Öyle bir ses hayal edin ki, bedeninizde bilinçli bir şekilde kontrol edemeyeceğiniz etkiler uyandırsın. Aslında bu sesi gayet yakından tanıyorsunuz, hem de hiç tahmin etmediğiniz kadar yakından. Bu bölümde, bu gizemli sesin izini sürmek için, birlikte biz yolculuğa çıkıyoruz. Sesin sıradışı etkilerine yapılan bir yolculuk bu. Kulaklıklarınızı takmayı ve kemerlerinizi bağlamayı unutmayın.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Berkant Gültekin

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Müzik Seçimleri: Umut Barış Genç

Yapımcı: Podbee Media




Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠podbeemedia.com⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

9 - Beyaz Gürültü

Sayın yolcularımız, kaptanınız Barış Özcan konuşuyor. Pod B havayolları 111 sefer sayılı uçuşumuza hoş geldiniz. Size uçuşla ilgili bazı kısa bilgiler aktarmak istiyorum şimdi. Şu anda arka planda duymakta olduğunuz ses, uçağın dış yüzeyiyle havanın sürtünmesinin yarattığı bir çeşit beyaz gürültü. Uçak koltuklarının tüm konforsuzluğuna rağmen, neden yolcuların neredeyse tamamının mışıl mışıl uyuduğunu hiç düşündünüz mü? Veya bir önceki gece uykumuzu ne kadar almış olursanız olun, uçuş sırasında kendinize neden uyumaktan bir türlü alıkoyamadığınızı, Bunun şu anda arkada duyduğunuz bu gürültüyle yani beyaz gürültüyle garip bir ilişkisi var. Farklı şekillerde olsa da benzer türden sabit gürültüleri otobüslerde ya da feribotlarda da duyuyoruz ve eğer geçmişte yaptığınız yolculukları hatırlarsanız şehirler arası seyahatlerde yolcuların çoğu Ne tesadüftür ki yine uyuyorlar. İşte tam da bu yüzden, yani sizin bu podcast bölümünü dinlemek yerine daha başından uyuyakalmamanız için uçuşumuza şimdi biraz ara vermek durumundayız. YouTube'da bu kelimeyi aratırsanız karşınıza bu seslerden oluşan binlerce video çıktığını görürsünüz. İşin ilk bakışta garip görünen tarafıysa bu videoların milyonlarca kez görüntülenmesi. Milyonlarca derken öyle 1-2 milyon filan görüntülemeden bahsetmiyorum ha. 20-30-40 milyonu aşan görüntülemeler bunlar. Dünya üzerindeki milyonlarca insan işte böyle sabit gürültüler içeren videoları durmaksızın izliyorlar. Daha doğrusu dinliyorlar. Hatta bu beyaz gürültü içeren videolar o kadar çok kişi tarafından tüketiliyor ki yüklediği videoların tamamı bu tür seslerden oluşan bazı YouTube kanallarının toplam görüntülenme sayısı 1 milyarı aşmış durumda. 1 milyar! Benzer durum Spotify için de geçerli. Bunları dinleyen bunca insan çıldırmış olamaz herhalde öyle değil mi? Bunun bir sebebi olmalı. Ve elbette bir sebebi var. Kaptan pilotumuzun daha başlangıçta söylediği gibi, uçakların kabin sesi gibi boğuk, basık gürültüler uykumuzu getiriyor. Peki ama neden? Bizler uyuyabilmek için genellikle gürültüsüz bir ortam ararken ve gürültüler genellikle bizi uykumuzdan uyandırırken neden adında bile beyaz gürültü geçen bu sesler uykumuzu getiriyor? Aslına bakarsanız bu konu hakkında iki teori mevcut. İlk teoriye girmeden önce beyaz gürültünün ne olduğundan kısaca bahsetmem gerek sizlere. Bizim ses olarak işittiğimiz her şey titreşimler sonucunda meydana geliyor. Ve bu titreşimler tıpkı suya bir taş attığımızda oluşan halkalar gibi dalgalar halinde yayılıyor. Yavaş titreşimlere sahip düşük frekanslar bas sesleri oluştururken, hızlı titreşimlere sahip yüksek frekanslarsa tiz sesleri meydana getiriyor. Bu yüzden de elimizde tuttuğumuz bir paket lastiğini gerdiğimizde daha hızlı titreştiğinden daha tiz, daha gevşek tuttuğumuzda ise daha yavaş titreştiği için pes bir ses duyuyoruz. İşte duyulabilir ses aralığındaki tüm bu frekanslar aynı