Hepimiz film izlemeyi severiz. Bu bölümde sinemanın, nasıl bir hokus pokusla yedinci sanat olduğunu konuşuyoruz. Sinema ile büyü ve illüzyon arasındaki nasıl bir ilişki var? İki adamın girdiği bir iddia, sinemanın doğuşuna nasıl sebep olmuş olabilir?



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Oğulcan Ayan, Berkant Gültekin

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Müzik Seçimleri: Umut Barış Genç

Yapımcı: Podbee Media






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

19 - Sinemanın Doğuşu

Merhaba, ben Barış Özcan. 111 Hertz'e hoş geldiniz. Göz göre göre kandırılmak hoşunuza gider miydi? Birinin gelip hislerinizle oynaması, alenen gözünüzü boyaması... Böyle söyleyince kulağa garip geliyor, farkındayım. Yani biri gelip de birazdan seni kandıracağım haberin olsun dese doğal olarak kendimizi bu duruma hazırlamaya çalışırız, öyle değil mi? Çok daha dikkatli olmaya çalışırız. Hatta böyle gözümüzü kırpmadan bekleriz.

Ama endişelenmeyin ben size böyle bir şey yapmayacağım. O yüzden şimdi arkanıza yaslanıp rahatlayın. Hatta iyisi mi bir kase patlamış mısır falan alın. Çünkü bu bölümde tarihin en eğlenceli ve bir o kadar da masum kandırmacası hakkında konuşacağız. Sinema hakkında. Hazırsanız film başlıyor.

Sinema bir kandırmacadır dedim çünkü film izlerken aslında bir göz yanılması yaşıyoruz. İzlediğimiz her film dikkatlice kurgulanmış birer illüzyondan ibaret ve bizi masumca kandırarak hikayeler anlatıyor, farklı duygular hissettiriyor. Sinema perdesinin ardındaki bu illüzyon diğer görsel yanılsamalar gibi yine beynimizle ilgili.

Beynimiz gördüğümüz bir görüntüyü gözümüzün önünden gittikten sonra bile yarım saniye daha algılamaya devam ediyor. Bunun adı Persistence of Vision yani görme sürekliliği. Gösterilen bu görüntü kaybolduktan hemen sonra yeni bir görüntü gösterilirse beynimiz bunu devamlı bir görüntü gibi yani hareket gibi algılıyor. Tabii bu işin bilimsel kısmı.

Oysa biz filmleri öyle bir sihir gösterisi izler gibi izlemiyoruz. Yine de bizi, gözlerimizi büyülüyor. Yine de biz farkına bile varmadan her bir karede beynimizi manipüle etmeyi başarıyor. İşte bu bölümde sizlere bu teknolojinin yani ardı ardına gelen donuk resimlerin nasıl olup da bize hikayeler anlatan bir araca dönüştüğünü anlatmak istiyorum.

Bu öyle bir araç ki artık yedinci sanata dönüşmüş durumda. Öncesinde size şunu sorayım. Sinemanın temellerinin ne zaman atıldığını tahmin etmenizi istesem ne derdiniz bana? Hadi düşünün biraz. 3 saniyelik sürenizi de başlatıyorum. 3 2 1 Motor!

Sizin tahmininizi bilemiyorum ama doğru yanıt bilinmiyor olacaktı. Çünkü sinemanın temelleri o kadar eski bir tarihte, hatta tarihin bile, yazılı tarihin bile öncesinde atılmış ki tam olarak bilebilmek imkansız. Peki bu nasıl olabiliyor? Yani insanlar ateşi bulduktan hemen sonra gidip de kamerayı icat etmediler herhalde.

Peki ama sinema için bir başka deyişle hareketli görüntülerle hikaye anlatabilmek için illa bir kameraya ihtiyacımız var mı? Her sanatta olduğu gibi burada da bir tuvale ihtiyacımız var öncelikle. Öykü'nün anlatıldığı bir mekana. İlk sinema salonları mağaralardı. İlk sinema perdesi de o mağaranın duvarları.

İlk hikayeler ellerle anlatıldı. Yakılan bir ateşi projektör olarak kullanıp duvarlara yansıyan gölgeler izlendi uzun geceler boyunca. Peki neydi bu hikayeler?

