Sosyal yaşamda herkesin farklı bir var olma yöntemi var. Kimisi olduğu gibi görünürken, kimisi de yeni rollere bürünüyor. Bu bölümde günlük hayatta kendine farklı roller biçen bireylerin üzerine düşünüyoruz. Erving Goffman'ın kuramları üzerinden benlik kavramına farklı bir bakış atıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarımı: Batuhan Kösegil

Yapımcı: Podbee Media








Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

92 - Hayat Bir Rol Yapma Oyunu Olabilir Mi?

Herkese merhaba. Ben Barış Özcan. 111. frekansa hoş geldiniz. Ya evet ben de çok severim o grubu. Yani müziklerindeki eklektik yapı, alt kültürlere getirdikleri soluk falan. Gerçekten çok heyecanlıyım bu konser için. Çok yapmacık oldu böyle ya. Bu şekilde demeliyse havalı biriymişim gibi gözükmüyor, imkansız. Bence başka bir yerden açmam lazım konuyu. Nereden açsam? Bana izlediğim en güzel konserleri sormasını sağlasam. Geçen seneki festivalde bir funk grubu çıkmıştı onlardan bahsederim. Neydi isimleri ya? Dilimin ucunda da Fransız bir gruptu. Çok güzel bir gömleği vardı gitaristin neydi ya? Heh geldiniz demek. Ben de Naz'ın benlik sunumu provasını kaçıracaksınız diye endişelenmiştim. Neyse ki sonlarına yetiştiniz. Bu akşam için önemli bir karar vermek üzere Naz. Neyse neyse. Şimdi ne işimiz var bu tiyatro salonunda, ne yapıyor bu kız diye sormayın hiç. Merak etmeyin anlatacağım ama önce Naz'ın planını öğrenmek istiyorum. Yok yok. Bu festival işinden çıkamayacağım ben. En ufak bir kusur göstermemem lazım Melis'e. Minnettar olsam. Beni böyle konsere davet ettiği için sürekli ona teşekkür etsem. Bak bu fikir çalışır, bu fikir iyi. Çok teşekkür ederim Melis beni bu akşam konsere davet ettiğin için. Ben de bu grubu ilk defa yolda gelirken dinledim. Ne kadar heyecanlandım bilemezsin. Sayende unutulmaz bir deneyim yaşayacağım. Çok sağ ol. Eee neydi şimdi bu Naz? Niye acındırmaya çalışıyorsun ki kendini? Ya bak sen unutma yani Melis'i etkilemek için gidiyorsun bugün o konsere ve etkileyeceksin. Bunun için kendinden emin olman lazım öncelikle. Ne bileyim grubu beğenmediğini falan söyle. Farklı ol yani bak farklı olmak her zaman çalışır. Aynen. Hadi bakalım. Açıkçası Melisciğim ben bu grubu böyle çok da sevmiyorum. Yani seni de üzmek istemem ama bence çok zamanı yakalayamamış bir soundları var. Çok kalıcı olacaklarını da sanmıyorum. Ama yine de tabi canlı izlemek lazım yani. Belki beni şaşırtırlar, bilmiyorum. Çok sanmıyorum ama. İşte bu. Bak çok iyi oldu. Kesin var ya acayip bir tartışmaya gireceğiz. Tartışma böyle yükselecek yükselecek. En alevlendiği yerde de Melis'le bir tane ortak nokta bulacağım. Yapıştıracağım oradan. Tamamdır bu iş. Belki bu akşam değil. O kadar rolünü seçti Naz. Alışılmışın epey dışında bir plan. Bakalım başarılı olacak mı? Neyse, hadi gelin biz buradan çıkalım. Hikayenin devamına hep birlikte bakarız. Evet, ne oldu ki az önce diye merak ediyorsunuzdur eminim. Hemen kısa bir özet geçeyim size. Melis geçtiğimiz hafta Naz'ın da çalıştığı ofiste işe başladı. Naz şu an onun ofisteki en sevdiği arkadaşı olmak istiyor. Tam da ne yapabilirim diye planlar kurarken, Melis onu bu akşam bir konsere davet etti. Naz bu fırsatı tepemezdi tabii, hemen kabul etti konser teklifini ama esas sınavı şimdi başlıyor kendisinin. Melis'i etkileyecek bir şeyler yapması gerekiyor. Konserin bile önüne geçmeli, kendini kabul ettirmeli. O da başladı provalara. Biz de az evvel onun provalarına tanık olduk. Çünkü bugün tiyatro ve sosyal yaşamı birleştiren bir konu ve çalışma üzerine konuşacağız. Günlük yaşamda benliğin sunumundan bahsedeceğim sizlere. 20. yüzyılın en önemli sosyal bilimcileri arasında sayılan, sosyolog ve sosyal psikolog Irving Kaufman'ın kaleme aldığı bir kitap bu aslında. Önemli bir sosyoloji okuması olduğu kadar, hikayeleri analiz etmekte de rahatlıkla başvurabileceğimiz bir çalışma açıkçası. Mesleki hayatının önemli bir kısmını, insanların sosyal yaşantılarındaki davranışlarını gözlemlemek üzerine geçirmiş Kaufman. Yaptığı gözlemler ve çalışmalar sonucunda ise, benlik dediğimiz kavram üzerine enteresan çıkarımlara ulaşmış. Dahası insanlığın yüz yüze etkileşimlerinde benliklerinin de değişkenlik gösterdiğini fark etmiş Kaufman. Duruma, şartlara ya da mekana göre insanların tavır ve davranışlarının değiştiğini gözlemlemiş. Bu gözlemleri