Gerçek nedir? Gerçeği nasıl tanımlarsın? Morpheus’un sorduğu bu soru felsefe tarihinin en büyük sorularından biri. Hatta belki de en büyüğü. Bu bölümde Matrix’ten 289 yıl öncesine kadar giderek çok dikkat çekici ve hala tam olarak aşılamamış bir gerçeklik kavrayışıyla sizi tanıştırmak istiyorum, Georg Berkeley’in idealizmi.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Her Şeyi Zihnim mi Uyduruyor?

BBVA Pardon hanımefendi, işinizi bölüyorum ama sizi sahneye alabilir miyiz? Dış ses açıklayacak. Girişiminle parlamak mı? Birlikte yaparız. Garanti BBVA, Kagider ve Ekonomist Dergisi İşbirliği ile düzenlenen Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışması'na başvurular başladı. Sesini Türkiye'ye duyurmak ve ödülleri kazanmak için son başvuru tarihi 15 Kasım. Ayrıntılı bilgi garantibbva.kadingirişimci.com'da. Gerçek nedir? Gerçek olanı nasıl tanımlarsın? Dış dünyayı nasıl biliyoruz? Beş duyu organımız aracılığıyla algıladığımız ve bu organlar aracılığıyla beyne aktarılan elektriksel sinyallerden söz ediyoruz aslında. Bu yüzden dünya dediğimiz şey ya da gerçeklik dediğimiz şey aslında bu sinyallerin oluşturduğu, zihnimizde oluşan bir görüntüden ibaret. Bu noktada temsil eden ve temsilin temsil ettiği şey arasında bir farklılık var değil mi? Dünya ve benim zihnimde kurulan dünya imgesinden söz ediyorum. O yüzden şöyle de diyebiliriz. Dünya dediğim şey aslında benim ona dair kurmuş olduğum bir tasarım. Gerçekliğe dair her şeyi de algılamıyoruz zaten. Örneğin insan 20 ile 20.000 Hz arasındaki sesleri duyar. Oysa bir yarasa 2.000 ile 110.000 Hz arası sesleri işitir. Bu durumda şöyle de diyebiliriz. Yarasa'nın beynindeki gerçeklik imgesi ile insanın beynindeki gerçeklik imgesi birbirinden tamamen farklı şeyler. Ve ikimiz de aynı gezegende yaşadığımız halde birbirinden farklı dünya tasarımlarına sahibiz. Bu açıdan yarasının gerçekliği nasıl deneyimlediği hakkında doğrudan bir fikrimiz yok. Peki şöyle diyebilir miyiz? O halde biz gerçekliğin kendisiyle değil de bir nevi kullanıcı arayüzü ile ilişkideyiz. Daha anlaşılır olması için bunu bir örnekle açalım. Blog yazanlar bilir, WordPress dediğimiz bir uygulama var ve WordPress aslında bir arayüz. Onun arkasındaki kodlar sistemi muhtemelen hiçbirimizin ilk görüşte anlayamayacağı bir baş ağrısı kaynağı olurdu. Yani biz WordPress kullanırken doğrudan o kodları, sistemin kendisini görmeyiz. Orada bizim için tasarlanan, basitleştirilmiş bir arayüz vardı. Şimdi bu noktada insan beynine bakarsak, insan beyninde de ortaya çıkan görüntü düzenlenmiş, basitleştirilmiş bir arayüz olabilir mi? Bunu iddia eden bilim insanları var. Ünlü isimlerden bir tanesi The Case of Against Reality kitabının da yazarı Donald Hoffman. Hoffman diyor ki, evrimsel süreç boyunca doğadaki her canlı en temelde hayatta kalmak üzere ihtiyacı olan becerileri geliştirdi. Hayatta kalmak için ne kadarına ihtiyacımız varsa o kadar veri alıyoruz. Bu durumda algılarım ya da insan olmaklığım benim gerçeklik dediğim şeyi eğip büküyor. Hoffman'ın dikkat çekici iddiası ise şu, eğer ki biz gerçekliğin tamamını kavruyor olsaydık, tamamını algılıyor olabilseydik, aslında bu hayatta kalmamızın aksine yok olmamız da yol açardı. Hani İngilizce'de şey deriz ya, keep it simple diye. Doğal seleksiyon, karmaşıklığa lüzum yok dostum. Gerçekliği bilip de ne yapacaksın? Al işte bu basitleştirilmiş arayüz aracılığıyla onu deneyimle demiş olabilir. Bununla ilişkili olan diğer bir tartışma ise zihnin boş bir levha olduğu meselesi. Filozof John Locke şunu sordu. Zihnimde algılarımdan gelmeyen herhangi bir ide yani zihinsel imge var mı? Eğer ki algılarımdan kaynaklanmıyorsa, tek yol doğuştan bende zaten bazı ideler olması. Bu durumda soruyu şöyle de formülize edebiliriz. Doğuştan fikirlerim var mı, yok mu? Locke'ın iddiası doğuştan idelerimizin var olmadığı yönünde. Çünkü zihinsel içeriğe baktığımızda en temelde algılarımıza dayandığını görüyoruz. Aksi takdirde doğuştan görme engelli birinin kırmızı idesine sahip olmasını beklerdik. Ya da yeni doğan bir bebeğin dünyadaki şeyler hakkında fikir sahibi olmasını beklerdik. Ama LOC'a göre pek de öyle gözükmüyor. O halde eğer her şey beş duyu organım aracılığıyla geliyorsa, yani zihnin yegane beslendiği yer onlarsa ve bende gerçekliğe dair insanca bir kurgu yaratıyorsa ve bu kurgu da algılayandan algılayana değişiyorsa, gerçeklik dediğimiz şey esasen zihinsel bir temsilden ibarettir. Henüz girişte bahsetmiş olduğum bu bilgiler bize Matrix'teki şu meşhur kaşık bükme sahnesini de anlamak konusunda bir ipucu sunar. Hatırlayın sahneyi. Kahinin evindeki çocuk Neo'ya, ''There is no spoon.'' Orada kaşık yok demiştim. Bu nasıl mümkün olabiliyor? Ya da mantıksal bir açıdan felsefi bir arka plan tesis edersek orada gerçekten bir kaşığın olmaması mümkün mü? Girişte şunu anlatmaya çalıştım. Benim zihnimdeki kaşık imgesi dışında bu kaşık imgesinin oluşmasına yol açan bir kaşık gerçekliği var mı? Yoksa kaşık imgesinin oluşmasına yol açan şeyler, kaşık imgesinden farklı bazı duyumsamalar ve onlar birbirleriyle örtüşmüyorlar mı? Muhtemelen birbirleriyle örtüşmüyorlar. Peki bu durumda ben zihnimin dışındaki fizik dünyanın gerçekliğinden nasıl emin olabilirim? İşte büyük bir sorun bizi bekliyor. Zihnimin dışındaki dünyanın gerçekliği ya da varlığı meselesinden bahsetmeye başladığımızda anmamız gereken bir filozof var. Bu bölümde ona odaklanacağız. George Berkeley. Barclay'ın argümanlarından yola çıkarak orada aslında bir kaşık olmayabileceğini temellendirmeye çalışacağım. Yani sağduyunuza ve deneyimlerinize aksi bir şey iddia edeceğim. Barclay'a göre algı olmaksızın dünya ile temasa geçmek, algıların ötesine geçmek, dünyayı düşünmek imkansız. Hatırlayın girişte ne demiştik? Hayatta kalma mücadelemizde işimize yarayan temsiller aslında bunlar demiştik. Peki bu zihinsel temsillerin arkasında ne var? Hani zihnimdeki kaşık imgesini oluşturan şey ne? Orada gerçekten bir kaşık var mı? Aslına bakarsanız hiçbir fikrimiz yok ve olamaz da. Çünkü Berkeley'e göre ben sadece