Muhtemelen o gün başlarına gelen enteresan olaylar. Çoğunlukla avcılık maceraları olsa gerek. Bu durumda sinemanın ilk kötüleri de vahşi hayvanlar oluyor herhalde. İlk kahramanları onları yenmeyi başaran avcılar. Öykücüler bazen gökyüzünde gördükleri rengarenk bir kuşun, bazen avladıkları bir antilobun,

Bazense yırtıcı kurtların gölgeden tasvirlerini işte o akşamları toplandıkları ateşin etrafında oturup da mağaraların duvarlarına yansıttıkları hikayelerde anlattılar. İnsanların anlattığı bu görsel hikayeler zaman geçtikçe gelişti. Aradan binlerce yıl geçtikten sonra duvardaki el gölgelerinin yerini daha farklı şeyler almaya başladı. Örneğin kuklalar.

e hazır kuklalardan, gölgelerden filan söz etmişken bizim kültürümüzün de önemli bir parçası olan Hacivat'la Karagöz'ü unutmamak lazım.

Ama tabi bu gölge oyunları, kuklalarla anlatılabilecek hikayeler çok sınırlıydı. Daha farklı öyküleri anlatabilmek için bu gölge oyunlarının geliştirilmesi gerekiyordu. Bunun için de gölge oyununu mümkün kılan şeyin incelenmesi gerekiyor. Yani ışığın ve onun görüntüyle olan ilişkisinin.

Işığı daha yaratıcı şekillerde kullanabilmek, seyircilere daha farklı, daha renkli, daha detaylı görseller sunabilmek nasıl bir yolla mümkün olabilirdi acaba? İşte bunun için gösterilerini bambaşka bir boyuta taşıyacak olan bir fizik olayından faydalanılması gerekti. Kamera Obscura.

Bu kavramın içinde kamera geçse de aslında bu bir fotoğraf makinesi filan değil. Zaten kameranın latince anlamı oda demek. Hani böyle büyük yolcu gemilerinde yolcuların kaldığı kameralar vardır ya oradan aklınızda tutabilirsiniz kamera kelimesinin odayla ilişkisini. Obscura kelimesi ise karanlık demek. Yani kamera obscura karanlık oda anlamına geliyor.

Diyelim ki odanızın bütün pencerelerini simsiyah, kapkalın bir perdeyle kapladınız. Odanız hiç ışık almıyor, zifiri karanlık. Eğer pencerelere gerdiğiniz o perdelerden birinde ufacık bir delik açarsanız...

dışarısının ışığı açtığınız bu ufacık delikten yavaş yavaş odanıza dolmaya başlar. Ve işte odanıza dolmaya başlayan o ışıkla birlikte dışarısının görüntüsü, gökyüzünün mavisi, evlerin çatıları, ağaçlar, yapraklar, hepsi deliği açtığınız pencerenin karşısındaki duvara yansıyıverir. Başka hiçbir şeye gerek kalmadan üstelik.

İnanmıyor musunuz? O zaman bu podcast'i bitirdikten sonra hemen YouTube'a Camera Obscura yazın ve çıkan sonuçları bir izleyin. Zaten fotoğraf makinelerinin çalışma mantığı da uzunca bir süre bu şekildeydi arkadaşlar. Karanlık bir kutunun içine bir aralıktan süzülen ışık yani. Ama sinemanın var olabilmesi için fotoğraf makinesine değil, neye ihtiyaç var? Video kameraya değil mi?

Kameranın icadı çok ilginç bir hikayeye dayanıyor. İki adamın garip bir konu hakkında girdiği bir iddiaya. Sizi Sally Gardner'la tanıştırayım. Sally Gardner'ın kamerayı icat eden çılgın bir mucit olduğunu filan düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Sally Gardner bir yarış atı. Evet, basbayağı bildiğiniz bir yarış atı. Ama Sally aynı zamanda sinema tarihinin ilk büyük yıldızı.

Yahu bir yarış atı nasıl bir film yıldızı olabilir? E dedim ya ta mağaralarda anlatılan ilk sinema öykülerinde vahşi hayvanlar da rol alıyordu muhtemelen diye. İşte bu kez adını bildiğimiz bir at var sahnede.

1878 yılındayız. Leland Stanford, dönemin Kaliforniya valisi. Sanat ve bilim alanlarıyla da epeyce ilgili bir isim. Fakat tüm bunların haricinde, Leland Stanford'ın çok büyük de bir tutkusu var. Atlar. Bugün pek çok silikon vadisi şirketinin bulunduğu San Francisco'nun Palo Alto bölgesinde çok büyük ve geniş böyle bir at çiftliğine sahip. En büyük zevklerinden biri de tabi ki bu çiftlikte talim yapan atları izlemek.

