin ne olduğu gibi konuları hala o veya bu şekilde tartışıyoruz. Tarih o kadar da hızlı bir şekilde ilerlemiyor sanki değil mi?

Sokrates sonrasında ortaya çıkan okullar mutluluğun ne olduğu ve nerede olduğu ile ilgilendiler. Çünkü hatırlarsanız Sokrates evreni değil, insanın kendi kendisini konu ediniyordu.

Ama ortaya çıkan okullar Sokrates'ten şu noktada ayrıldılar. Sokrates'in bilge eşittir erdem, o da eşittir mutluluk özdeşliğini yapmış olması aslında mutlu olmayı kuramsal bir temele dayandırıyordu. Yani bilgi sahibiysen erdemli olursun, erdemli olursan da mutlu olursun. Bu bakımdan bilge eşittir mutluluk dediğimiz bir yerdeyiz. Sanki teorik bir bilgi sayesinde biz daha mutlu ve anlamlı yaşayabilirdik.

Ama Sokrates'ten sonra Diyojen'in de aralarında bulunduğu bu yeni temsilciler aslında konunun teorik bir yaklaşım olduğunu reddettiler. Yani bilmekle mutlu olmanın aynı şey olmadığını söyleyerek mutluluğu pratik yaşama indirgediler. Bilmek, mutlu olmak için yeterli midir sizce? Biraz düşünelim. Bence değil. Çok doğru bir eleştiri.

Bu okulların savunduğu şey, gündelik yaşamamızdaki eylemlerimizi değiştirerek mutlu olabileceğimiz. Bilgiye sahip olarak doğrudan hayatınızı değiştirmenize imkan olmadığını düşünüyorlar. Bu benim de katılabileceğim bir görüş. O yüzden kuramsal bilgiyi bir çeşit yaşama sanatına dönüştürmeye çalışıyorlar.

Hem diyojenin felsefesini anlamak için hem de kendi hayatımızı düzenlemek için şunu sorabiliriz. Pratik hayatımızda nasıl bir değişiklik yaparsak daha mutlu olabiliriz?

Biri bana bu soruyu yöneltse hemen birkaç şey söyleyebilirim. Ya da siz de düşünün bir kenara not etmek isteyebilirsiniz. Ne kadarında diyojenle aynı fikirdeyiz bunu görebiliriz. İlk aklıma gelenler şunlar. Düzenli bir uyku, sağlıklı bir beslenme ve spor yapmanın kesinlikle beni daha mutlu bir birey haline getireceğini söyleyebilirim. Hem bu biraz daha bilimsel bir bakış açısı olur. Sonuç olarak fiziki bir varlığım değil mi? Dünyayla bedenim aracılığıyla ilişkileniyorum.

Bedeni mutlu etmeden zihnen mutlu olmak zor. O yüzden bedenen sağlıklı olmakla zihinsel olarak huzurlu olmak arasında doğrudan bir korelasyon var. Bunun olmadığı fikrini de zaten başımıza Descartes sardı aslında da ona sonra geleceğiz. Ama Diyocan tabii ki böyle bir şey söylemiyor. Bunlar benim verebileceğim yanıtlardı.

Şu popüler kişisel gelişim kitaplarının da üzerinde durduğu, muhtemelen sizin de hemen söylediğiniz şey şu. Bizi ne mutsuz eder, ne mutlu eder dersem ilk beş yanıtınızdan bir tanesinin haz konusu olduğunu tahmin ediyorum. Peki nedir haz?

Türk Dil Kurumu'na göre haz, istenilen bir şeyi elde etmekten duyulan hoşnutluk duygusudur. Ortada bir istek var ve ona sahip olduktan sonra tatmin edilen bir duygu var. Mutluluk dediğimiz şey, eğer hassa, her zaman bir şeye yönelmiş durumdayız, bir koşula bağlıyız. Ancak o koşul gerçekleştiği vakit sahip olabileceğimiz bir duygu durumu oluyor mutluluk.