şiddetle ve aynı anda bir araya gelince de white noise yani beyaz gürültü meydana geliyor. Basitçe en pes sesten en tiz olanına kadar tüm frekansların bir birleşimi olarak düşünebilirsiniz bunu. Peki bu gürültüyü beyaz yapan ne? Bir renk sonuçta bu beyaz, öyle değil mi? Neden onu bir sesi ifade etmek için de kullanabiliyoruz? Aslında renk ve ses arasındaki bu bağlantı üzerine biraz düşünürsek cevabı ulaşmamız pek de zor sayılmaz. Nasıl ki beyaz gürültü, sesin tüm frekanslarının bir araya gelmesiyle ortaya çıkan sesse, beyaz ışıkta ışığın tüm dalga boylarının bir araya gelmesiyle oluşan renk, öyle değil mi? Pink Floyd'un The Dark Side of the Moon albümünün kapak resmini hatırlamaya çalışın. Üzerinde Newton'un o meşhur prizma deneyinin bir temsili olan şu kapak vardı ya. İşte tıpkı o görseldeki gibi güneşten gelen beyaz ışığı bir prizmayla kırmak ışığın farklı dalga boylarına ayrılıp bir gökkuşağı oluşturmasına yol açıyor. Tam da bu yüzden, yani güneş ışığı tüm dalga boylarını zaten içinde barındırdığı için, güneş tam tepemizdeyken yaktığımız bir el fenerinin gözle görülür bir etkisi olmuyor ya da açık havada tuttuğumuz bir lazeri belirgin bir şekilde göremiyoruz. İşte beyaz gürültüyü de işitsel bir güneş gibi düşünebilirsiniz. Ve tıpkı güneşin diğer tüm ışıklara baskın gelişi gibi beyaz gürültü de sesin tüm frekanslarını zaten içinde barındırdığı için duyulduğu sırada diğer tüm sesleri maskeleme gücüne sahip. Yani ortamdaki beyaz gürültü yeterince şiddetli olduğunda başka bir sesi duyamaz hale geliyoruz. Bence bunun zihnimizde tam olarak oturabilmesi için beyaz gürültünün bu etkisini birinci elden deneyimlemek en doğrusu. Şimdi, eğer kulaklıklarınız da kulağınızdaysa ve hazırsanız denemeye başlayalım mı? Elinizi kulağınızın yanına doğru yaklaştırın ve parmaklarınızı birkaç kez şıklatın. Hala duyuyorsunuz değil mi? Şimdi aynısını bir de beyaz gürültü varken deneyin bakalım. Nasıl? Duyabildiniz mi? Veya herhangi bir fark hissedebildiniz mi? İşte tam da bu yüzden beyaz sesin uykumuzu getirmesiyle ilgili ilk teorimize ulaşıyoruz. Sese karşı ses teorisi. Rahat bir şekilde uyuyabilmemiz için gerçekten de gürültülü bir ortamdan uzak olmamız gerekiyor. Farklı gürültüleri bloke edebilmenin en iyi yolu da hepsini kapsayan bir üst gürültüyle diğer sinyallerin önünü kesmek. Ve uçağın kabininde duyduklarımıza benzer türden sesler de bu konuda biçilmiş kaftan. Gerçi az önce parmağınızı şıklatırken dinlettiğim beyaz gürültüyü hiç de rahatlatıcı veya uyku getirici bulmamış olabilirsiniz ve haklısınız da. Çünkü duyduğunuz ses saf beyaz gürültüydü. Bizim uçaklarda duyduğumuz kabin sesi ise daha önce söylediğim gibi bir tür beyaz gürültü. Bir tür diyorum çünkü uçağın havayla sürtünmesiyle ortaya çıkan bu gürültü sesin tüm frekanslarını kapsamıyor. Ve uçağın ağır metal gövdesi bize yalnızca daha pes sesleri yani düşük frekansları iletiyor. Bu yüzden de kabin sesi aslında beyaz gürültüden çok pembe bir gürültüye yakın. Ya sesin pembesi de mi olur demeyin çünkü yalnızca pembe de değil, kırmızısı olur, yeşili olur, siyah gürültü bile var. Öyle ki ses frekans aralığından seçtiğiniz tonlarla renk spektrumundaki her bir renk tonuna denk düşen bir gürültü oluşturabilirsiniz. Fark ettiyseniz hem frekanslar için hem de renkler için aynı kelimeyi kullandım. Ton dedim. Bu kelimeyi her ikisi içinde kullanıyor oluşumuz bile renkle ses arasındaki bu garip ilişkinin bir çeşit göstergesi olabilir. İşte uçakta duyduğumuz kabin sesi de denk düştüğü aralık daha düşük frekansları kapsadığı için pembe gürültüye daha yakın. Ve başka sesleri bloke ederken yüksek frekanstaki