Stanford yine günlerden bir gün çiftliğinde bu atlarının koşusunu izlerken sıra dışı bir durum fark ediyor. Ona sanki böyle koşan atların dört ayağı birden aynı anda havada duruyormuş gibi geliyor. Ama bu gördüğünden de tam olarak bir türlü emin olamıyor. Çünkü atlar o kadar hızlı koşuyor ki emin olabilmek imkansız. Kafasındaki bu soruyu hemen kendisi gibi at tutkunu bir arkadaşıyla paylaşıyor ama arkadaşı yok ya öyle bir şey mümkün değil falan diyor.

Ona göre koşan bu atların yalnızca iki ayağı aynı anda havada olabilir. Ama Stanford gördüğüne neredeyse emin. O yüzden bu arkadaşını kendi çiftliğine, atların koşusunu izlemeye davet ediyor. Birlikte uzun uzun atları onların koşusunu izliyorlar. Ama davet ettiği bu dostu bir türlü Stanford'la hemfikir olamıyor.

En sonunda bu ikili ne yapıyorlar? İddiaya giriyorlar. Giriyorlar da. Peki kimin haklı olduğuna nasıl karar verecekler?

İşte bu anlaşmazlığı nasıl çözebileceklerini düşünürlerken Stanford'ın aklına bir fikir geliyor. Sorunu çözmek için bilimden faydalanalım. Stanford bir fotoğrafçı ve aynı zamanda mucit olan Edward Muybridge'i çağırıyor ve ona bu iddiasını anlatıyor. Bir çözüm bulmasını istiyor. E çıplak gözle bunun tespiti mümkün olmadığı için Muybridge de koşan atların fotoğrafını çekmeye karar veriyor.

Yarış pistinin bir kısmına yan yana 12 tane fotoğraf makinesi yerleştiriyor. Ancak aynı anda tüm bu makineleri, 12'sini birden kontrol edebilmek çok zor. O yüzden öyle bir düzenek tasarlıyor ki bütün makineler, atlar tam önlerinden geçerken tetiklenecek. Yani adeta bir fotoğraf tuzağı yapıyor.

İşte fotoğraf tetikleyicilerle donatılmış olan bu pistte, bir başka deyişle sahneye, daha önce bahsettiğim o yarış atı Sally Gardner çıkıyor. Sally, Stanford'ın en favori atı. Dört nala koşarken,

Tek tek tetikliyor. Tüm fotoğraf makineleri zamanın farklı anlarında ardı ardına atın fotoğraflarını çekiyor. Ve böylece görev başarıyla tamamlanmış oluyor.

Muybridge fotoğrafları basıp yan yana diziyor ve kendi icadı olan projektöründe sergiliyor. Peki ne görüyorlar bu fotoğraflarda? Çekilen 12 kare içinden iki tanesinde atın hiçbir ayağının yere değmediğini,

Yani iddianın kazanını Stanford oluyor. Ama duyduğunuz gibi iki adam arasındaki bu sıradan iddia çok daha büyük bir keşfe kapı aralamış oluyor aynı zamanda. Muybridge çektiği bu fotoğrafları San Francisco'da bir galeride sergilemeye başlıyor. Ve fotoğrafları gören dönemin ünlü mucitlerinin ve bilim insanlarının da ilgi odağı haline geliyor.

Elbette bilim dünyasını hayrete düşüren şey atın dört ayağının da havada olması falan değil. Ama birbiri ardı sıra çekilen fotoğraflardan atın hareketlerinin tamamının böyle ince ince görülebiliyor, ince ince incelenebiliyor olması doğal olarak herkesi şaşırtıyor.

Bu fotoğrafları gören herkes atların, bunun yanı sıra sporcuların yani neredeyse hareket eden her şeyin bu şekilde fotoğraflarını çekerek incelemek istiyor. Hatta hareketi daha detaylı bir şekilde incelemek istedikleri için daha hızlı fotoğraf çekebilen fotoğraf makinesi düzenekleri geliştirmeye çalışıyorlar. Çünkü aynı süre içerisinde ne kadar çok fotoğraf çekerseniz

o hareketli olarak çektiğiniz nesnenin zaman içerisinde o kadar çok kez dondurulmuş olmasını sağlarsınız. İşte bu araştırmalara birçok alandan farklı farklı önemli icatlar yapmış olan ama pek çok icadı da hala tartışmalı olan çok tanıdık bir isim katılıyor daha sonra. Thomas Edison. Hani adı ampülün icadıyla anılan o meşhur Edison.