ona bir tiyatro oyununu anımsatmış ve ilk önemli kuramlarından biri olan dramaturjiyi de bunun üzerine inşa etmiş. Goffman, bireylerin sosyal yaşantıda kurduğu etkileşimlerin ya da sohbetlerin gidişatını planladığını savunuyor. Tıpkı bizim Naz gibi, insanlar dışarıda yarattıkları izlenimi yönlendirmek ve kontrol etmek istiyorlar. Ona göre bireyler kendilerini mümkün olan en iyi şekilde topluma yansıtma arzusu içerisinde. Dolayısıyla da sosyal ortamlarda yalnız kaldıkları zamanlara göre çok farklı davrandıklarını iddia ediyor Goffman. Bunun birkaç tetikleyici sebebi var elbette, onlara geleceğiz. Fakat önce şu dramaturji kuramını iyice bir kavrayalım isterseniz. Dramaturji kuramında hayatı bir tiyatro, dünyayı bir sahne, insanları ise birer oyuncu olarak konumlandırıyor Goffman. Bunu da iki farklı süreç olarak ele alıyor. Bunlardan ilki, arka bölge ya da sahne arkası. Burası aslında hayatımızın en özel alanı. Oyundan önce veya oyundan sonra özünüze döndüğünüz yer. Yalnız kaldığınız her yer olabilir burası mesela eviniz ya da odanız gibi. Kendinizle baş başa kaldığınız anı en yalın ve dürüst olduğunuz an olarak değerlendiriyor Goffman. Tamamen kendiniz olabildiğiniz bir bölge burası. Kimsenin, en yakınlarınızın bile bilmediği sırlarınızı sakladığınız yer. Bir nevi kara kutu. Ayrıca rollerimizi de hazırlandığımız yer bir anlamda burası. Yani bir çeşit prova salonu ya da bir kulis. İşte buradan dışarı adım attığınızdaysa... Ön bölgeye ya da sahneye çıkmış oluyorsunuz. Sosyalleşebildiğiniz her yer bir sahne artık sizin için. İnsanlarla ilişki veya etkileşim kurabildiğiniz her yer bir oyun alanı artık. Hani o meşhur şarkıda der ya, ''Herkes sevilmeye muhtaç.'' diye. İşte sahnede de sevilmek için uğraşır insan. Kendisiyle ilgili algıları yönlendirmek ister. Benliğiyle ilgili bir manipülasyon girişiminde bulunur. Peki, ey insan! Pardon arkadaşlar ben de bir an rolüme kaptırdım kendimi. Bu muzip bir şaka tabii fakat söz konusu Goffman'ın dramaturji kuramı olunca bu muzip şakada ciddi bir hal alıyor. Zira Goffman, insanların bilerek ya da bilmeyerek bir role büründüğünü ve yine bilerek ya da bilmeyerek bu rollere kendilerini kaptırdığını ifade ediyor. E farkındayım biraz şizofrenik bir yaklaşım gibi duyuluyor bu. Sanki her birimiz böyle hani şey var ya Split filmi, oradan çıkma bir karaktermişiz gibi değil mi? Şimdi içinizde mutlaka, ya ben her yerde neysem oyum, içim dışım bir içimden nasıl geliyorsa ben de öyle davranırım diyenler olacaktır. Şayet öyleyseniz e ne mutlu size. Goffman da sizi tanısa kuvvetli bir helal olsun derdi diye tahmin ediyorum çünkü sahne arkasındaki benliğini günlük hayatta da devam ettirebilen insanların hayatın olağan akışına en uyumlu bireyler olduğunu düşünüyor kendisi. Fakat haberler öyle duyulduğu kadar da pek iyi değil. Zira Goffman başka bir kuramında bu türden insanların toplum tarafından pek de kabul görmediğini söylüyor. Ama oraya gelmeden önce ufak bir ara verelim. Zira ben bizim Naz'ın o ukala rolündeki performansları da merak ediyorum. Geçerken ona da bir uğrarız. Eee nasıldı sence konser? Çok iyi değiller miydi ya? Yani. Aa beğenmedi. Niye beğenmedi? Ya açıkçası ben bu grubu çok sevmiyorum şu an. Yani hani eskiden seviyordum. Bunların eskiden bir 10-15 sene önce falan Çukur Cuma'da bir stüdyoları vardı. Ne diyorsun? Tabii o zaman biz giderdik. O zaman çok güzeldi. Ama şimdi ne bileyim ya artık böyle çok şu anki soundlarını çok sevmiyorum. Çok çağla ayak uydurmuyorlar bence. Yani çok bir gelecek de görmüyorum da bir canlı performansın önüne geleyim dedim. Seni de kırmak olmazdı. E ama dans ediyordun. Ya tabii, yani bazı şarkılarını seviyorum, sevmiyor değilim. Hangileri mesela? E hiç de fena kıvırmadı bu rolü Nas. Sahne arkasında planladığı gibi önce ukalalık yaptı, sonra da bir ortak nokta buldu Melis'le. Peki neden bu kadar kısa sürede yeni bir role büründü ki? E kendisi olsa da severdi belki Melis onu. Tamam biraz aksidir ama komik kızdır bizim Nas. Çabuk sinirlenir ama saman alevi gibi birden söner gider öfkesi. öz eleştiri yapmaktan da geri durmaz. Hatta bazen fazla yüklenir kendisine. Neden benliğini olduğu gibi sunmuyor ki toplumun içerisinde? Az önce size Goffman'ın başka bir kuramından bahsedeceğimi söylemiştim ya, işte tam da bunun sırası geldi şimdi. Evet, Nas da birçoğumuz gibi kendi benliğini olduğu gibi sunmak istemedi. ve seçtiği bir role büründü. Bu rollere bürünme sebebimizi damgalama kuramıyla açıklıyor Goffman. 