Gerçekten öyle mi? Bunun üzerine biraz düşünelim birlikte. Hatta ben kişisel hayatımdan bazı notlar vereyim. Mutlu olduğumu hissettiğim birkaç an geliyor bile aklıma. Bir tanesi seneler önce bir kış günü ailemin evindeydim. Odamda yatağımda uzanıyordum. Üzerimde yorgan vardı. İçeriden annem ve babamın sohbetlerini, kahkahalarını ve aralarındaki şakalaşmaları duyuyordum.

Onların o neşeli seslerini duyduğumda, yatağımın içerisindeki o pozisyondayken çok mutlu ve çok huzurlu hissetmiştim. Ya da aklıma gelen bir diğer an, mesela 2016'da arkadaşlarımla İzmir'deydik. Gün batımında dilek fenerleri yakıp havaya doğru bırakmıştık, ne işe yarayacaksa artık. Ve o an birbirimize bakıp gülümsediğimiz bir an vardı. Her detayını hatırlıyorum. O anda, işte şu an çok mutluyum demiştim.

Bu noktada bölümü ufak bir ara verelim, sonrasında kaldığımız yerden devam edelim. Şimdi sizinle bu kişisel iki anıyı da paylaştıktan sonra şunun farkına vardım.

Aslında benim kendimi mutlu hissettiğim anlar genellikle sevgiyle ilişkili veya özgürlükle ilişkili. Sevdiğimde ve karşılığında sevildiğimde, kendimi özgür hissettiğimde mutlu oluyorum. Hiçbiri bakıldığında doğrudan hazza dayanmıyor veya materyal herhangi bir şeyi elde etmekle alakalı değiller.

Bu durumda Türk Dil Kurumu'nun en başta söylediği tanımlamayı hatırlarsak, bendeki istek, herhangi bir nesneye sahip olmaktan ziyade sevilmeyi istemek veya özgür olmayı istemek türünden bir istek. Belki burada bir parantez açabiliriz. İstek konusuna dikkat çeken düşünürlerden bir tanesi, ileride bizim de detaylarıyla konuşacağımız Barok Spinoza.

Spinoza, isteğin varlığın özü olduğunu söylüyor. İstek, varlığın var olmasına yönelik bir çabadır.

Bu şekilde düşünüldüğünde saf bir istekten söz eder. Konatus olarak adlandırdığı bu öz, insanın kendisini var etme çabası anlamına gelir. Parantezi şimdilik kapatıyorum ama kapatmadan önce bunun neden alıntıladığımı da söyleyeyim. İsteme ile var olmamız arasında kökensel bir ilişki olduğu fikri, felsefe tarihinde de o veya bu şekillerde konuşuluyor. Ama yeniden Antik Yunan'a dönelim.

Diyojen ve onun içerisinde bulunduğu kinizm ekolünün eleştirmiş olduğu haz ya da istek, Spinoza'nın bahsettiği türden bir istek değil, yani var kalma çabasındaki bir istekten söz etmiyoruz. Onlar, hazın insanı köleleştirdiğini, bu yüzden onunla mücadele edilmesi gerektiğini savunuyorlar. Ve buradaki haz ve istek arasındaki ilişki, materyal dünyanın nimetleri olarak adlandırabileceğimiz bir şey.

Bu yüzden kendilerini dünyevi zevklerden uzak tutarak bütün bağımlılıklarından arındırmaya çalışıyorlar.

Dünyanın nimetlerinden uzak durmak deyince şimdi aklınıza böyle pahalı ayakkabılar, şık olmak, ev, araba almak gibi bir şey gelmesin. Sadece bu gelmesin en azından. Onlar pratik hayatta kullandığımız en temel şeylerden bile kendilerini özgürleştirmeye çalışıyorlar. Bununla ne demek istediğimi size bir anekdotla anlatacağım. Biraz daha diyojeni gözlerimizin önünde canlandırmaya çalışalım.

Bir gün Diyojen bir çeşme başında bir çocuğun ellerini kullanarak direkt çeşmeden avuçlarına su doldurduğunu ve suyu bu şekilde içtiğini görüyor. Bunun üzerine Diyojen, bu çocuk daha az eşyayla yaşama konusunda beni bile geçti diyerek elindeki bardağı fırlatır. Biz burada bardaktan bile özgürleşmekten bahsediyoruz aslında. Konu sadece iPhone 14 Pro Max değil.