İşte o ve yardımcısı William Dixon kinetoskop isimli bir makine yapıyorlar. Bir gözetleme deliğinden bakarak 20 saniyelik bir hareketli görüntüyü hatta neredeyse bir kısa filmi, çok kısa bir filmi izleyebildiğimiz türde bir icat bu. Amerika'da büyük bir eğlence haine dönüşüyor kinetoskop ve uzunca bir süre boyunca sinemaya en yakın şey olarak varlığına devam ediyor.

Ama şimdi sinema deyince aklımıza ne geliyor? Bireysel değil de kolektif bir sanat değil mi? Onun sinema olarak adlandırılabilmesi için kaydedilen görüntülerin yalnızca bir kişiye değil, bir topluluğa sergilenebilmesi gerek. Edison'ın icadı olan kinetoskop aynı anda yalnızca tek bir kişiye sergilenebildiği için tarihçiler tarafından sinema olarak kabul edilmiyor.

Ama bildiğimiz anlamda sinemanın icadına epeyce bir yaklaştık. Artık hareketli görüntüler kameralarla kaydedilebiliyor ve bir şekilde oynatılabiliyor. Geriye ne kaldı? Görüntüleri halka, bir topluluğa izletebilmek. İşte tam o sıralarda Fransa'dan iki Mucit kardeş tarih sahnesine çıkıyor. Karşınızda Lumière kardeşler ve sinema tarihini resmen başlatan icatları sinematograf.

Lünyar kardeşlerin sinematograf adını verdikleri makine temelde bir kamera ve görüntü kaydediyor. Ama onu döneminin diğer görüntü kaydeden cihazlarından ayıran bir özelliği var. Çünkü sinematograf aynı zamanda bugün gayet aşina olduğumuz projeksiyon cihazının da atası. Yani kaydettiği görüntüleri aynı zamanda bir perdeye de yansıtabiliyor.

Bunun ne demek olduğunu biliyorsunuz. Tarihte ilk kez insanlar yan yana oturup bir delikten içeri bakmak zorunda kalmadan hep birlikte film izleyebiliyorlar. Sinematograflarıyla Paris'in çeşitli yerlerinde pek çok görüntü kaydeden bu Lumière kardeşler çektikleri görüntüleri 1895 yılında Paris'te Grand Cafe ismindeki bir yerde halka sergilemeye başlıyorlar.

İşte bu görüntüler içerisinde fabrika işçilerinin fabrikadan çıkışları var, bir kahvaltı sahnesi var, bir çocuğun bir bahçıvanın kullandığı hortuma basıp suyun akışını keserek bahçıvana yaptığı türlü türlü şakalar da var. Kısaca böyle gündelik hayattan çeşitli kesitleri içeren 10 tane kısa filmden oluşuyor.

İşte bu kısa filmler kısa zamanda çok büyük bir ilgiyle karşılaşıyorlar. Hatta bu filmler arasında biri var ki bugün bile sinema tarihinin en efsanevi görüntüleri arasında kaydedilmiştir, anılır, sık sık da söylenir. Bir trenin istasyona yanaştığı anı gösteren kısa film bu.

Tren uzaktan görünüyor ve yavaş yavaş kameranın olduğu alana doğru yaklaşıyor, yaklaşıyor, yaklaşıyor. Söylenen o ki hayatında ilk kez film izleyen seyirciler yansıtılan bu tren görüntüsünü gerçekten üzerlerine gelmekte olan bir tren zannediyorlar. Ve telaşla, panik içinde sinema salonundan koşarak uzaklaşıyorlar.

Bu hikaye bugün bize ne kadar komik geliyor değil mi?

Nasıl olur da bir salon dolusu insan böyle yansıtılmış bir tren görüntüsünün gerçek olduğunu düşünebilir ki? Ama daha en başında da söyledik ya, sinema illüzyona benzer arkadaşlar. Bir illüzyonist şapkadan tavşan çıkardığında nasıl ki yeni bir gerçeklik inşa eder, insanlar da koca bir trenin yansıtılan görüntüsünün gerçekten üstlerine geldiğini düşünebilirler. Neden olmasın?

Bir de bu görüntünün ölçeği ve perspektif duygusu pek çok kişi için çok yeni bir kavramdı o zamanlar. Resim sanatında bile perspektifin oldukça geç zamanlarda geliştiğini düşünecek olursak bunu çok daha iyi anlayabiliriz diye düşünüyorum.