1963'te yazdığı Stigma kitabında anlatıyor bu kuramını. Sembolik düşüncenin toplumsal yaşama yansıması olarak da değerlendirebiliriz bunu. Antik Yunan'a kadar dayanan bir temeli var bu damgalamanın. Bu dönemde olağan dışı veya olumsuz bir duruma sebep olan insanlar, fiziksel olarak işaretleniyormuş. Damgalanma. Benzer uygulamaları tarihin takip eden dönemlerinde de görüyoruz aslında. Mesela Engizisyon mahkemelerinin uygulamaları buna bir örnek. 1938'e geldiğimizde ise ünlü tarihçi ve sosyolog Frank Tenenbaum bu damgalama uygulamalarını toplumsal düzlemde soyutlaştıran bir çalışma hazırlamış. Kötülüğün Tiyatrosu isimli bu çalışması daha çok toplumdaki suçlu, sapkın bireylerin dışlandığı görüşünü savunuyordu. İşin ilginç yanı, toplum tarafından yadırganan ya da dışlanan kişilerin de zamanla tırnak içinde suçlarını kabullendiğini ve davranışlarını buna göre değiştirdiğini de söylüyor denen bağımın etiketleme teorisi. Fakat Goffman bu kuramı biraz daha kapsamlı bir biçimde ele alıyor. Damgalanmayı da bir sosyal ilişki türü olarak değerlendiriyor kendisi. Kısaca, bir bireyin toplumla çelişen herhangi bir özelliğinden dolayı, bakın burada iyi veya kötü bir özellik belirtilmiyor, toplum tarafından dışlanması olarak ifade edebiliriz bu kuramı. Yani aslında topluluğunuza uyum sağlamayan bireyleri yok saymanın bir yöntemi bu. Elbette artık kimse kimseyi fiziksel olarak damgalamıyor ama soyut damgalar hala hayatımızın içinde. İşte bundan kaçmak için de insanların rol yapmaya ihtiyaç duyduğunu savunuyor Goffman. Zira toplum tarafından damgalanan bir birey zamanla bu durumu kabulleniyor ve ne yapıyor biliyor musunuz? toplumdan gizlenme ihtiyacı duyuyor. Depresif bir noktaya varma tehlikesi var yani işin ucunda. E bizim Naz da kendi benliğinin kabul görmemesinden çekindiği için bir yol yapıyor aslında. Belki farkında, belki de farkında bile değil. Ancak Goffman'ın gözlemlerini esas aldığımızda, olayları onun perspektifinden değerlendirdiğimizde durum ne yazık ki böyle. Ya sizi bilmiyorum GoFundMe'nin kuramlarına katılırsınız ya da katılmazsınız ama günlük yaşamda bunların örneklerine sık sık rastlamıyor muyuz aslında? Mesela dramaturjiyi düşünün, artık yeni bir sahnemiz var değil mi? Sosyal medya. Eğer sesimizi yeterince duyurabilirsek, rolümüzü yeterince iyi oynayabilirsek, yüz binlerce kişinin takdirini bir anda kazanabiliriz. Peki o gördüğümüz postların Ne kadar gerçek, o gülümsemelerin ne kadar samimi. Gerçekten keyif aldık mı acaba o paylaştığımız yemekten? Sosyal medya üzerine yapılan en yoğun tartışmalardan biri de bu aslında. Goffman'ın teorisini de en net şekilde burada görüyoruz açıkçası. Keyif alıyormuş gibi yapmak, mutluymuş gibi görünmek. Eee, çağımızın yeni hastalıklarından biri de bu sanırım. Bu konuya yönelik birçok akademik çalışma da yapıldı ve yapılmaya devam ediyor bu arada. Birçoğunda da insanların artık mutlu olmaktan çok mutlu görünme çabası içinde olduğu sonucu çıkmış ortaya. E hadi damgalamayı ele alalım bir de. Tamam kabul bizim Naz'ın derdi çok gündelik bir mesele. Sonuçta Melis'in ofisteki en iyi arkadaşı olup olmaması pek de hayati bir şey değil. Melis tarafından kabul görmese bile kısa sürede toparlayabilir kendisini. Ama damgalanma deyince bu kadar masum hikayelere de odaklanmamak gerek. Mesela cinsiyet ayrımcılığı, ırkçılığı, sınıfsal ayrımları. Değil mi? Bunları da hatırlamak lazım. Toplumun her alanında var bu damgalar. Peki ne yapacağız? Bu damgaları kabullenip kendimize her gün yeni yeni roller mi biçeceğiz? Yalnız kalma korkusunu her gün ensemizde mi hissedeceğiz? sürekli mutlu görünmek için mi çabalayacağız? Hayır tabii ki arkadaşlar, sahnenin arkasından kendimiz olarak da çıkabiliriz. Kendimize biçtiğimiz ya da bize biçilen rollerden sıyrılıp bizi olduğumuz gibi kabul edecek topluluklar da kurabiliriz. Ayrıca kimseye kendimizi sevdirmek gibi bir sorumluluğumuz da yok. Böyle düşündüğünüzde insanları da olduğu gibi kabullenmeye, onları saf halleriyle sevmeye de başlayacaksınız muhtemelen. Galiba bunları sık sık hatırlamak ya da hatırlatmak gerekiyor kendimize. Bir de o meşhur şarkının sözleri var değil mi? Başkası olma, kendin ol. Böyle çok daha güzelsin.