algıladığımı bilebilirim. Onun felsefesinin asıl iddiası tüm gerçekliğin algılarla kurulmuş olduğu değil sadece. Çünkü onu John Locke da söylemişti. Burada yenilikçi bir fikir yok. Berkeley'nin asıl katkısı ise şu, algıların ötesinde fiziksel gerçekliğin ya da maddenin olmadığı. Nasıl yani? Adım adım ilerleyelim. Hiç panik yapmayın. Tevellendirmeye çalışacağım. Bir kaşık nedir? Kaşık gri'dir, parlaktır, ince bir yapısı vardır, katıdır, hafiftir, metal gibi kokar, boher ne demekse. Yani bir kaşığı kaşık yapan, kaşık dediğimde onun benim duyu organlarımda bırakmış olduğu niteliklerden bahsetmeye başlıyorum, değil mi? Bazı betimlemeler geliştiriyorum. Ancak dikkat ettiyseniz bütün bu betimlemeler özünde sadece benim kendi algılarımı, benim kendi düşüncelerimi dile getiriyor. Gri olmaklık, parlak olmaklık, katılık, hafiflik değil mi? Dokunma duyumundan bahsediyorum bu noktada. Ya da metal gibi kokmak dediğimde de koku duyumundan bahsediyorum. Kaşığın kendisinde ne olduğundan ziyade benim kaşık deneyimimden söz ediyorum. Ona dair algılarımı ve bu algıların bende yaratmış olduğu zihinsel idelerden söz ediyorum. Çünkü gri'lik görülmeyi, koku koklanmayı, doku dokunulmayı gerektiriyor. İşte bu yüzden John Locke bu gibi niteliklere ikinci nitelikler demişti ve bunlar özneye bağlı demiştim. Barkley ise bence John Locke'un felsefesini okurken şöyle söylüyor. Evet Locke, tebrikler, iyi ilerledin, bana katkıların için teşekkürler, bravo. Fakat söyler misin bana, bir kaşıktan onun kokusunu, rengini, dokusunu, tadını, ağırlık hissini kaldırırsak geriye ne kalır? Hiçbir şey. Bizim şöyle bir inancımız var, Can Lok'un da inancı bu yöndeydi. Sanki ben bir kaşık söz konusu olduğunda onda algıladığım nitelikleri soyutlayabilirim... ...ve o zaman da geride böyle maddi töz dediğimiz bir şey kalır. Kaşığın rengini attım, kokusunu attım, dokusunu attım, şeklini attım... ...ve o noktada hala kaşığın kendisi dediğimiz tözel bir şeyi varmış gibi düşünüyoruz. Çünkü bu ifade aslında şöyle bir görüşe temelleniyor. Evet, ben, sen, bir yarasa, bir köpek aynı manzaraya ya da aynı kaşıya baktığımızda aynı şeyi görmüyor olabiliriz. Deneyimlerimiz de aynı olmayabilir. Bu yüzden zihnimdeki kaşık imgesi bir yarasadaki kaşık imgesinden farklı olabilir ama Bu bizim algılarımızla ilgili bir durum. Sonuçta benim algılarımdan bağımsız olarak, kaşık dediğimiz bu madde aslında tek bir şeydir ve onun tek bir gerçekliği vardır. Algılar arasında değişiklikler olması onun kendi gerçekliği olmadığı anlamına gelmez, diyebilirsiniz. Barclay ise şöyle düşünüyor, benim algılarımın ötesinde, algılarımdan bağımsız, algılayamadığım madde veya töz dediğimiz bir şey olamaz. Yani algılanmadığı için varlığından söz edemem. Çünkü zaten ben algılayamıyorum. Hiçbir zaman algılamadım. Hiçbir canlı da algılayamıyorum. Bu yüzden algımdan kaynaklanan bir zihinsel içeriği de yok ama madde vardır dediğimizde bakliye göre saçmalıyoruz. Kaşık dediğin kaşığı kaşık yapan niteliklerden ibaret. Benim algımda, senin algında, onun yarasının algısında değişen nitelikler vardır ama onun bir kendi gerçekliği var dediğinizde daha önce hiç deneyimlemediğiniz bir şeyden söz etmeye çalışıyorsunuz. Yani saçmalıyorsunuz. Çünkü bütün bilgi algılara dayanıyorsa hiçbir zaman algılayamadığım bir şeyin var olduğuna dair bir bilgi nasıl ortaya koyabilirim? Bu düpedüz, çelişkili bir şey. Berkeley'e göre buradaki sorun dil ve söyleme dair bir sorun. Bu yüzden sahte isimler eleştirisi olduğunu da söyleyebiliriz. Bizim algılarımızdan bağımsız maddi töz diye adlandırdığımız şeyin var olduğuna dair hiçbir kanıtımız yok Barclay idealizmine göre. Bilebildiğimiz tek şey algılar iken maddenin varlığını kanıtlayamazsın diyor. O yüzden de madde ya da genel olarak fizik dünyanın gerçekliği en temelde algılarımıza temellenen düşüncelerin toplamından ibarettir. Barclay şöyle söylüyor hatta. Madde, ne olduğu bilinmeyen bir şeydir. Bütün duyulur niteliklerden tamamen soyulup sıyrılmıştır ve ne duyu ile algılanır ne de zihinde kavranır. Ufak bir ara verelim, sonrasında bölüme kaldığımız yerden devam ederiz. Tarihi sıkıcı buluyorsanız henüz gerçek tarihle tanışmamışsınız demektir. Acayip ve Garayip serisi sizi gerçek tarihle tanıştırmaya hazırlanıyor. Bu yolculukta muzaffer kumandanlar, ürkütücü sınırlar, muazzam ordular yok. Yalnız insanın tarihi, her türden tuhaflığın tarihi var. Pod B'yle birlikte hazırladığımız Tarihte Acayip ve Garayip bunları anlatmak için huzurlarınızda. Hazırsanız başlayalım efendim. Peki bize neden öznel niteliklerin ötesinde taşıyıcı bir madde varmış gibi geliyor? Bu hakikaten binlerce senelik bir bakış açısı. Burada Berkeley, çoğunluğun bilgisinin ya da doğru düşünmesinin bir şeyin öyle olduğu anlamına gelmeyeceğini vurgular. Yani bendeki kaşık idesi dışında, bendeki kaşık algısı dışında bir kaşık olduğunu düşünmeniz konusunda sağduyunuz binlerce senedir sizi kandırıyor olabilir ama bu onun doğru olduğu anlamına gelmez. Çünkü bütün insanlar aynı hatada ısrar etse bile bu onu daha gerçek yapmaz. Çünkü bakıldığında Barkley'e göre aslında madde dediğimiz şeye gerek yoktur. Bu çok edici bir argüman. Beni her defasında şaşırtır. Neden maddeye gerek olmadığını açalım. 