Ama sinema ve illüzyonun kesiştikleri tek nokta burası değil. Lumière kardeşlerin Paris'teki film gösterimlerine o dönemde pek çok önemli davetli katıldı ve bunlardan bir tanesi de sinemanın büyülü dünyasının kapılarını sonuna kadar açan Georges Méliès'di.

O yıllarda illüzyonistler çok çok ünlü kişilerdi. Halkın en büyük eğlencesi bu illüzyon gösterileriydi. Dolayısıyla da işte o zamanki illüzyonistler günümüzün süperstarları gibi çok büyük ilgi görüyordu.

İşte Melies de bir illüzyonistti. Sahne aldığı tiyatronun içerisindeki hava durumunu büyülü fener kullanarak değiştirme fikrini bulan türde bir illüzyonist. Yani yenilikçi. Kendi numaralarını çok iyi tasarlayan türde biri.

Melies, Lumière kardeşlerin gösterimine katıldıktan sonra hayretler içinde kalmıştı. Hatta Lumière kardeşlere gösterim biter bitmez kendisine bir sinematograf satmaları için yalvarmıştı. Kardeşler bu teklifi çeşitli sebeplerden dolayı reddettiler ancak bu Melies'i durduramadı. Başka bir yöntem araştırırken animatograf adında bir film projektörü buldu ve hemen satın alıp bunu aynı zamanda görüntüde kaydedebilir bir hale getirdi.

Modifikasyon yoluyla. Bu arada dikkat ettiniz mi? Animatograf diyorum. Sinematograf, animatograf. Şimdi, Melies'in sinemaya kattığı şeyi daha iyi anlayabilmemiz için sinemanın ilk ortaya çıktığı dönemde nasıl filmler çekildiğinden de bahsetmemiz gerek.

O dönemin sinemasını belgesel sinema olarak netelendirebiliriz. Çekilen filmler genellikle gündelik hayattan kısa kesitler şeklindeydi. Bu filmlerin amacı teknolojinin neler başarabileceğini sergilemekte adeta. Melies de kamerasına kavuştuktan sonra dönemin popüler akımına ayak uydurdu. Paris sokaklarında böyle belgesel vari görüntüler çekmeye başladı.

Ama bir gün yine bu şekilde bir caddeyi çekerken, neredeyse böyle mucizevi diyebileceğimiz türde bir şey daha yaşandı. Sinemanın ufak tefek kazalardan doğduğunu söylemiştik ya, işte o gün böylesi bir kaza yaşandı. O zamana kadar yalnızca bir teknolojik gelişme olarak görülen sinema,

Aslında bir sanat potansiyeline de sahip olabileceğini adeta büyülü bir şekilde Melies'e göstermiş oldu. E insanları büyülemeyi de gayet iyi bilen Melies bu mesajı almakta hiç gecikmedi. Melies bu caddeyi ve caddeden geçen at arabalarını, yürüyen insanları, kibar hanımefendileri, şık beyefendileri, küçük neşeli çocukları çekip duruyordu. Güzel bir gündü ve herkes harika görünüyordu.

Fakat bir anda kamerasının kolu yerinden çıktı ve Melies çekimi durdurmak zorunda kaldı. Sonra tabii ki o kolu alıp hemen yerine taktı ve kaydını yapmaya devam etti. Bir film projektörünü tersine mühendislik yaparak kameraya çevirmiş olduğunu da hatırlatayım.

Böylesine bir kaza olası görünüyordu. Melies elindeki tüm filmi bitirdi ve evine döndü. Filmlerini banyo ettikten sonra hemen çektiği görüntüleri izlemeye başladı. Ve bir an için muhteşem illüzyonistimiz Melies gözlerine inanamadı. Filmi birazcık geriye sarıp o anı tekrar izledi. Sonra tekrar. Tekrar. Kameranın kolunun çıktığı o an vardı ya hani bir an duraksayıp hiçbir şey olmamış gibi kolu yerine takıp kayıt almaya devam etmişti. İşte Melies'in tekrar tekrar izlediği an o andı. Bir anlık duraksamanın ardından devam eden kayıt filmin zamanda atlama yapmasına sebep olmuştu.