Kinikler sahip olduğumuz, ihtiyaç duyduğumuz bütün maddelerden kurtularak tam bir özgürlük anına dönme arzusu içindeler.

Onlar için sevgi, aile, çocuk, vatan, millet, toplum, kültür gibi aklınıza gelebilecek insani her şey özgürlüğü engeller. Çünkü aslında amaç şu, öyle bir noktaya varmalısınız ki hiçbir durum sizin duygularınız üzerinde etki etmemeli. Salt bir nötr noktasında durmanız gerekiyor yani.

Ve sonrasında da öyle bir noktaya varıyorlar ki bilimi dahi küçümsüyorlar. Kültürel yaşantının reddedilmesi ve insani değerlerin küçümsenmesinin bir sonucu olarak ilkel hayata geri dönmenin daha büyük özgürlük olacağına karar veriyorlar ve gerçekten de bir hayvan gibi doğal yaşıyorlar.

Kinik kelimesi, Grekçe köpek kelimesi yerine kullanılan kelimeden türetilmiş. Köpeksi, köpek gibi yaşayan anlamında. Ama burada köpeğe dair bir aşağılama yok. Yani doğal yaşamçısında bir köpek nasıl yaşıyorsa o şekilde yaşayan deniliyor.

Bu okulun temsilcilerinin her birinin yaşadığı yerler ve yaşama biçimlerinden dolayı bu şekilde anılıyorlar. Biz bunu canlılar arasında bir hiyerarşiden ziyade, hakikaten doğal duruma dönme, kültür ve bilimin bütün getirilerini reddetme olarak da yorumlayabiliriz. Başka bir tarihsel anektod da tam da bu durumu doğruluyor.

Diyojeni ile karşılaştığında İskender ona şöyle söylüyor. ''Merhaba, ben Makedonya Kralı Büyük İskender.'' O kendini tanıttıktan sonra Diyojen ise ''Merhaba, ben de Köpek Diyojen'' şeklinde kendini tanıtıyor.

Bu bizim onlara söylediğimiz köpek filozoflar veya köpeksi filozoflar şeklinde bir çeşit aşığılama veya tanımlama değil zaten. O, düşünürler tarafından kabul edilmiş, kendilerini tanıttıkları bir biçim. O halde bu noktada şunu sorabiliriz, özgürlük dediğimiz şey ancak hayvansı doğamızı kabul ederek, hayvansı doğamıza geri dönerek, bu şekilde yaşayarak mı sahip olunabilecek bir şey?

Vatandan, milletten, evlilikten, aile bağlarından, sevgiden yani sahip olduğumuz bütün insani değerlerden vazgeçmek bizi daha özgür ve dolayısıyla daha mutlu bir insan yapar mı? Cümledeki ironiyi fark ettiniz mi? İnsani değerleri reddederek daha insani ve daha mutlu olabilir miyiz?

Bilemiyorum. Açıkçası bu benim pek kabul edebileceğim bir görüş değil. Zaten kinizm ya da Diyojen'in de içerisinde bulunduğu bu genel bakış açısı aslında fazlasıyla uç noktada bir öğreti. Öylesine marjinal, öylesine aykırı bir yaşam tarzı sürüyor ki Diyojen. Kendisine yemek vereni yalayıp, kendisine zarar vermek isteğini ısırıyor, sokaklara işiyor ve cinsel ihtiyaçlarını da kamusal alanda gideriyor.

Sokrates sonrası okullar için şunu söylemeliyim. Bir öğreti bu kadar mı farklı şekilde yorumlanır? Sokrates'ten sonraki okullar diyorum bakın. Bir tanesi kinizmdi. Şimdi konuştuğumuz hazcılığı reddeden bir okul. Diğer okul ise hedonistler yani hazcılar. Birbirine taban tabana zıt iki okul ortaya çıktı. Tek bir öğretiden. İkisi de Sokrates'ten esinlenmiş.

Sokrates'i, Kinnik'leri ve Hedonist'leri her biri farklı bir noktada birbirinden aykırı yerlerde düşünürsek aslında bunların dengelenmiş, toparlanmış ve bizim benimseyebileceğimiz düzgün bir öğreti olmuş hali bence stoğacılık. Günümüzde bile farklı farklı şekillerde sürekli bahsedilen bir öğreti haline geldi. Gelecek bölümde görüşmek üzere, meraklı kalın.