17. yüzyıldaki materyalistler şöyle düşünüyorlar. Tanrı fiziksel nesneler yaratır ve bu nesneler de duyularımız üzerinde etki yapar. ve böylece zihnimizde düşünceler oluşur. Ama aslında bu görüş maddeyi gereksiz kıldı çünkü Tanrı izlenimleri doğrudan zihnime de işleyebilirdi. Daha düz ve basit olurdu. Aradan maddeyi çıkartabiliriz ve sistemde hiçbir şey bozulmaz. Barkley'nin o yüzden şöyle dediğini hayal edebiliyorum. Dinsiz korkak herifler! Madem günün sonunda zihnimdeki tasarımları dışsal dünya ile uygunluğunu tandı sağlıyor, o zaman fiziğe ne gerek var? Çıkar onu aradan! Eminim bunu bağırarak söylemiştir. Buradaki vurgu, tanrı varsa bu zihinsel içeriğin bende olması için maddeye ihtiyaç olmadığı. Buna felsefi terminolojide immateryalist idealizm denir. Yani maddesiz idealizm. Buradan çok acayip bir sonuç daha çıkıyor. Çünkü bu durumda bir şeyin var olması sadece bir zihin tarafından algılandığı anlamına gelir. Barclay'ın felsefesini tek bir cümlede özetlersek SDS-PERSİPİ. Var olmak, algılanmış olmaktır. Duyulara verilen çeşitli duyumların ya da ideaların oluşturdukları nesneler nasıl olursa olsun kendilerini algılayan bir zihin olmaksızın var olmaları imkansızdır. Orada bir kaşık vardır dediğimizde kaşığın var olmasının sebebi aslında bir kaşık algısına sahip olan yani kaşığı algılamakta olan bir zihnin varlığı. Zihin yoksa kaşık da yoktur. Neden? Çünkü demiştik ya nesne dediğimiz şey bir fikirdir. Bu durumda zihin olmaksızın nesnenin gerçek varlığından da söz edilemez. Zihinsel içeriğin ya da bilincin maddeye üstün olduğunu söyleyebiliriz bu noktada. O halde algı her zaman onu algılayan bir özneği varsayar. Bu durumda ortada eğer bir töz gerçek varsa bu sadece zihin olabilir. Algılardan beslenen zihin, gerçekliği yaratmaktadır. Gerçek olduğundan emin olabileceğimiz tek şey de bu zihnin varlığıdır. Fakat bu noktada önemli bir uyarı yapma ihtiyacı hissediyorum. Madem ki bu bölümde Berkeley'den bahsediyoruz, onun hakkında genellikle karıştırılan bir yer var. Berkeley'nin derdi ontoloji, yani varlık değil aslında. Hiçbir şey gerçek değil, hepsi halüsinasyondu demiyor. Çünkü bir materyalist Berkeley'e şöyle diyebilir. Madem fiziksel gerçeklik yok, elini bir çekiçle vurduğumda neden acı çekiyorsun? Sonuçta orada çekiç de yok diyebiliriz değil mi? Barkley ise bu soruya şöyle yanıt verirdi. Çünkü o an bende acı idesi, acı düşüncesi vardır. Bu açıdan Barkley hissettiğinden, tat aldığından, duyduğundan şüphelenmiyor. Bunların, duyumlarımızın, zihnimizdeki temsilleri elbette var. Gerçek fikirlerim var yani. Orada benim canımı acıtan çekiçin maddi bir gerçekliği olmasa da, çekiç vurduğunda ortaya çıkacak acının idetli var. Barclay'ın ana vurgusu, algıladığımın dışında varlığın varlığı değil, algılarımın dışında hiçbir şeyi bilemeyeceğim. Burada bilgi ilkece imkansız olduğu için gerçekliğe dair söylediğimiz her şey bir sanıdan öteye gidemiyor. Orada kaşık var mı? Bilmiyorum. Ben sadece benim zihnimdeki kaşık idesini ya da kaşığa dair algımı bilebilirim. O yüzden madde vardır demenin kendisi de hakikate dayanmayan bir söylem. Yani Berkeley felsefesinin özünde varlığa ilişkin ontolojik bir araştırma yapmaktan ziyade, bilgi yöntemine dair epistemolojik bir araştırma olduğunu söylemek lazım. ''Neyi bilebilirim ve bildiğim şeyi nasıl biliyorum?'' diye soruyor. Yine materyalist bir karşı çıkalım. Madem her şeyi zihnim yaratıyor, emin olabileceğim tek şey zihinsel içeriğim ve şeyler ben algıladığım sürece var. Peki ben uyurken ya da ben baygımken dünya yok mu oluyor? Barkley ise şöyle söylerdi bu soruya muhtemelen, ben algılamasam da birileri algılamaya devam eder. Her an bir zihin bir şeyleri algılıyor. Çünkü olabilecek tüm zihinleri dikkate alır değil mi? Peki yine abartalım, materyalist karşı çıkışı olsun tekrar. Tüm dünyadaki 8 milyar insan aynı anda bayılmış. Kimse dünyayı algılamıyor. O zaman ne olacak? Dünya ortadan mı kalkar? Berkeley'nin buna da bir yanıtı var. Şöyle derdi, o zaman da Tanrı var. Dış dünyadaki nesnelerin Tanrı'nın zihninde bulunduğunu, onların insanlar tarafından algılanmadıkları zaman bile Tanrı tarafından algılandıklarını iddia eder Berkeley. Tanrı'nın ezeli, ebedi, mutlak zihni, diğer tüm zihinlerin ve varlığın sürekliliğinin garantisini sağlar. Sonuç olarak Berkeley idealizmi, bir Tanrı'ya inanmamız gerektiği gerçeğiyle bizi baş başa bırakır. Zaten amaç da bu. Bu yüzden Randall Collins, Berkeley, din adına bilime karşı savaşa geçmiştir, der. İnsan Bilgisi'nin İlkeleri adlı kitabında septisizm, ateizm ve din dışılığın zeminlerini incelediğini iddia eder. Çünkü bunu belki başlangıçta söyleseydim buraya varacağımı düşünebilirdiniz ama spoiler vermek istemedim. Barkley kilisede bir dizi görev üstlenen bir psikopos aslında, yani bir din adamı. O yüzden hayatının büyük planı da Bermuda'da misyoner bir kolej kurmak ve Amerikalılara incelin mesajını öğretmekti. Bu yüzden o, maddenin kendisinde ne olduğunu bilmenin imkansızlığına dikkat çekerek şüpheci oldu, sadece bilebileceğim şeyin benim algılarım ve zihinsel içeriğim olduğunu söyledi ama sonrasında bunun dahi mümkün olması için bir tanrının var olması gerektiği sonucuyla bizi baş başa bıraktı. Hani en başında demiştim ya, bu kaşık var mı, yok mu, bunu bilemem. Ben sadece bendeki kaşık algısını ve zihnimde oluşan kaşık idesini bilebilirim. Ama bunu mümkün yapan bir yaratıcıya ihtiyacımız var. O da Tanrı, Barclay'a göre tabii. Bugün sağduyumuz maddenin gerçekliğinden şüphe duymasa da bu konu bize gerçekten çok büyük sorular bırakır. Barclı felsefesi öyle bir gedik açmış oluyor ki sonunda vardığı yeri çok saçma da bulabilirsiniz, katılmayabilirsiniz ama henüz bölümün başında söylediğim şeyler aslında düşünmeye değer sorular. Şu an benim bu bölümü kaydederken önümdeki mikrofon ya da masa ya da bilgisayar, kafamdaki kulaklık, ben bunların doğrudan bir gerçekliği olduğunu düşünüyorum. Ama onların gerçek olduğuna dair bilgimin kaynağı nedir? Bu bilgi nereden gelir bana? Algılarımdan. Ama algılarım da aslında gerçekliği çarpıtıyorsa, Donald Hoffman'ın dediği gibi, sadece evrimsel süreçte ihtiyacım olan bilgiyi alıyorsam ve onun gerçekte nasıl bir varlığı olduğunu bilemiyorsam, gerçekliğe dair de aslında hiçbir fikrimiz yok demektir. Yani gerçekliğin kendisinde ne olduğundan ziyade, ben sadece kafamda kurulan bir gerçeklik imgesiyle ilişki içerisindeyim. İşte Barkley, böylesi bir problemi henüz 17. yüzyıl gibi erken bir dönemde ilk kez ortaya koyan kişilerden bir tanesiydi. Ve akabinde de David Hume'a nedensellik konusunda, Immanuel Kant'a Newman ve fenomen ayrımı konusunda ilham verdi. Her iki düşünür de kendini Barkley'nin açmış olduğu bu tuzaktan kurtarmaya çalıştı. Belki gelecekte Hume'dan ve Kant'tan da söz ederiz. Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Gelecek bölümde görüşmek üzere. Meraklı kalın.