Şimdi cep telefonlarının böyle video kayıt özelliğinin ilk çıktığı zamanlarda kaydı durdurup devam ettirerek bir tür sihir numarası yapmış olan var mı? Mesela birini ya da bir eşyayı böyle puf diye bir anda kaybetmiş olan. İşte filmde de şu anda bize çok basit gelen hemen herkesin yapabileceği sihir numarasını izlemişti Melies. Hiç farkında olmadan görüntüdeki at arabasını bir cenaze arabasına

Kibar bir hanımefendiyi haylaz bir kız çocuğuna, neşeli çocuklarıysa yetişkinlere çevirmişti. Başlı başına zaten bir illüzyon olan sinema işte bu olayla yani daha doğrusu bu kaza ile birlikte Melies'in ellerinde gerçekten de büyülü bir sanat haline dönüşüverdi.

Yalnızca teknolojik bir alet olarak kullanılan filmden devasa bir sanat dalı işte bu şekilde doğmaya başlamıştı. Melies filmleri istediği gibi kurgulayabileceğini keşfetmişti ve bunu fark ettikten sonra da illüzyon gösterilerini filmlerine aktarmaya başladı.

Film üzerinde pek çok deneme yaparak özel efektler yarattı. Mesela çift pozlamayı, yani çektiği bir görüntünün üzerine filmi geri sarıp başka bir görüntünün çekilmesi sonucunda ortaya çıkan efekti keşfetti ve bir objenin üzerine bir insanın suratını yerleştirebileceğini fark etti bu şekilde.

Ve bunun da bir örneği olarak Jules Verne'in Ay'a Seyahat kitabından esinlenerek yaptığı Ay'a Seyahat filmini yaptı mesela. Hani o ikonik gözleri olan ay görüntüsünü hatırlıyorsunuzdur, mutlaka görmüşsünüzdür bir yerlerde. Hani bilim insanlarını taşıyan uzay mekiği gidip de o ayın gözünün içine saplanıyor.

Melies çektiği filmlerinde bazen kendini kulonlayarak aynı anda birkaç rolde oynadı, bazen de kafasını yerinden çıkarıp masaya koydu. İllüzyon içinde illüzyon yaptı.

Sinemaya gittiğimizde izlediğimiz filmlerde örneğin uçabilen bir karakter varsa içimizden olur mu canım insan uçamaz çok saçma diye düşünüyoruz bazen. Bazen de çok sevdiğimiz karakterleri ölürken izliyoruz ve bu karakter için üzülüyoruz hatta belki de ağlıyoruz.

Ve filmde öldüğünü gördüğümüz karakteri oynayan oyuncunun daha sonra da internette film için tanıtım yaptığına tanık oluyoruz. Bazen de normalde genç olan bir oyuncunun yaşlandırılmış haliyle karşılaşıyoruz. Sinemada gerçek hayatta mümkün olmayan ama hayalini kurduğumuz, gerçek olsa çok güzel ya da çok kötü olabilecek şeyleri özel efektler yardımıyla izleyebiliyoruz.

Buradaki numara her ne olursa olsun içten içe şunu biliyoruz. Filmlerde izlediğimiz şeyler gerçek değil. Bizler için hazırlanmış birer sihir numarası. Sonuçta sinema dikkatlice tasarlanmış bir illüzyon ve insanlara filmin gerçekmiş gibi gelmesi yeterli.

Eğlencenin büyük kısmı gördüğün şeylerin gerçek olmadığını biliyor ancak sihirbazın bunu nasıl yaptığını bilemiyor olmamızda gizli. Yani kandırılmaya izin vermemizde sinemanın büyüsüne kendimizi kaptırmakta.

Herhalde kandırılmanın en eğlenceli hali bu olsa gerek. Aslında tarih öncesi insanın gölgeler aracılığıyla hikayeler anlatmasıyla, Melies'in filmleri aracılığıyla hikayeler anlatması aynı şeyler. Her ikisi de büyünün ta kendisi. Ernst Fischer, Sanatın Gerekliliği kitabında şöyle diyor.

Sanat bir büyü aracıydı. İnsanın doğaya üstünlük sağlamasına, toplumsal ilişkilerin gelişmesine yarıyordu. İnsanlığın başlangıcında sanatın güzellikle uzun boylu bir ilintisi yoktu. Estetik kaygısıysa hiç yoktu. İnsan topluluğunun yaşamaz savaşında kullandığı büyülü bir alet, bir silahtı sanat.

Mağaralara yapılan hayvan resimleri avcıya gerçekten bir güven, avına karşı bir üstünlük duygusu veriyordu. Tehlikeli, anlaşılmaz, ürkütücü olan doğa karşısındaki güçsüz yaratık insan gelişmesinde işte böyle büyüden destek görüyordu. Ta en başından beri büyücüydü insan.