rahatsız edici o til sesleri içermediği için uyumaya biraz daha müsait bir ses. Yalnız kabin sesi de değil. Mesela bir elektrikli süpürge sesi. Ya da saç kurutma makinesi sesi de bu fenomenin birer örneği. Uyumakta güçlük yaşayan bebekler bile elektrik süpürgesi ya da fön makinesi çalıştığı sırada uykuya dalabiliyor. Etrafınızda yaramaz ya da çok ağlayan bir bebek varsa bu da benden size verilmiş bir ipucu olsun. Tecrübeli bir baba olarak size rahatlıkla bunu söyleyebilirim. YouTube'a hair dryer sound yani fön makinesi sesi yazın. karşınıza çıkan 20 milyonun üzerindeki video sonucundan bir tanesini seçin ve eğer uyumakla ilgili problemi olan insanlar varsa etrafınızda bunu uyumak için kullanmayı bir deneyin. Ama bu türden gürültülerin tek etkisi diğer sesleri duymamızı engelleyerek uykumuzu getirmesi değil. Bunun yanında tahmin bile edemeyeceğiniz bir başka etkisi daha var. Sayın yolcularımız yemek servisimiz başlamak üzere lütfen yerlerinize oturup koltuklarınızı dik ve koltuk arkalarında bulunan servis masalarını açık konuma getirin. Menümüz birlikte çalıştığımız usta şeflerimiz tarafından her gün özenle hazırlanmaktadır ama siz buna rağmen yemekleri lezzetsiz bulabilirsiniz. Aslına bakarsanız pek çok insan uçuş sırasında servis edilen yemekleri lezzetsiz buluyor. Peki ama bunun sebebi ne olabilir? Nedenini hemen söyleyeyim. Kabin sesi. Ne ilgisi var canım? Biri tad, biri ise ses diye sormadan önce bir dinleyin. Aslında duyularımızın birbiriyle olan ilişkisi bir hayli karmaşık. Koku duyusunun tatla çok yakın bağlantısı olduğunu eminim duymuşsunuzdur veya kendi hayatınızda deneyimlemişsinizdir. Nezle olduğumuzda yani burnu bostu kalıyken yemeklerin tatsız gelmesinin sebebi işte bu yakın ilişki. Bu gayet anlaşılabilir. Neticede ağızla burun birbirine oldukça yakın iki organ ve yutak aracılığıyla birbirlerine bağlılar. Ve bu nedenle de yemeğin kokusundan tadının da nasıl olacağını tahmin edebiliyoruz. Güzel bir yemek kokusu aldığımızda karnımızı acıktırıyor. Sesle tat arasındaki ilişki ise bundan biraz daha farklı. Yapılan araştırmalar bize yemekten alınan lezzetin tat ve koku dışındaki diğer duyusal uyarıcılardan da etkilendiğini gösteriyor. İnternette gezinirken şöyle güzel pişirilmiş bir yemek videosuna rastladığınızda kokusunu bile almamanıza rağmen ağzınızın sulandığı eminim ki pek çok kez olmuştur. Ben bazen güzel yapılmış bir yemeğin tarif edildiği bir metne okurken bile karnım acıkıyor. Çünkü güzel görünen, anlatılan bir yemeğin otomatik olarak tadının da lezzetli olacağını düşünüyoruz ve çok lezzetli görünüyor veya çok iştah açıcı görünüyor diye ifade ediyoruz bu durumu. Bu yüzden de profesyonel şefler için bir yemeğin tabaklanması yani sunumu, sunulan deneyimin de ayrılmaz bir parçası haline geliyor. İşte sesler de aslında yemeğin lezzetli olup olmadığına karar verirken dikkate aldığımız diğer önemli uyarıcılardan biri. Çünkü yemek yerken ister istemez sesler çıkartıyoruz. Örneğin bir kurabiyeyi ısırdığımızda çıkan ses bize kurabiyenin ne kadar taze ya da gevrek olduğunu gösteriyor ve bu da yemekten aldığımız zevki ve lezzeti arttırıyor. Bununla ilgili 1991 yılında bir deney bile yapılmış. Bir kurabiyeyi kulaklıkla, kurabiyenin kıtırtısını duyamayacakları kadar yüksek sesli müzik dinleyerek yiyen insanlar, aynı kurabiyeyi sessiz bir ortamda yiyen insanlara göre daha az gevrek bulmuşlar. İşte kabin sesinin yarattığı o uğultu da bu yemek yerken ortaya çıkan sesleri biraz baskıladığı için uçakta yediğimiz yemekleri daha lezzetsiz bulabilmemiz bir hayli olası. Ancak tek neden yalnızca uçuş sırasında yediklerimizin sesini