BBVA Pardon hanımefendi, işinizi bölüyorum ama sizi sahneye alabilir miyiz? Dış ses açıklayacak. Girişiminle parlamak mı? Birlikte yaparız. Garanti BBVA, Kagider ve Ekonomist Dergisi İşbirliği ile düzenlenen Türkiye'nin Kadın Girişimcisi Yarışması'na başvurular başladı. Sesini Türkiye'ye duyurmak ve ödülleri kazanmak için son başvuru tarihi 15 Kasım. Ayrıntılı bilgi garantibbva.kadingirişimci.com'da.

nedir? Gerçek olanı nasıl tanımlarsın? Dış dünyayı nasıl biliyoruz?

Beş duyu organımız aracılığıyla algıladığımız ve bu organlar aracılığıyla beyne aktarılan elektriksel sinyallerden söz ediyoruz aslında. Bu yüzden dünya dediğimiz şey ya da gerçeklik dediğimiz şey aslında bu sinyallerin oluşturduğu, zihnimizde oluşan bir görüntüden ibaret. Bu noktada temsil eden ve temsilin temsil ettiği şey arasında bir farklılık var değil mi?

Dünya ve benim zihnimde kurulan dünya imgesinden söz ediyorum. O yüzden şöyle de diyebiliriz. Dünya dediğim şey aslında benim ona dair kurmuş olduğum bir tasarım. Gerçekliğe dair her şeyi de algılamıyoruz zaten. Örneğin insan 20 ile 20.000 Hz arasındaki sesleri duyar. Oysa bir yarasa 2.000 ile 110.000 Hz arası sesleri işitir.

Bu durumda şöyle de diyebiliriz. Yarasa'nın beynindeki gerçeklik imgesi ile insanın beynindeki gerçeklik imgesi birbirinden tamamen farklı şeyler. Ve ikimiz de aynı gezegende yaşadığımız halde birbirinden farklı dünya tasarımlarına sahibiz.

Bu açıdan yarasının gerçekliği nasıl deneyimlediği hakkında doğrudan bir fikrimiz yok. Peki şöyle diyebilir miyiz? O halde biz gerçekliğin kendisiyle değil de bir nevi kullanıcı arayüzü ile ilişkideyiz. Daha anlaşılır olması için bunu bir örnekle açalım. Blog yazanlar bilir, WordPress dediğimiz bir uygulama var ve WordPress aslında bir arayüz.

Onun arkasındaki kodlar sistemi muhtemelen hiçbirimizin ilk görüşte anlayamayacağı bir baş ağrısı kaynağı olurdu. Yani biz WordPress kullanırken doğrudan o kodları, sistemin kendisini görmeyiz. Orada bizim için tasarlanan, basitleştirilmiş bir arayüz vardı. Şimdi bu noktada insan beynine bakarsak, insan beyninde de ortaya çıkan görüntü düzenlenmiş, basitleştirilmiş bir arayüz olabilir mi?