Walter White, Tony Soprano, June Osborne gibi ekran başında izlerken desteklediğimiz, hatta bağ kurduğumuz anti kahramanlarla gerçek hayatta karşılaşsak ne olurdu? Muhtemelen arkamıza bakmadan kaçardık. Peki ama ahlaki açıdan kusurlu, hatta suç işleyen bu "anti kahramanları" neden bu kadar seviyoruz? 111 Hz’in bu bölümünde mitolojik hikayelerden modern psikoloji deneylerine, Carl Jung’un "gölge benlik" kavramından neoliberalizmin etkilerine uzanan bir yolculuğa çıkıyor; içimizdeki karanlık yanla yüzleşmemizi sağlayan bu karakterlerin cazibesinin ardındaki sırları keşfediyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Kevser Yağcı Biçici

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

213- Anti Kahramanları Neden Severiz?

Breaking Bad ve Better Call Saul gibi yapımlardan tanıdığımız Vince Gilligan, son günlerde yeni dizisi Pluribus ile gündemde. Bir mutluluk salgınında, yaşananlara tek itiraz eden Carol'ın hikâyesini izlediğimiz bu dizi, bize insan ve topluluk olmaya dair çok önemli sorular soruyor. 111 Hz'in bu bölümünde Pluribus'un tartışmamızı istediği bazı kavramlara odaklanıyoruz. Tüm dünyaya karşı gelebilmenin yollarını arıyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

212 - Tüm Dünyaya Karşı Gelebilir misin: Pluribus

111 Hz'in bu bölümünde, hepimizin zaman zaman içine düştüğü o tanıdık hissi inceliyoruz: Bir yere, bir topluluğa ve hatta kendimize bile ait hissedememe hali. Antik kabilelerden modern şehirlere, dijital kalabalıklardan kendi iç dünyamıza uzanan bu yolculukta, aidiyet duygusunun nasıl değiştiğine ve kendine ait olmanın ne demek olduğuna bakıyoruz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Aslı Candaş

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

211- Kendine Ait Olmak

111 Hz'in bu bölümünde, Ursula K. Le Guin'in kült bilimkurgu romanı Rüyanın Öte Yakası dünyasına gidiyor; gerçekliği rüyalarıyla değiştirebilen George Orr ve onun idealist terapisti Dr. Haber'la tanışıyoruz. Acaba iyileştirme arzusu, tehlikeli şekilde tanrıcılık oynamaya dönebilir mi? Güç zehirlenmesi ve narsisizm arasındaki farklar üzerinden; kusursuzluk istemine karşı karanlıkta dahi akışta kalabilmek mümkün mü, sorusuna cevap arıyoruz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Maya Gedik, Gülşah Dim

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

210 - Gerçekliği Değiştirme İdeali: Rüyanın Öte Yakası

Bir parça beden ve bir parça ruh... Dr. Victor Frankenstein'ın esas gayesi bu ikisini birleştirip, yaşamı yeniden var etmekti. Onun hikayesi korku ve bilim kurgu dünyasının yarattığı en derin sorgulamayı da beraberinde getirmişti. 111 Hz'in bu bölümünde Frankenstein'ın hikayesinden yola çıkarak insanın komplekslerine, kibrine ve tanrısal mükemmeliyeti arayışını anlamaya çalışıyoruz. Bu gizemli yolculukta insan benliğine dair cevapları arıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

209 - İçimizdeki Canavar ve Mesih Kompleksi: Frankenstein

19 Ekim 2025 Pazar günü sabahın erken saatlerinde Louvre Müzesi'nde yaşanan soygun tüm dünyada büyük bir yankı uyandırdı ve şu soruyu da beraberinde getirdi: Sanat hırsızları, ünlü tabloları, eşsiz eserleri çalan kişiler onları neden çalıyor? Herkesin tanıdığı, dünyaca ünlü tabloları öylece satmaları mümkün olmadığına göre motivasyonları ne olabilir? 111 Hz'in bölümünde sanat hırsızlığının ardındaki psikolojiyi, tarihin en şaşırtıcı soygunlarını ve kaybolan eserlerle birlikte silinen hikayeleri anlatıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Kevser Yağcı Biçici

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

208 - Sanat Hırsızlığı ve Ünlü Soygunlar

Artık hayatı sürekli ekranlar üzerinden takip ediyoruz. Dijitalleşen dünya yaşantımızı epey kolaylaştırdı hiç şüphesiz. Ancak derinlerde bir yerde bizi diğer türlerden ayıran sosyal bir varlık olma özelliğimizi de etkilemeye başladı. 111 Hz'in bu bölümünde dijitalleşmenin sosyal ilişkilerimize olan etkisine odaklanıyor, bu sürece alternatif olarak doğan Unplugged Akımı'nın doğuşunu inceliyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