Herkese merhaba. Ben Barış Özcan. 111. frekansa hoş geldiniz. Ya

evet ben de çok severim o grubu. Yani müziklerindeki eklektik yapı, alt kültürlere getirdikleri soluk falan. Gerçekten çok heyecanlıyım bu konser için.

Çok yapmacık oldu böyle ya. Bu şekilde demeliyse havalı biriymişim gibi gözükmüyor, imkansız. Bence başka bir yerden açmam lazım konuyu. Nereden açsam?

Bana izlediğim en güzel konserleri sormasını sağlasam. Geçen seneki festivalde bir funk grubu çıkmıştı onlardan bahsederim. Neydi isimleri ya? Dilimin ucunda da Fransız bir gruptu. Çok güzel bir gömleği vardı gitaristin neydi ya? Heh geldiniz demek. Ben de Naz'ın benlik sunumu provasını kaçıracaksınız diye endişelenmiştim.

Neyse ki sonlarına yetiştiniz. Bu akşam için önemli bir karar vermek üzere Naz. Neyse neyse. Şimdi ne işimiz var bu tiyatro salonunda, ne yapıyor bu kız diye sormayın hiç. Merak etmeyin anlatacağım ama önce Naz'ın planını öğrenmek istiyorum.

Yok yok. Bu festival işinden çıkamayacağım ben. En ufak bir kusur göstermemem lazım Melis'e. Minnettar olsam. Beni böyle konsere davet ettiği için sürekli ona teşekkür etsem. Bak bu fikir çalışır, bu fikir iyi.

Çok teşekkür ederim Melis beni bu akşam konsere davet ettiğin için. Ben de bu grubu ilk defa yolda gelirken dinledim. Ne kadar heyecanlandım bilemezsin. Sayende unutulmaz bir deneyim yaşayacağım. Çok sağ ol. Eee neydi şimdi bu Naz? Niye acındırmaya çalışıyorsun ki kendini?

Ya bak sen unutma yani Melis'i etkilemek için gidiyorsun bugün o konsere ve etkileyeceksin. Bunun için kendinden emin olman lazım öncelikle. Ne bileyim grubu beğenmediğini falan söyle. Farklı ol yani bak farklı olmak her zaman çalışır. Aynen. Hadi bakalım.

Açıkçası Melisciğim ben bu grubu böyle çok da sevmiyorum. Yani seni de üzmek istemem ama bence çok zamanı yakalayamamış bir soundları var. Çok kalıcı olacaklarını da sanmıyorum. Ama yine de tabi canlı izlemek lazım yani. Belki beni şaşırtırlar, bilmiyorum. Çok sanmıyorum ama. İşte bu. Bak çok iyi oldu. Kesin var ya acayip bir tartışmaya gireceğiz. Tartışma böyle yükselecek yükselecek. En alevlendiği yerde de Melis'le bir tane ortak nokta bulacağım. Yapıştıracağım oradan. Tamamdır bu iş.

Belki bu akşam değil. O kadar rolünü seçti Naz. Alışılmışın epey dışında bir plan. Bakalım başarılı olacak mı? Neyse, hadi gelin biz buradan çıkalım. Hikayenin devamına hep birlikte bakarız.

Evet, ne oldu ki az önce diye merak ediyorsunuzdur eminim. Hemen kısa bir özet geçeyim size. Melis geçtiğimiz hafta Naz'ın da çalıştığı ofiste işe başladı. Naz şu an onun ofisteki en sevdiği arkadaşı olmak istiyor. Tam da ne yapabilirim diye planlar kurarken, Melis onu bu akşam bir konsere davet etti.

Naz bu fırsatı tepemezdi tabii, hemen kabul etti konser teklifini ama esas sınavı şimdi başlıyor kendisinin. Melis'i etkileyecek bir şeyler yapması gerekiyor. Konserin bile önüne geçmeli, kendini kabul ettirmeli. O da başladı provalara. Biz de az evvel onun provalarına tanık olduk. Çünkü bugün tiyatro ve sosyal yaşamı birleştiren bir konu ve çalışma üzerine konuşacağız. Günlük yaşamda benliğin sunumundan bahsedeceğim sizlere.