Bunu iddia eden bilim insanları var. Ünlü isimlerden bir tanesi The Case of Against Reality kitabının da yazarı Donald Hoffman. Hoffman diyor ki, evrimsel süreç boyunca doğadaki her canlı en temelde hayatta kalmak üzere ihtiyacı olan becerileri geliştirdi. Hayatta kalmak için ne kadarına ihtiyacımız varsa o kadar veri alıyoruz. Bu durumda algılarım ya da insan olmaklığım benim gerçeklik dediğim şeyi eğip büküyor.

Hoffman'ın dikkat çekici iddiası ise şu, eğer ki biz gerçekliğin tamamını kavruyor olsaydık, tamamını algılıyor olabilseydik, aslında bu hayatta kalmamızın aksine yok olmamız da yol açardı.

Hani İngilizce'de şey deriz ya, keep it simple diye. Doğal seleksiyon, karmaşıklığa lüzum yok dostum. Gerçekliği bilip de ne yapacaksın? Al işte bu basitleştirilmiş arayüz aracılığıyla onu deneyimle demiş olabilir. Bununla ilişkili olan diğer bir tartışma ise zihnin boş bir levha olduğu meselesi. Filozof John Locke şunu sordu.

Zihnimde algılarımdan gelmeyen herhangi bir ide yani zihinsel imge var mı? Eğer ki algılarımdan kaynaklanmıyorsa, tek yol doğuştan bende zaten bazı ideler olması. Bu durumda soruyu şöyle de formülize edebiliriz. Doğuştan fikirlerim var mı, yok mu? Locke'ın iddiası doğuştan idelerimizin var olmadığı yönünde. Çünkü zihinsel içeriğe baktığımızda en temelde algılarımıza dayandığını görüyoruz.

Aksi takdirde doğuştan görme engelli birinin kırmızı idesine sahip olmasını beklerdik. Ya da yeni doğan bir bebeğin dünyadaki şeyler hakkında fikir sahibi olmasını beklerdik. Ama LOC'a göre pek de öyle gözükmüyor.

O halde eğer her şey beş duyu organım aracılığıyla geliyorsa, yani zihnin yegane beslendiği yer onlarsa ve bende gerçekliğe dair insanca bir kurgu yaratıyorsa ve bu kurgu da algılayandan algılayana değişiyorsa, gerçeklik dediğimiz şey esasen zihinsel bir temsilden ibarettir. Henüz girişte bahsetmiş olduğum bu bilgiler bize Matrix'teki şu meşhur kaşık bükme sahnesini de anlamak konusunda bir ipucu sunar.

sahneyi. Kahinin evindeki çocuk Neo'ya, ''There is no spoon.'' Orada kaşık yok demiştim.

Bu nasıl mümkün olabiliyor? Ya da mantıksal bir açıdan felsefi bir arka plan tesis edersek orada gerçekten bir kaşığın olmaması mümkün mü? Girişte şunu anlatmaya çalıştım. Benim zihnimdeki kaşık imgesi dışında bu kaşık imgesinin oluşmasına yol açan bir kaşık gerçekliği var mı? Yoksa kaşık imgesinin oluşmasına yol açan şeyler, kaşık imgesinden farklı bazı duyumsamalar ve onlar birbirleriyle örtüşmüyorlar mı? Muhtemelen birbirleriyle örtüşmüyorlar.

Peki bu durumda ben zihnimin dışındaki fizik dünyanın gerçekliğinden nasıl emin olabilirim? İşte büyük bir sorun bizi bekliyor. Zihnimin dışındaki dünyanın gerçekliği ya da varlığı meselesinden bahsetmeye başladığımızda anmamız gereken bir filozof var. Bu bölümde ona odaklanacağız. George Berkeley.

Barclay'ın argümanlarından yola çıkarak orada aslında bir kaşık olmayabileceğini temellendirmeye çalışacağım. Yani sağduyunuza ve deneyimlerinize aksi bir şey iddia edeceğim.

Barclay'a göre algı olmaksızın dünya ile temasa geçmek, algıların ötesine geçmek, dünyayı düşünmek imkansız. Hatırlayın girişte ne demiştik? Hayatta kalma mücadelemizde işimize yarayan temsiller aslında bunlar demiştik. Peki bu zihinsel temsillerin arkasında ne var? Hani zihnimdeki kaşık imgesini oluşturan şey ne? Orada gerçekten bir kaşık var mı? Aslına bakarsanız hiçbir fikrimiz yok ve olamaz da.

Çünkü Berkeley'e göre ben sadece algıladığımı bilebilirim. Onun felsefesinin asıl iddiası tüm gerçekliğin algılarla kurulmuş olduğu değil sadece. Çünkü onu John Locke da söylemişti. Burada yenilikçi bir fikir yok. Berkeley'nin asıl katkısı ise şu, algıların ötesinde fiziksel gerçekliğin ya da maddenin olmadığı.

Nasıl yani? Adım adım ilerleyelim. Hiç panik yapmayın. Tevellendirmeye çalışacağım. Bir kaşık nedir? Kaşık gri'dir, parlaktır, ince bir yapısı vardır, katıdır, hafiftir, metal gibi kokar, boher ne demekse. Yani bir kaşığı kaşık yapan, kaşık dediğimde onun benim duyu organlarımda bırakmış olduğu niteliklerden bahsetmeye başlıyorum, değil mi? Bazı betimlemeler geliştiriyorum. Ancak dikkat ettiyseniz bütün bu betimlemeler özünde sadece benim kendi algılarımı, benim kendi düşüncelerimi dile getiriyor. Gri olmaklık, parlak olmaklık, katılık, hafiflik değil mi? Dokunma duyumundan bahsediyorum bu noktada. Ya da metal gibi kokmak dediğimde de koku duyumundan bahsediyorum.

Kaşığın kendisinde ne olduğundan ziyade benim kaşık deneyimimden söz ediyorum. Ona dair algılarımı ve bu algıların bende yaratmış olduğu zihinsel idelerden söz ediyorum. Çünkü gri'lik görülmeyi, koku koklanmayı, doku dokunulmayı gerektiriyor. İşte bu yüzden John Locke bu gibi niteliklere ikinci nitelikler demişti ve bunlar özneye bağlı demiştim.

Barkley ise bence John Locke'un felsefesini okurken şöyle söylüyor. Evet Locke, tebrikler, iyi ilerledin, bana katkıların için teşekkürler, bravo. Fakat söyler misin bana, bir kaşıktan onun kokusunu, rengini, dokusunu, tadını, ağırlık hissini kaldırırsak geriye ne kalır? Hiçbir şey.