207 - Ekranı Kapat: Unplugged Akımı

Ülkemizin çok değerli sporcular yetiştirdiği aşikar, son yıllarda ise takım sporlarında en çok ses getirenlerden biri A Milli Kadın Voleybol Takımımız. Kazandıkları kupalar kadar, kendilerinden emin duruşlarıyla birlik hissini ve kadın olmanın gücünü yeniden tanımlıyorlar. Peki bu dönüşüm nasıl oldu? Yani nasıl oldu da voleybol, diğer takım sporlarından kendini sıyırıp hepimizin ortak kalp atışına dönüştü? 111 Hz'in bu bölümünde voleybolun geçmişini, tarihe damga vuran maçları ve voleybolu yaygınlaştıran faktörleri inceliyoruz.









Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Aslı Candaş

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

206- Biz Neden Voleybol Ülkesiyiz? 

Şehrin dışında kalan tekinsiz plajda verdiğimiz mola, bizi hiçbir kategoriye uymayan "Kayıp Şey" ile karşılaştırıyor. Rutinin, kuralların ve betonarmenin hüküm sürdüğü gri bir dünyada, tanıştığımız ilginç yaratığı yuvasına götürmek için Shaun Tan'in etkileyici eseri içerisinde bir maceraya çıkıyoruz. 111 Hz'in bu bölümünde;  yapacak daha önemli işleri olanların arasında, kayıp şeyin aslında ne olduğunu keşfedeceğiz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Gülşah Dim

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

205 - Yapacak Daha Önemli İşleri Olanlara: Kaybolmanın Hikayesi

Televizyonda ya da sosyal medyada gördüğümüz bir trajedi ilk başta kalbini sıkıştırıyor, gözlerini dolduruyor. Fakat kısa bir süre sonra elimizdeki telefonla biraz daha aşağı kaydırıyoruz akışı.  Ve o trajediyi unutup hayatımıza devam ederken buluyoruz kendimizi. Dünyadaki trajedilere karşı kayıtsız kalabiliyoruz. Peki neden böyle olabilir? Yani insan neden yanlışlığından emin olduğu konulara kayıtsız kalır ve soyutlar kendini? 111 Hz'in bu bölümünde insanlığın, yaşanan acılara kayıtsız kalma sürecinin gerekçelerini inceliyoruz. İnsanın sınırlarını ve bu sınırların nelere mâl olabileceğini konuşuyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

204 - Yitip Giden Duyarlılığımız: Kayıtsızlık

Dünyamız, dört bir yanımız seslerle dolu. Peki ya hiç ses olmadığında? Bu bölüm, sessizlik üzerine. Sessizlik nedir? Sesler evreninde hangi role sahip? Bize neler hissettirir? Dinlemeyi bitirdiğinizde, artık onu farklı duyacaksınız.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Berkant Gültekin

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Müzik Seçimleri: Umut Barış Genç

Yapımcı: Podbee Media






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

20 - Sessizlik

Öyle hikayeler vardır ki onları sadece dinleyerek anlayabilirsiniz. Barış Özcan, sanat, tasarım ve teknoloji dünyasından en sıradışı hikayeleri paylaştığı "111 Hz" ile sizleri eşsiz bir işitsel yolculuğa davet ediyor. Kulaklıklarınızı takın ve yepyeni bir deneyime hazır olun.

Barış Özcan ile 111 Hz

Barış Özcan, yılın son bölümünü canlı yayında miksleyerek kaydetti. Dünyanın en önemli fotoğrafının hikayesi bu. Uzaydan çekilmiş bir dünya fotoğrafı. Bölüm boyunca, önce astronotlarla birlikte Ay'ın yörüngesinde bir yolculuğa çıkıyoruz. Ardından tarihin karanlık sayfalarına bir ziyaret gerçekleştiriyoruz. Çünkü teknoloji ile insanlığın ilişkisini anlamak için, birkaç adım öteye gitmek ve hayatımıza biraz uzaktan bakmamız gerek.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Berkant Gültekin

Ses Tasarım ve Kurgu: Barış Özcan

Müzik Seçimleri: Barış Özcan

Yapımcı: Podbee Media






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Barış Özcan ile 111 Hz

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!