duyamamamız değil. Aslında sesle tat arasında bambaşka bir fizyolojik ilişki de var. Cornell Üniversitesi'nde yapılan başka bir deneyde, katılımcılara önce sessiz bir ortamda, sonra da kabin sesi olan başka bir ortamda beş farklı tat solüsyonu denetilmiş. Katılımcılar acı, tuzlu ve ekşi solüsyonlarda kayda değer bir fark hissetmemişler ama kabin sesi olan ortamda denedikleri tatlı solüsyonun normalden daha tatsız, Umami solüsyonununsa normalden daha yoğun olduğunu bildirmişler. Umami, o da ne? diye soruyorsanız, kendisi beş temel tattan biri. Aslında kendi başına bir lezzeti olduğunu söyleyemeyiz ama doğru miktarlarda kullandığınızda diğer dört tatla birleşerek bir çeşit armoni, bir denge oluşturuyor. Örneğin domates, bu umami tadının en yoğun olduğu yiyeceklerden biri. Hatta soslarda ve yemeklerde de bu kadar çok kullanılmasının nedeni, eklendiği yemeklerin tatlarını dengelemesi, onları öne çıkartması. İşte bu tadın ölçüsünün kaçması ve tatlar arasındaki dengenin bozulması, uçakta yediğimiz yemekleri biraz daha lezzetsiz hissettirebiliyor. Tattaki bu değişimin fizyolojik nedeni ise dilimizdeki tat alıcılarından başlayıp orta kulaktan geçerek beynimize ulaşan bir sinir olduğu tahmin ediliyor. Yani tat sinyallerini beynimize taşıyan sinirlerden birinin yolu orta kulaktan geçtiği için kabin sesi gibi yoğun ve sabit bir sesten etkileniyoruz. Bu yüzden de şekerli tatları daha az şekerli, umami tatları ise daha yoğun bir şekilde hissediyoruz. Günlük hayatta kimsenin yüzüne bile bakmadığı domates suyunun uçaklarda en çok tercih edilen içecek olmasının bir nedeni de kabin sesinin umami tadı üzerindeki etkisi. Değerli misafirlerimiz, umuyorum keyifli bir yolculuk geçirdiniz. Bilirsiniz ki hiçbir uçak sonsuz adet gökyüzünde kalamaz. Biz de bu süre zarfında iniş hazırlıklarımızı gerçekleştirmiş bir şekilde piste yaklaşmaktayız. Bugün hava açık ve oldukça sakin. Kolay bir iniş olacağını söyleyebilirim. Lütfen işaret verilmeden önce kemerlerinizi çözmeyin ve yerlerinizden kalkmayın. Hazırsanız inişe geçiyoruz. Siz değerli yolcularımıza veda etmeden önce havada bırakmak istemediğim bir konuya daha değinmek istiyorum. Hatırlarsanız kabin sesinin uykumuzu getirmesi hakkında iki teoriden söz etmiştim ama ilkini açıkladıktan sonra ikincisinden bahsetmemiştim. Sizce kabin sesi başka hangi sese benziyor olabilir? Aslında çok yakından tanıdığınız bir ses bu. Belki hatırlamıyor olabilirsiniz ama bu sesi duyduğunuz ortamda hiç de kısa olmayan bir süre geçirdiniz. Aralıksız bir şekilde. Tam dokuz ay. Evet, ana rahminden söz ediyorum. Dünyaya gelmeden önce yaşadığımız yer olan annemizin karnı. Öyle pek de sessiz bir yer sayılmaz. Anne karnındayken dış dünyadaki sesleri, tıpkı uçak kabininde olduğu gibi bir çeşit uğultu, bir nevi beyaz gürültü olarak duyuyoruz aslında. Ve burada geçirdiğimiz süre, dış dünyanın tehlikelerinden de uzak olduğumuz, kendimizi böyle en güvende ve rahat hissettiğimiz zamanlarımız. İşte kabin sesi de anne karnındaki bu sesi simüle ettiğinden olsa gerek bizi rahatlatıyor, güvende hissettiriyor ve uykumuzu getiriyor. Tıpkı anne karnındayken sürekli bir o yana bir bu yana sallanmaya alışkın bebeklerin beşikte sallandıklarında daha kolay uykuya dalmaları gibi uçaklarda uyumamızın sebebi de bu uğultunun anne karnındayken hissettiğimiz o sıcak, o huzurlu ve güvenli ortamı hatırlatıyor oluşu. Beşik'le sallanmaktan bahsetmişken umuyorum sarsıntısız bir iniş gerçekleştirmişsinizdir. Bir sonraki bölümde görüşmek dileğiyle ben kaptanınız Barış Özcan. 111 sefer sayılı bu yolculuğa katıldığınız için teşekkür eder, keyifli günler dilerim.