Bizim şöyle bir inancımız var, Can Lok'un da inancı bu yöndeydi. Sanki ben bir kaşık söz konusu olduğunda onda algıladığım nitelikleri soyutlayabilirim... ...ve o zaman da geride böyle maddi töz dediğimiz bir şey kalır. Kaşığın rengini attım, kokusunu attım, dokusunu attım, şeklini attım... ...ve o noktada hala kaşığın kendisi dediğimiz tözel bir şeyi varmış gibi düşünüyoruz.

Çünkü bu ifade aslında şöyle bir görüşe temelleniyor. Evet, ben, sen, bir yarasa, bir köpek aynı manzaraya ya da aynı kaşıya baktığımızda aynı şeyi görmüyor olabiliriz. Deneyimlerimiz de aynı olmayabilir. Bu yüzden zihnimdeki kaşık imgesi bir yarasadaki kaşık imgesinden farklı olabilir ama

Bu bizim algılarımızla ilgili bir durum. Sonuçta benim algılarımdan bağımsız olarak, kaşık dediğimiz bu madde aslında tek bir şeydir ve onun tek bir gerçekliği vardır. Algılar arasında değişiklikler olması onun kendi gerçekliği olmadığı anlamına gelmez, diyebilirsiniz.

Barclay ise şöyle düşünüyor, benim algılarımın ötesinde, algılarımdan bağımsız, algılayamadığım madde veya töz dediğimiz bir şey olamaz. Yani algılanmadığı için varlığından söz edemem. Çünkü zaten ben algılayamıyorum. Hiçbir zaman algılamadım. Hiçbir canlı da algılayamıyorum. Bu yüzden algımdan kaynaklanan bir zihinsel içeriği de yok ama madde vardır dediğimizde bakliye göre saçmalıyoruz. Kaşık dediğin kaşığı kaşık yapan niteliklerden ibaret. Benim algımda, senin algında, onun yarasının algısında değişen nitelikler vardır ama onun bir kendi gerçekliği var dediğinizde daha önce hiç deneyimlemediğiniz bir şeyden söz etmeye çalışıyorsunuz. Yani saçmalıyorsunuz.

Çünkü bütün bilgi algılara dayanıyorsa hiçbir zaman algılayamadığım bir şeyin var olduğuna dair bir bilgi nasıl ortaya koyabilirim? Bu düpedüz, çelişkili bir şey. Berkeley'e göre buradaki sorun dil ve söyleme dair bir sorun. Bu yüzden sahte isimler eleştirisi olduğunu da söyleyebiliriz.

Bizim algılarımızdan bağımsız maddi töz diye adlandırdığımız şeyin var olduğuna dair hiçbir kanıtımız yok Barclay idealizmine göre. Bilebildiğimiz tek şey algılar iken maddenin varlığını kanıtlayamazsın diyor. O yüzden de madde ya da genel olarak fizik dünyanın gerçekliği en temelde algılarımıza temellenen düşüncelerin toplamından ibarettir. Barclay şöyle söylüyor hatta.

Madde, ne olduğu bilinmeyen bir şeydir. Bütün duyulur niteliklerden tamamen soyulup sıyrılmıştır ve ne duyu ile algılanır ne de zihinde kavranır.

Ufak bir ara verelim, sonrasında bölüme kaldığımız yerden devam ederiz.

Tarihi sıkıcı buluyorsanız henüz gerçek tarihle tanışmamışsınız demektir. Acayip ve Garayip serisi sizi gerçek tarihle tanıştırmaya hazırlanıyor. Bu yolculukta muzaffer kumandanlar, ürkütücü sınırlar, muazzam ordular yok. Yalnız insanın tarihi, her türden tuhaflığın tarihi var. Pod B'yle birlikte hazırladığımız Tarihte Acayip ve Garayip bunları anlatmak için huzurlarınızda. Hazırsanız başlayalım efendim.

Peki bize neden öznel niteliklerin ötesinde taşıyıcı bir madde varmış gibi geliyor? Bu hakikaten binlerce senelik bir bakış açısı. Burada Berkeley, çoğunluğun bilgisinin ya da doğru düşünmesinin bir şeyin öyle olduğu anlamına gelmeyeceğini vurgular.

Yani bendeki kaşık idesi dışında, bendeki kaşık algısı dışında bir kaşık olduğunu düşünmeniz konusunda sağduyunuz binlerce senedir sizi kandırıyor olabilir ama bu onun doğru olduğu anlamına gelmez. Çünkü bütün insanlar aynı hatada ısrar etse bile bu onu daha gerçek yapmaz.

Çünkü bakıldığında Barkley'e göre aslında madde dediğimiz şeye gerek yoktur. Bu çok edici bir argüman. Beni her defasında şaşırtır. Neden maddeye gerek olmadığını açalım. 17. yüzyıldaki materyalistler şöyle düşünüyorlar. Tanrı fiziksel nesneler yaratır ve bu nesneler de duyularımız üzerinde etki yapar. ve böylece zihnimizde düşünceler oluşur. Ama aslında bu görüş maddeyi gereksiz kıldı çünkü Tanrı izlenimleri doğrudan zihnime de işleyebilirdi. Daha düz ve basit olurdu. Aradan maddeyi çıkartabiliriz ve sistemde hiçbir şey bozulmaz.

Barkley'nin o yüzden şöyle dediğini hayal edebiliyorum. Dinsiz korkak herifler! Madem günün sonunda zihnimdeki tasarımları dışsal dünya ile uygunluğunu tandı sağlıyor, o zaman fiziğe ne gerek var? Çıkar onu aradan! Eminim bunu bağırarak söylemiştir.

Buradaki vurgu, tanrı varsa bu zihinsel içeriğin bende olması için maddeye ihtiyaç olmadığı. Buna felsefi terminolojide immateryalist idealizm denir. Yani maddesiz idealizm. Buradan çok acayip bir sonuç daha çıkıyor. Çünkü bu durumda bir şeyin var olması sadece bir zihin tarafından algılandığı anlamına gelir. Barclay'ın felsefesini tek bir cümlede özetlersek SDS-PERSİPİ. Var olmak, algılanmış olmaktır.

Duyulara verilen çeşitli duyumların ya da ideaların oluşturdukları nesneler nasıl olursa olsun kendilerini algılayan bir zihin olmaksızın var olmaları imkansızdır. Orada bir kaşık vardır dediğimizde kaşığın var olmasının sebebi aslında bir kaşık algısına sahip olan yani kaşığı algılamakta olan bir zihnin varlığı. Zihin yoksa kaşık da yoktur. Neden? Çünkü demiştik ya nesne dediğimiz şey bir fikirdir. Bu durumda zihin olmaksızın nesnenin gerçek varlığından da söz edilemez. Zihinsel içeriğin ya da bilincin maddeye üstün olduğunu söyleyebiliriz bu noktada. O halde algı her zaman onu algılayan bir özneği varsayar. Bu durumda ortada eğer bir töz gerçek varsa bu sadece zihin olabilir.