20. yüzyılın en önemli sosyal bilimcileri arasında sayılan, sosyolog ve sosyal psikolog Irving Kaufman'ın kaleme aldığı bir kitap bu aslında.

Önemli bir sosyoloji okuması olduğu kadar, hikayeleri analiz etmekte de rahatlıkla başvurabileceğimiz bir çalışma açıkçası. Mesleki hayatının önemli bir kısmını, insanların sosyal yaşantılarındaki davranışlarını gözlemlemek üzerine geçirmiş Kaufman. Yaptığı gözlemler ve çalışmalar sonucunda ise, benlik dediğimiz kavram üzerine enteresan çıkarımlara ulaşmış.

Dahası insanlığın yüz yüze etkileşimlerinde benliklerinin de değişkenlik gösterdiğini fark etmiş Kaufman. Duruma, şartlara ya da mekana göre insanların tavır ve davranışlarının değiştiğini gözlemlemiş. Bu gözlemleri ona bir tiyatro oyununu anımsatmış ve ilk önemli kuramlarından biri olan dramaturjiyi de bunun üzerine inşa etmiş.

Goffman, bireylerin sosyal yaşantıda kurduğu etkileşimlerin ya da sohbetlerin gidişatını planladığını savunuyor. Tıpkı bizim Naz gibi, insanlar dışarıda yarattıkları izlenimi yönlendirmek ve kontrol etmek istiyorlar.

Ona göre bireyler kendilerini mümkün olan en iyi şekilde topluma yansıtma arzusu içerisinde. Dolayısıyla da sosyal ortamlarda yalnız kaldıkları zamanlara göre çok farklı davrandıklarını iddia ediyor Goffman. Bunun birkaç tetikleyici sebebi var elbette, onlara geleceğiz. Fakat önce şu dramaturji kuramını iyice bir kavrayalım isterseniz.

Dramaturji kuramında hayatı bir tiyatro, dünyayı bir sahne, insanları ise birer oyuncu olarak konumlandırıyor Goffman. Bunu da iki farklı süreç olarak ele alıyor. Bunlardan ilki, arka bölge ya da sahne arkası. Burası aslında hayatımızın en özel alanı. Oyundan önce veya oyundan sonra özünüze döndüğünüz yer.

Yalnız kaldığınız her yer olabilir burası mesela eviniz ya da odanız gibi. Kendinizle baş başa kaldığınız anı en yalın ve dürüst olduğunuz an olarak değerlendiriyor Goffman. Tamamen kendiniz olabildiğiniz bir bölge burası. Kimsenin, en yakınlarınızın bile bilmediği sırlarınızı sakladığınız yer. Bir nevi kara kutu.

Ayrıca rollerimizi de hazırlandığımız yer bir anlamda burası. Yani bir çeşit prova salonu ya da bir kulis. İşte buradan dışarı adım attığınızdaysa...

bölgeye ya da sahneye çıkmış oluyorsunuz.

Sosyalleşebildiğiniz her yer bir sahne artık sizin için. İnsanlarla ilişki veya etkileşim kurabildiğiniz her yer bir oyun alanı artık. Hani o meşhur şarkıda der ya, ''Herkes sevilmeye muhtaç.'' diye. İşte sahnede de sevilmek için uğraşır insan. Kendisiyle ilgili algıları yönlendirmek ister. Benliğiyle ilgili bir manipülasyon girişiminde bulunur. Peki, ey insan!

Pardon arkadaşlar ben de bir an rolüme kaptırdım kendimi. Bu muzip bir şaka tabii fakat söz konusu Goffman'ın dramaturji kuramı olunca bu muzip şakada ciddi bir hal alıyor.

Zira Goffman, insanların bilerek ya da bilmeyerek bir role büründüğünü ve yine bilerek ya da bilmeyerek bu rollere kendilerini kaptırdığını ifade ediyor. E farkındayım biraz şizofrenik bir yaklaşım gibi duyuluyor bu. Sanki her birimiz böyle hani şey var ya Split filmi, oradan çıkma bir karaktermişiz gibi değil mi? Şimdi içinizde mutlaka, ya ben her yerde neysem oyum, içim dışım bir içimden nasıl geliyorsa ben de öyle davranırım diyenler olacaktır. Şayet öyleyseniz e ne mutlu size. Goffman da sizi tanısa kuvvetli bir helal olsun derdi diye tahmin ediyorum çünkü sahne arkasındaki benliğini günlük hayatta da devam ettirebilen insanların hayatın olağan akışına en uyumlu bireyler olduğunu düşünüyor kendisi.

Fakat haberler öyle duyulduğu kadar da pek iyi değil. Zira Goffman başka bir kuramında bu türden insanların toplum tarafından pek de kabul görmediğini söylüyor. Ama oraya gelmeden önce ufak bir ara verelim. Zira ben bizim Naz'ın o ukala rolündeki performansları da merak ediyorum. Geçerken ona da bir uğrarız.

Eee nasıldı sence konser? Çok iyi değiller miydi ya?