Sayın yolcularımız, kaptanınız Barış Özcan konuşuyor. Pod B havayolları 111 sefer sayılı uçuşumuza hoş geldiniz. Size uçuşla ilgili bazı kısa bilgiler aktarmak istiyorum şimdi.

Şu anda arka planda duymakta olduğunuz ses, uçağın dış yüzeyiyle havanın sürtünmesinin yarattığı bir çeşit beyaz gürültü. Uçak koltuklarının tüm konforsuzluğuna rağmen, neden yolcuların neredeyse tamamının mışıl mışıl uyuduğunu hiç düşündünüz mü? Veya bir önceki gece uykumuzu ne kadar almış olursanız olun, uçuş sırasında kendinize neden uyumaktan bir türlü alıkoyamadığınızı,

Bunun şu anda arkada duyduğunuz bu gürültüyle yani beyaz gürültüyle garip bir ilişkisi var. Farklı şekillerde olsa da benzer türden sabit gürültüleri otobüslerde ya da feribotlarda da duyuyoruz ve eğer geçmişte yaptığınız yolculukları hatırlarsanız şehirler arası seyahatlerde yolcuların çoğu

Ne tesadüftür ki yine uyuyorlar. İşte tam da bu yüzden, yani sizin bu podcast bölümünü dinlemek yerine daha başından uyuyakalmamanız için uçuşumuza şimdi biraz ara vermek durumundayız.

YouTube'da bu kelimeyi aratırsanız karşınıza bu seslerden oluşan binlerce video çıktığını görürsünüz. İşin ilk bakışta garip görünen tarafıysa bu videoların milyonlarca kez görüntülenmesi. Milyonlarca derken öyle 1-2 milyon filan görüntülemeden bahsetmiyorum ha. 20-30-40 milyonu aşan görüntülemeler bunlar. Dünya üzerindeki milyonlarca insan işte böyle sabit gürültüler içeren videoları durmaksızın izliyorlar. Daha doğrusu dinliyorlar. Hatta bu beyaz gürültü içeren videolar o kadar çok kişi tarafından tüketiliyor ki yüklediği videoların tamamı bu tür seslerden oluşan bazı YouTube kanallarının toplam görüntülenme sayısı

1 milyarı aşmış durumda. 1 milyar! Benzer durum Spotify için de geçerli. Bunları dinleyen bunca insan çıldırmış olamaz herhalde öyle değil mi? Bunun bir sebebi olmalı. Ve elbette bir sebebi var. Kaptan pilotumuzun daha başlangıçta söylediği gibi, uçakların kabin sesi gibi boğuk, basık gürültüler uykumuzu getiriyor. Peki ama neden?