Algılardan beslenen zihin, gerçekliği yaratmaktadır. Gerçek olduğundan emin olabileceğimiz tek şey de bu zihnin varlığıdır. Fakat bu noktada önemli bir uyarı yapma ihtiyacı hissediyorum. Madem ki bu bölümde Berkeley'den bahsediyoruz, onun hakkında genellikle karıştırılan bir yer var. Berkeley'nin derdi ontoloji, yani varlık değil aslında. Hiçbir şey gerçek değil, hepsi halüsinasyondu demiyor. Çünkü bir materyalist Berkeley'e şöyle diyebilir.

Madem fiziksel gerçeklik yok, elini bir çekiçle vurduğumda neden acı çekiyorsun? Sonuçta orada çekiç de yok diyebiliriz değil mi? Barkley ise bu soruya şöyle yanıt verirdi. Çünkü o an bende acı idesi, acı düşüncesi vardır. Bu açıdan Barkley hissettiğinden, tat aldığından, duyduğundan şüphelenmiyor.

Bunların, duyumlarımızın, zihnimizdeki temsilleri elbette var. Gerçek fikirlerim var yani. Orada benim canımı acıtan çekiçin maddi bir gerçekliği olmasa da, çekiç vurduğunda ortaya çıkacak acının idetli var. Barclay'ın ana vurgusu, algıladığımın dışında varlığın varlığı değil, algılarımın dışında hiçbir şeyi bilemeyeceğim. Burada bilgi ilkece imkansız olduğu için gerçekliğe dair söylediğimiz her şey bir sanıdan öteye gidemiyor. Orada kaşık var mı? Bilmiyorum. Ben sadece benim zihnimdeki kaşık idesini ya da kaşığa dair algımı bilebilirim. O yüzden madde vardır demenin kendisi de hakikate dayanmayan bir söylem. Yani Berkeley felsefesinin özünde varlığa ilişkin ontolojik bir araştırma yapmaktan ziyade, bilgi yöntemine dair epistemolojik bir araştırma olduğunu söylemek lazım.

''Neyi bilebilirim ve bildiğim şeyi nasıl biliyorum?'' diye soruyor. Yine materyalist bir karşı çıkalım. Madem her şeyi zihnim yaratıyor, emin olabileceğim tek şey zihinsel içeriğim ve şeyler ben algıladığım sürece var.

Peki ben uyurken ya da ben baygımken dünya yok mu oluyor? Barkley ise şöyle söylerdi bu soruya muhtemelen, ben algılamasam da birileri algılamaya devam eder. Her an bir zihin bir şeyleri algılıyor. Çünkü olabilecek tüm zihinleri dikkate alır değil mi? Peki yine abartalım, materyalist karşı çıkışı olsun tekrar. Tüm dünyadaki 8 milyar insan aynı anda bayılmış. Kimse dünyayı algılamıyor. O zaman ne olacak? Dünya ortadan mı kalkar? Berkeley'nin buna da bir yanıtı var. Şöyle derdi, o zaman da Tanrı var. Dış dünyadaki nesnelerin Tanrı'nın zihninde bulunduğunu, onların insanlar tarafından algılanmadıkları zaman bile Tanrı tarafından algılandıklarını iddia eder Berkeley. Tanrı'nın ezeli, ebedi, mutlak zihni, diğer tüm zihinlerin ve varlığın sürekliliğinin garantisini sağlar. Sonuç olarak Berkeley idealizmi, bir Tanrı'ya inanmamız gerektiği gerçeğiyle bizi baş başa bırakır. Zaten amaç da bu. Bu yüzden Randall Collins, Berkeley, din adına bilime karşı savaşa geçmiştir, der.

İnsan Bilgisi'nin İlkeleri adlı kitabında septisizm, ateizm ve din dışılığın zeminlerini incelediğini iddia eder. Çünkü bunu belki başlangıçta söyleseydim buraya varacağımı düşünebilirdiniz ama spoiler vermek istemedim. Barkley kilisede bir dizi görev üstlenen bir psikopos aslında, yani bir din adamı. O yüzden hayatının büyük planı da Bermuda'da misyoner bir kolej kurmak ve Amerikalılara incelin mesajını öğretmekti.

Bu yüzden o, maddenin kendisinde ne olduğunu bilmenin imkansızlığına dikkat çekerek şüpheci oldu, sadece bilebileceğim şeyin benim algılarım ve zihinsel içeriğim olduğunu söyledi ama sonrasında bunun dahi mümkün olması için bir tanrının var olması gerektiği sonucuyla bizi baş başa bıraktı.

Hani en başında demiştim ya, bu kaşık var mı, yok mu, bunu bilemem. Ben sadece bendeki kaşık algısını ve zihnimde oluşan kaşık idesini bilebilirim. Ama bunu mümkün yapan bir yaratıcıya ihtiyacımız var. O da Tanrı, Barclay'a göre tabii.

Bugün sağduyumuz maddenin gerçekliğinden şüphe duymasa da bu konu bize gerçekten çok büyük sorular bırakır. Barclı felsefesi öyle bir gedik açmış oluyor ki sonunda vardığı yeri çok saçma da bulabilirsiniz, katılmayabilirsiniz ama henüz bölümün başında söylediğim şeyler aslında düşünmeye değer sorular. Şu an benim bu bölümü kaydederken önümdeki mikrofon ya da masa ya da bilgisayar, kafamdaki kulaklık, ben bunların doğrudan bir gerçekliği olduğunu düşünüyorum.

Ama onların gerçek olduğuna dair bilgimin kaynağı nedir? Bu bilgi nereden gelir bana? Algılarımdan. Ama algılarım da aslında gerçekliği çarpıtıyorsa, Donald Hoffman'ın dediği gibi, sadece evrimsel süreçte ihtiyacım olan bilgiyi alıyorsam ve onun gerçekte nasıl bir varlığı olduğunu bilemiyorsam, gerçekliğe dair de aslında hiçbir fikrimiz yok demektir.

Yani gerçekliğin kendisinde ne olduğundan ziyade, ben sadece kafamda kurulan bir gerçeklik imgesiyle ilişki içerisindeyim. İşte Barkley, böylesi bir problemi henüz 17. yüzyıl gibi erken bir dönemde ilk kez ortaya koyan kişilerden bir tanesiydi. Ve akabinde de David Hume'a nedensellik konusunda, Immanuel Kant'a Newman ve fenomen ayrımı konusunda ilham verdi.