Yani. Aa beğenmedi. Niye beğenmedi? Ya açıkçası ben bu grubu çok sevmiyorum şu an. Yani hani eskiden seviyordum. Bunların eskiden bir 10-15 sene önce falan Çukur Cuma'da bir stüdyoları vardı. Ne diyorsun? Tabii o zaman biz giderdik. O zaman çok güzeldi. Ama şimdi ne bileyim ya artık böyle çok şu anki soundlarını çok sevmiyorum. Çok çağla ayak uydurmuyorlar bence. Yani çok bir gelecek de görmüyorum da bir canlı performansın önüne geleyim dedim. Seni de kırmak olmazdı.

E ama dans ediyordun. Ya tabii, yani bazı şarkılarını seviyorum, sevmiyor değilim. Hangileri mesela? E hiç de fena kıvırmadı bu rolü Nas. Sahne arkasında planladığı gibi önce ukalalık yaptı, sonra da bir ortak nokta buldu Melis'le. Peki neden bu kadar kısa sürede yeni bir role büründü ki? E kendisi olsa da severdi belki Melis onu. Tamam biraz aksidir ama komik kızdır bizim Nas. Çabuk sinirlenir ama saman alevi gibi birden söner gider öfkesi.

öz eleştiri yapmaktan da geri durmaz. Hatta bazen fazla yüklenir kendisine. Neden benliğini olduğu gibi sunmuyor ki toplumun içerisinde? Az önce size Goffman'ın başka bir kuramından bahsedeceğimi söylemiştim ya, işte tam da bunun sırası geldi şimdi. Evet, Nas da birçoğumuz gibi kendi benliğini olduğu gibi sunmak istemedi.

ve seçtiği bir role büründü. Bu rollere bürünme sebebimizi damgalama kuramıyla açıklıyor Goffman. 1963'te yazdığı Stigma kitabında anlatıyor bu kuramını. Sembolik düşüncenin toplumsal yaşama yansıması olarak da değerlendirebiliriz bunu. Antik Yunan'a kadar dayanan bir temeli var bu damgalamanın. Bu dönemde olağan dışı veya olumsuz bir duruma sebep olan insanlar,

fiziksel olarak işaretleniyormuş. Damgalanma. Benzer uygulamaları tarihin takip eden dönemlerinde de görüyoruz aslında. Mesela Engizisyon mahkemelerinin uygulamaları buna bir örnek. 1938'e geldiğimizde ise ünlü tarihçi ve sosyolog Frank Tenenbaum bu damgalama uygulamalarını toplumsal düzlemde soyutlaştıran bir çalışma hazırlamış.

Kötülüğün Tiyatrosu isimli bu çalışması daha çok toplumdaki suçlu, sapkın bireylerin dışlandığı görüşünü savunuyordu. İşin ilginç yanı, toplum tarafından yadırganan ya da dışlanan kişilerin de zamanla tırnak içinde suçlarını kabullendiğini ve davranışlarını buna göre değiştirdiğini de söylüyor denen bağımın etiketleme teorisi.

Fakat Goffman bu kuramı biraz daha kapsamlı bir biçimde ele alıyor. Damgalanmayı da bir sosyal ilişki türü olarak değerlendiriyor kendisi. Kısaca, bir bireyin toplumla çelişen herhangi bir özelliğinden dolayı, bakın burada iyi veya kötü bir özellik belirtilmiyor, toplum tarafından dışlanması olarak ifade edebiliriz bu kuramı. Yani aslında topluluğunuza uyum sağlamayan bireyleri yok saymanın bir yöntemi bu.

Elbette artık kimse kimseyi fiziksel olarak damgalamıyor ama soyut damgalar hala hayatımızın içinde. İşte bundan kaçmak için de insanların rol yapmaya ihtiyaç duyduğunu savunuyor Goffman. Zira toplum tarafından damgalanan bir birey zamanla bu durumu kabulleniyor ve ne yapıyor biliyor musunuz?

toplumdan gizlenme ihtiyacı duyuyor. Depresif bir noktaya varma tehlikesi var yani işin ucunda. E bizim Naz da kendi benliğinin kabul görmemesinden çekindiği için bir yol yapıyor aslında. Belki farkında, belki de farkında bile değil. Ancak Goffman'ın gözlemlerini esas aldığımızda, olayları onun perspektifinden değerlendirdiğimizde durum ne yazık ki böyle.

Ya sizi bilmiyorum GoFundMe'nin kuramlarına katılırsınız ya da katılmazsınız ama günlük yaşamda bunların örneklerine sık sık rastlamıyor muyuz aslında? Mesela dramaturjiyi düşünün, artık yeni bir sahnemiz var değil mi? Sosyal medya. Eğer sesimizi yeterince duyurabilirsek, rolümüzü yeterince iyi oynayabilirsek, yüz binlerce kişinin takdirini bir anda kazanabiliriz. Peki o gördüğümüz postların

Ne kadar gerçek, o gülümsemelerin ne kadar samimi. Gerçekten keyif aldık mı acaba o paylaştığımız yemekten? Sosyal medya üzerine yapılan en yoğun tartışmalardan biri de bu aslında. Goffman'ın teorisini de en net şekilde burada görüyoruz açıkçası. Keyif alıyormuş gibi yapmak, mutluymuş gibi görünmek. Eee, çağımızın yeni hastalıklarından biri de bu sanırım.