Bizler uyuyabilmek için genellikle gürültüsüz bir ortam ararken ve gürültüler genellikle bizi uykumuzdan uyandırırken neden adında bile beyaz gürültü geçen bu sesler uykumuzu getiriyor? Aslına bakarsanız bu konu hakkında iki teori mevcut. İlk teoriye girmeden önce beyaz gürültünün ne olduğundan kısaca bahsetmem gerek sizlere.

Bizim ses olarak işittiğimiz her şey titreşimler sonucunda meydana geliyor. Ve bu titreşimler tıpkı suya bir taş attığımızda oluşan halkalar gibi dalgalar halinde yayılıyor.

Yavaş titreşimlere sahip düşük frekanslar bas sesleri oluştururken, hızlı titreşimlere sahip yüksek frekanslarsa tiz sesleri meydana getiriyor. Bu yüzden de elimizde tuttuğumuz bir paket lastiğini gerdiğimizde daha hızlı titreştiğinden daha tiz, daha gevşek tuttuğumuzda ise daha yavaş titreştiği için pes bir ses duyuyoruz.

İşte duyulabilir ses aralığındaki tüm bu frekanslar aynı şiddetle ve aynı anda bir araya gelince de white noise yani beyaz gürültü meydana geliyor. Basitçe en pes sesten en tiz olanına kadar tüm frekansların bir birleşimi olarak düşünebilirsiniz bunu. Peki bu gürültüyü beyaz yapan ne?

Bir renk sonuçta bu beyaz, öyle değil mi? Neden onu bir sesi ifade etmek için de kullanabiliyoruz? Aslında renk ve ses arasındaki bu bağlantı üzerine biraz düşünürsek cevabı ulaşmamız pek de zor sayılmaz. Nasıl ki beyaz gürültü, sesin tüm frekanslarının bir araya gelmesiyle ortaya çıkan sesse, beyaz ışıkta ışığın tüm dalga boylarının bir araya gelmesiyle oluşan renk, öyle değil mi?

Pink Floyd'un The Dark Side of the Moon albümünün kapak resmini hatırlamaya çalışın. Üzerinde Newton'un o meşhur prizma deneyinin bir temsili olan şu kapak vardı ya. İşte tıpkı o görseldeki gibi güneşten gelen beyaz ışığı bir prizmayla kırmak ışığın farklı dalga boylarına ayrılıp bir gökkuşağı oluşturmasına yol açıyor.

Tam da bu yüzden, yani güneş ışığı tüm dalga boylarını zaten içinde barındırdığı için, güneş tam tepemizdeyken yaktığımız bir el fenerinin gözle görülür bir etkisi olmuyor ya da açık havada tuttuğumuz bir lazeri belirgin bir şekilde göremiyoruz.

İşte beyaz gürültüyü de işitsel bir güneş gibi düşünebilirsiniz. Ve tıpkı güneşin diğer tüm ışıklara baskın gelişi gibi beyaz gürültü de sesin tüm frekanslarını zaten içinde barındırdığı için duyulduğu sırada diğer tüm sesleri maskeleme gücüne sahip. Yani ortamdaki beyaz gürültü yeterince şiddetli olduğunda başka bir sesi duyamaz hale geliyoruz.

Bence bunun zihnimizde tam olarak oturabilmesi için beyaz gürültünün bu etkisini birinci elden deneyimlemek en doğrusu. Şimdi, eğer kulaklıklarınız da kulağınızdaysa ve hazırsanız denemeye başlayalım mı? Elinizi kulağınızın yanına doğru yaklaştırın ve parmaklarınızı birkaç kez şıklatın.

Şimdi aynısını bir de beyaz gürültü varken deneyin bakalım. Nasıl?

Duyabildiniz mi? Veya herhangi bir fark hissedebildiniz mi? İşte tam da bu yüzden beyaz sesin uykumuzu getirmesiyle ilgili ilk teorimize ulaşıyoruz. Sese karşı ses teorisi.

Rahat bir şekilde uyuyabilmemiz için gerçekten de gürültülü bir ortamdan uzak olmamız gerekiyor. Farklı gürültüleri bloke edebilmenin en iyi yolu da hepsini kapsayan bir üst gürültüyle diğer sinyallerin önünü kesmek. Ve uçağın kabininde duyduklarımıza benzer türden sesler de bu konuda biçilmiş kaftan.