Her iki düşünür de kendini Barkley'nin açmış olduğu bu tuzaktan kurtarmaya çalıştı. Belki gelecekte Hume'dan ve Kant'tan da söz ederiz. Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Gelecek bölümde görüşmek üzere. Meraklı kalın.

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, 19 Mart 2025 sonrası Türkiye'deki siyasi atmosferi Michel Foucault'nun teorileri ışığında inceliyorum. Foucault'nun iktidar yapılarına ve söyleme dair analizlerinden yararlanarak iktidarın görünmez sınırlarını görünür kılmayı amaçlıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Foucault Felsefesi: Söylemin Düzeni

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.



Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, ifade özgürlüğü ile halkı kin ve düşmanlığa teşvik etme arasındaki muğlak sınırları inceliyorum. Öncelikle ifade özgürlüğüne tarihsel felsefe perspektifinden yaklaşıyorum. Ardından, günümüzden örnekler ve farklı ülkeler üzerinden çifte standartları ve bu alandaki temel sorunları ortaya koyuyorum. Son olarak, ifade özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinin iktidar ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu ve hangi söylemin meşru kabul edileceğine kimin karar verdiğini tartışıyorum.

Unutmayın, bu sınırları belirlemek aynı zamanda nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize karar vermektir.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Felsefede İfade Özgürlüğü ve Sınırları

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde seküler kesimde spiritüel pratiklerin neden popülerlik kazandığını sosyolojik ve psikolojik açıdan inceliyorum ve bu akıma katkı sağlayan faktörleri tespit ediyorum. Ayrıca bu yönelimi nasıl bir vizyonla değerlendirmemiz gerektiğine dair bir çerçeve çizmeye çalışıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Spiritüalizm Neden Seküler Kesimde Popülerleşti?

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Londra'daki ilk ecstatic dance deneyimimden yola çıkarak bedenli varoluşumuz üzerine düşünmeye başlıyorum. Batı felsefesi geleneğinin göz ardı ettiği bedene Nietzsche eşliğinde meydan okumanın yollarını araştırırken dansı salt fiziksel bir aktivite olarak değil, yaşamı kutlayan varoluşsal bir duruş olarak ele alıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Dans Etmesini Bilmeyen Bir Tanrıya İnanamam

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast, Garanti BBVA reklamı içermektedir. Bonus Platinum'un avantajlarını ⁠⁠keşfet⁠⁠!

Bu bölümde, Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle feminizm ve kadın hakları konusunda sıkça karşılaştığımız klişe ve yanlış söylemleri ele alıyorum. "Kadınlar günü kutlamak ayrımcılık" ve "kadın ve erkek biyolojik olarak eşit değil" gibi önermelerin neden geçersiz olduğunu felsefi, tarihsel ve toplumsal bağlamlarla açıklıyorum.

------- Podbee Sunar -------

Bu podcast, On Dijital Bankacılık hakkında reklam içerir. Bankacılık On'la Rahat. Dünya Döndükçe EFT-Havale- Fast Ücreti Yok. ON Mobil'i _ndir! 
Bu podcast, Pegasus hakkında reklam içerir. Yeni seyahat rotanı planlamak için hemen https://www.flypgs.com/ ’u veya Pegasus Mobil uygulamasını ziyaret et!
Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Neden Erkekler Günü Yok?: Feminizme Dair 4 Yanlış

Bu bölümde Pascal’ın ünlü bahis argümanı üzerinden ilerliyoruz: “Tanrı'nın var olduğuna bahse girerek kazancı ve kaybı tartalım. Bu iki ihtimali değerlendirelim. Eğer kazanırsan, her şeyi kazanırsın; eğer kaybedersen, hiçbir şey kaybetmezsin". Öyle mi? Yoksa bu argüman hatalı mı? Felsefi düşünme pratiğine hoşgeldiniz!

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tanrı Kumarı: Varsa Hapı Yuttuk mu?

Dijital platformlar sayesinde felsefe akademinin dışına taşarak ilgi gören bir etkinlik haline gelince sürekli birbirine taş atan ve birbirlerinin felsefe yapma biçimlerini eleştiren kişilere rastlamaya başladık. Kimi tarihçi, kimi mantıkçı, kimi epey spekülatif. Bu bölümde akıllardaki bazı soru işaretlerini gidermek adına bazı kategoriler koyarak felsefe ile ilgilenmenin üç haliden söz ediyorum. Hangisi daha münasiptir siz karar verin.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Benim Felsefem Senin Felsefeni Döver

Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eserinde en aşağılanası insanın, artık kendini aşağılamayan olduğunu söyler. Yükselmek için, önce batmak gerektiğini bilmez.

Bu bölümde Nietzsche’nin deve-aslan-çocuk metaforlarını inceleyerek tininin evriminden söz edeceğim, kendimizi aşmak için.



See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kendi Batışını İstemek

Bu bölümde doğum günümdeki bazı kararlarımdan çıktığım yolda Alan Watts'ın eşliğinde Doğu ve Batı düşüncesindeki aydınlanma ve kurtuluş anlayışları arasındaki çarpıcı farkı inceliyorum. 

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kahkahada Aydınlanmak

Bu bölümde, küçük bir zeytinden Uzak Doğu'ya uzanan bir zihinsel yolculuğa çıkıyorum ve bu yolda farkındalık ve şimdiki ana odaklanmanın önemi ele alıyorum.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zeytinin İçindeki Evren

Bugün konuğumuz çok popüler olmasına rağmen hakkında bilinen çoğu şeyin yanlış olduğu düşünürlerden bir başkasını, Friedrich Nietzsche'yi konuşacağız.

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tanrı Neden Öldü? Nietszche Ne Kastetmişti?

Onlarca içerik içerisinden bu seriyi dinlemeye karar verdiğine göre muhtemelen senin de fark edip anlamlandıramadığın bir gerçek var, kendimizi bu dünyaya fırlatılmış halde bulduk. Bu yüzden bu podcastte bildiğimizi sandığımız ama muhtemelen yanıldığımız ya da belki de üzerine hiç düşünmediğimiz ama düşünmemiz gereken konuları ele alacağız.

Felsefenin İzinde

1788 - 1860 yılları arasında yaşayan Arthur Schopenhauer kötümser bir filozof olmasıyla ünlüdür. Schopenhauer’a göre kozmik irade kötüdür, tüm ıstırapların kaynağıdır. Ama ıstırap yaşam için elzemdir, bilgi arttıkça artar. İradenin ulaşılınca memnuniyet getirecek sabit bir amacı yoktur.
E peki ne yapacağız?! Bu bölümde Schopenhauer’un mutluluk felsefesini aktarıyorum çünkü oldukça gerçekçi!


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Felsefenin İzinde

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!