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Foucault Felsefesi: Söylemin Düzeni

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.



Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.

Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Felsefede İfade Özgürlüğü ve Sınırları

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Spiritüalizm Neden Seküler Kesimde Popülerleşti?

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Dans Etmesini Bilmeyen Bir Tanrıya İnanamam

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Neden Erkekler Günü Yok?: Feminizme Dair 4 Yanlış

Bu bölümde Pascal’ın ünlü bahis argümanı üzerinden ilerliyoruz: “Tanrı'nın var olduğuna bahse girerek kazancı ve kaybı tartalım. Bu iki ihtimali değerlendirelim. Eğer kazanırsan, her şeyi kazanırsın; eğer kaybedersen, hiçbir şey kaybetmezsin". Öyle mi? Yoksa bu argüman hatalı mı? Felsefi düşünme pratiğine hoşgeldiniz!

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tanrı Kumarı: Varsa Hapı Yuttuk mu?

Dijital platformlar sayesinde felsefe akademinin dışına taşarak ilgi gören bir etkinlik haline gelince sürekli birbirine taş atan ve birbirlerinin felsefe yapma biçimlerini eleştiren kişilere rastlamaya başladık. Kimi tarihçi, kimi mantıkçı, kimi epey spekülatif. Bu bölümde akıllardaki bazı soru işaretlerini gidermek adına bazı kategoriler koyarak felsefe ile ilgilenmenin üç haliden söz ediyorum. Hangisi daha münasiptir siz karar verin.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Benim Felsefem Senin Felsefeni Döver

Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eserinde en aşağılanası insanın, artık kendini aşağılamayan olduğunu söyler. Yükselmek için, önce batmak gerektiğini bilmez.

Bu bölümde Nietzsche’nin deve-aslan-çocuk metaforlarını inceleyerek tininin evriminden söz edeceğim, kendimizi aşmak için.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kendi Batışını İstemek

Bu bölümde doğum günümdeki bazı kararlarımdan çıktığım yolda Alan Watts'ın eşliğinde Doğu ve Batı düşüncesindeki aydınlanma ve kurtuluş anlayışları arasındaki çarpıcı farkı inceliyorum. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kahkahada Aydınlanmak

Bu bölümde, küçük bir zeytinden Uzak Doğu'ya uzanan bir zihinsel yolculuğa çıkıyorum ve bu yolda farkındalık ve şimdiki ana odaklanmanın önemi ele alıyorum.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zeytinin İçindeki Evren

Tüm ülkelerden kadın ve erkeklerin, tüm inançların, tüm siyasetin ve tüm milliyetlerin ötesinde, barış ve ilerici bir uyum içinde yaşayabilecekleri evrensel bir şehir hayal edin, bu şehrin amacı -insan birliğini gerçekleştirmek. Kulağa nasıl geliyor? Eğer ilginizi çektiyse 40 gün kadar kaldığım ve her açıdan deneyimlediğim Hindistan’daki Auroville’e davet ediyorum sizi…

Instagram
Twitter
Website

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Din ve Milliyetin Olmadığı Deneysel Spiritüel Kasaba: Auroville #Podbee Dinlesen Bilirsin

Onlarca içerik içerisinden bu seriyi dinlemeye karar verdiğine göre muhtemelen senin de fark edip anlamlandıramadığın bir gerçek var, kendimizi bu dünyaya fırlatılmış halde bulduk. Bu yüzden bu podcastte bildiğimizi sandığımız ama muhtemelen yanıldığımız ya da belki de üzerine hiç düşünmediğimiz ama düşünmemiz gereken konuları ele alacağız.

Felsefenin İzinde

Tarihin erken dönemlerinde batı ve doğu toplumlarında görülen kadın algısı ve kadının toplumdaki yeri, feminist teorinin genel argümanları, tarihsel dönemlere bağlı olarak ortaya çıkan farklı dalgalar ve bu dalgaların temel problemleri bu bölümde konuşuyoruz.

Instagram
Twitter
Website

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Felsefenin İzinde

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!