Bu konuya yönelik birçok akademik çalışma da yapıldı ve yapılmaya devam ediyor bu arada. Birçoğunda da insanların artık mutlu olmaktan çok mutlu görünme çabası içinde olduğu sonucu çıkmış ortaya. E hadi damgalamayı ele alalım bir de. Tamam kabul bizim Naz'ın derdi çok gündelik bir mesele. Sonuçta Melis'in ofisteki en iyi arkadaşı olup olmaması pek de hayati bir şey değil. Melis tarafından kabul görmese bile kısa sürede toparlayabilir kendisini.

Ama damgalanma deyince bu kadar masum hikayelere de odaklanmamak gerek. Mesela cinsiyet ayrımcılığı, ırkçılığı, sınıfsal ayrımları. Değil mi? Bunları da hatırlamak lazım. Toplumun her alanında var bu damgalar. Peki ne yapacağız? Bu damgaları kabullenip kendimize her gün yeni yeni roller mi biçeceğiz?

Yalnız kalma korkusunu her gün ensemizde mi hissedeceğiz?

sürekli mutlu görünmek için mi çabalayacağız? Hayır tabii ki arkadaşlar, sahnenin arkasından kendimiz olarak da çıkabiliriz. Kendimize biçtiğimiz ya da bize biçilen rollerden sıyrılıp bizi olduğumuz gibi kabul edecek topluluklar da kurabiliriz. Ayrıca kimseye kendimizi sevdirmek gibi bir sorumluluğumuz da yok. Böyle düşündüğünüzde insanları da olduğu gibi kabullenmeye, onları saf halleriyle sevmeye de başlayacaksınız muhtemelen.

Galiba bunları sık sık hatırlamak ya da hatırlatmak gerekiyor kendimize. Bir de o meşhur şarkının sözleri var değil mi? Başkası olma, kendin ol. Böyle çok daha güzelsin.

Hepimiz bireysel olarak iyi ve yeterli olmak istiyoruz. İleriye gitmek, insan olmanın önemli bir parçası sonuçta. Fakat bu özelliğimiz derin bir kaygı hissine de sürükleyebiliyor bizi. 111 Hz'in bu bölümünde kişisel gelişim ve gelecek kaygısı konularına farklı bir perspektiften bakıyoruz. Böylesi süreçlerde küçük adımların nasıl büyük etkiler yaratabileceği üzerinde duruyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------

Bu bölüm Garanti BBVA Emeklilik hakkında reklam içermektedir.

214 - Kendine Yatırım Yapmanın Formülü

Walter White, Tony Soprano, June Osborne gibi ekran başında izlerken desteklediğimiz, hatta bağ kurduğumuz anti kahramanlarla gerçek hayatta karşılaşsak ne olurdu? Muhtemelen arkamıza bakmadan kaçardık. Peki ama ahlaki açıdan kusurlu, hatta suç işleyen bu "anti kahramanları" neden bu kadar seviyoruz? 111 Hz’in bu bölümünde mitolojik hikayelerden modern psikoloji deneylerine, Carl Jung’un "gölge benlik" kavramından neoliberalizmin etkilerine uzanan bir yolculuğa çıkıyor; içimizdeki karanlık yanla yüzleşmemizi sağlayan bu karakterlerin cazibesinin ardındaki sırları keşfediyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Kevser Yağcı Biçici

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

213- Anti Kahramanları Neden Severiz?

Breaking Bad ve Better Call Saul gibi yapımlardan tanıdığımız Vince Gilligan, son günlerde yeni dizisi Pluribus ile gündemde. Bir mutluluk salgınında, yaşananlara tek itiraz eden Carol'ın hikâyesini izlediğimiz bu dizi, bize insan ve topluluk olmaya dair çok önemli sorular soruyor. 111 Hz'in bu bölümünde Pluribus'un tartışmamızı istediği bazı kavramlara odaklanıyoruz. Tüm dünyaya karşı gelebilmenin yollarını arıyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

212 - Tüm Dünyaya Karşı Gelebilir misin: Pluribus

111 Hz'in bu bölümünde, hepimizin zaman zaman içine düştüğü o tanıdık hissi inceliyoruz: Bir yere, bir topluluğa ve hatta kendimize bile ait hissedememe hali. Antik kabilelerden modern şehirlere, dijital kalabalıklardan kendi iç dünyamıza uzanan bu yolculukta, aidiyet duygusunun nasıl değiştiğine ve kendine ait olmanın ne demek olduğuna bakıyoruz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Aslı Candaş

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

211- Kendine Ait Olmak

111 Hz'in bu bölümünde, Ursula K. Le Guin'in kült bilimkurgu romanı Rüyanın Öte Yakası dünyasına gidiyor; gerçekliği rüyalarıyla değiştirebilen George Orr ve onun idealist terapisti Dr. Haber'la tanışıyoruz. Acaba iyileştirme arzusu, tehlikeli şekilde tanrıcılık oynamaya dönebilir mi? Güç zehirlenmesi ve narsisizm arasındaki farklar üzerinden; kusursuzluk istemine karşı karanlıkta dahi akışta kalabilmek mümkün mü, sorusuna cevap arıyoruz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Maya Gedik, Gülşah Dim

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

210 - Gerçekliği Değiştirme İdeali: Rüyanın Öte Yakası

Bir parça beden ve bir parça ruh... Dr. Victor Frankenstein'ın esas gayesi bu ikisini birleştirip, yaşamı yeniden var etmekti. Onun hikayesi korku ve bilim kurgu dünyasının yarattığı en derin sorgulamayı da beraberinde getirmişti. 111 Hz'in bu bölümünde Frankenstein'ın hikayesinden yola çıkarak insanın komplekslerine, kibrine ve tanrısal mükemmeliyeti arayışını anlamaya çalışıyoruz. Bu gizemli yolculukta insan benliğine dair cevapları arıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

209 - İçimizdeki Canavar ve Mesih Kompleksi: Frankenstein

19 Ekim 2025 Pazar günü sabahın erken saatlerinde Louvre Müzesi'nde yaşanan soygun tüm dünyada büyük bir yankı uyandırdı ve şu soruyu da beraberinde getirdi: Sanat hırsızları, ünlü tabloları, eşsiz eserleri çalan kişiler onları neden çalıyor? Herkesin tanıdığı, dünyaca ünlü tabloları öylece satmaları mümkün olmadığına göre motivasyonları ne olabilir? 111 Hz'in bölümünde sanat hırsızlığının ardındaki psikolojiyi, tarihin en şaşırtıcı soygunlarını ve kaybolan eserlerle birlikte silinen hikayeleri anlatıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Kevser Yağcı Biçici

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

208 - Sanat Hırsızlığı ve Ünlü Soygunlar

Artık hayatı sürekli ekranlar üzerinden takip ediyoruz. Dijitalleşen dünya yaşantımızı epey kolaylaştırdı hiç şüphesiz. Ancak derinlerde bir yerde bizi diğer türlerden ayıran sosyal bir varlık olma özelliğimizi de etkilemeye başladı. 111 Hz'in bu bölümünde dijitalleşmenin sosyal ilişkilerimize olan etkisine odaklanıyor, bu sürece alternatif olarak doğan Unplugged Akımı'nın doğuşunu inceliyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

207 - Ekranı Kapat: Unplugged Akımı

Ülkemizin çok değerli sporcular yetiştirdiği aşikar, son yıllarda ise takım sporlarında en çok ses getirenlerden biri A Milli Kadın Voleybol Takımımız. Kazandıkları kupalar kadar, kendilerinden emin duruşlarıyla birlik hissini ve kadın olmanın gücünü yeniden tanımlıyorlar. Peki bu dönüşüm nasıl oldu? Yani nasıl oldu da voleybol, diğer takım sporlarından kendini sıyırıp hepimizin ortak kalp atışına dönüştü? 111 Hz'in bu bölümünde voleybolun geçmişini, tarihe damga vuran maçları ve voleybolu yaygınlaştıran faktörleri inceliyoruz.









Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Aslı Candaş

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

206- Biz Neden Voleybol Ülkesiyiz? 

Şehrin dışında kalan tekinsiz plajda verdiğimiz mola, bizi hiçbir kategoriye uymayan "Kayıp Şey" ile karşılaştırıyor. Rutinin, kuralların ve betonarmenin hüküm sürdüğü gri bir dünyada, tanıştığımız ilginç yaratığı yuvasına götürmek için Shaun Tan'in etkileyici eseri içerisinde bir maceraya çıkıyoruz. 111 Hz'in bu bölümünde;  yapacak daha önemli işleri olanların arasında, kayıp şeyin aslında ne olduğunu keşfedeceğiz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Gülşah Dim

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

205 - Yapacak Daha Önemli İşleri Olanlara: Kaybolmanın Hikayesi

Hepimiz yaşadıklarımızdan, farklı hislere kapılabiliyoruz. Duygular da insanlar gibi karmaşık ve çeşitli olabiliyor. Bu çeşitlilik farklı kültürlerde ve dillerde insanın kendi duygularını anlamlandırma çabasıyla daha da zenginleşiyor. Bu bölümde dünyanın farklı yerlerini ve kültürlerini ziyaret ederek, bazı duyguların hikayesi üzerine konuşuyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: İpek Turgay Tan

Ses Tasarımı: Batuhan Kösegil

Yapımcı: Podbee Media








Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

93 - Duygular Çarkı

Öyle hikayeler vardır ki onları sadece dinleyerek anlayabilirsiniz. Barış Özcan, sanat, tasarım ve teknoloji dünyasından en sıradışı hikayeleri paylaştığı "111 Hz" ile sizleri eşsiz bir işitsel yolculuğa davet ediyor. Kulaklıklarınızı takın ve yepyeni bir deneyime hazır olun.

Barış Özcan ile 111 Hz

Sanat, birçok farklı tartışma konusuna zemin hazırlamış bir kavram. Sanat nedir, toplum için midir yoksa sanat için midir, insan faktörü olmadan sanat düşünülebilir mi? Tüm bunlar gibi "sponsorlu sanat olur mu" konusu da sık sık yapılan bir tartışma aslında. Yeni 111 Hz bölümünde işte bu soru üzerine düşünüyoruz. Sponsorlu sanatın tarihine bir bakış atmak için Rönesans dönemine ve hatta öncesine uzanan bir yolculuğa çıkıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt, Batuhan Kösegil

Yapımcı: Podbee Media








Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Barış Özcan ile 111 Hz

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!