Gerçi az önce parmağınızı şıklatırken dinlettiğim beyaz gürültüyü hiç de rahatlatıcı veya uyku getirici bulmamış olabilirsiniz ve haklısınız da. Çünkü duyduğunuz ses saf beyaz gürültüydü. Bizim uçaklarda duyduğumuz kabin sesi ise daha önce söylediğim gibi bir tür beyaz gürültü.

Bir tür diyorum çünkü uçağın havayla sürtünmesiyle ortaya çıkan bu gürültü sesin tüm frekanslarını kapsamıyor. Ve uçağın ağır metal gövdesi bize yalnızca daha pes sesleri yani düşük frekansları iletiyor. Bu yüzden de kabin sesi aslında beyaz gürültüden çok pembe bir gürültüye yakın.

Ya sesin pembesi de mi olur demeyin çünkü yalnızca pembe de değil, kırmızısı olur, yeşili olur, siyah gürültü bile var. Öyle ki ses frekans aralığından seçtiğiniz tonlarla renk spektrumundaki her bir renk tonuna denk düşen bir gürültü oluşturabilirsiniz. Fark ettiyseniz hem frekanslar için hem de renkler için aynı kelimeyi kullandım. Ton dedim.

Bu kelimeyi her ikisi içinde kullanıyor oluşumuz bile renkle ses arasındaki bu garip ilişkinin bir çeşit göstergesi olabilir. İşte uçakta duyduğumuz kabin sesi de denk düştüğü aralık daha düşük frekansları kapsadığı için pembe gürültüye daha yakın. Ve başka sesleri bloke ederken yüksek frekanstaki rahatsız edici o til sesleri içermediği için uyumaya biraz daha müsait bir ses.

Yalnız kabin sesi de değil. Mesela bir elektrikli süpürge sesi. Ya da saç kurutma makinesi sesi de bu fenomenin birer örneği.

Uyumakta güçlük yaşayan bebekler bile elektrik süpürgesi ya da fön makinesi çalıştığı sırada uykuya dalabiliyor. Etrafınızda yaramaz ya da çok ağlayan bir bebek varsa bu da benden size verilmiş bir ipucu olsun. Tecrübeli bir baba olarak size rahatlıkla bunu söyleyebilirim. YouTube'a hair dryer sound yani fön makinesi sesi yazın.

karşınıza çıkan 20 milyonun üzerindeki video sonucundan bir tanesini seçin ve eğer uyumakla ilgili problemi olan insanlar varsa etrafınızda bunu uyumak için kullanmayı bir deneyin. Ama bu türden gürültülerin tek etkisi diğer sesleri duymamızı engelleyerek uykumuzu getirmesi değil. Bunun yanında tahmin bile edemeyeceğiniz bir başka etkisi daha var.

Sayın yolcularımız yemek servisimiz başlamak üzere lütfen yerlerinize oturup koltuklarınızı dik ve koltuk arkalarında bulunan servis masalarını açık konuma getirin. Menümüz birlikte çalıştığımız usta şeflerimiz tarafından her gün özenle hazırlanmaktadır ama siz buna rağmen yemekleri lezzetsiz bulabilirsiniz. Aslına bakarsanız pek çok insan uçuş sırasında servis edilen yemekleri lezzetsiz buluyor. Peki ama bunun sebebi ne olabilir?

Nedenini hemen söyleyeyim. Kabin sesi. Ne ilgisi var canım? Biri tad, biri ise ses diye sormadan önce bir dinleyin. Aslında duyularımızın birbiriyle olan ilişkisi bir hayli karmaşık. Koku duyusunun tatla çok yakın bağlantısı olduğunu eminim duymuşsunuzdur veya kendi hayatınızda deneyimlemişsinizdir.

Nezle olduğumuzda yani burnu bostu kalıyken yemeklerin tatsız gelmesinin sebebi işte bu yakın ilişki. Bu gayet anlaşılabilir. Neticede ağızla burun birbirine oldukça yakın iki organ ve yutak aracılığıyla birbirlerine bağlılar. Ve bu nedenle de yemeğin kokusundan tadının da nasıl olacağını tahmin edebiliyoruz. Güzel bir yemek kokusu aldığımızda karnımızı acıktırıyor. Sesle tat arasındaki ilişki ise bundan biraz daha farklı.

Yapılan araştırmalar bize yemekten alınan lezzetin tat ve koku dışındaki diğer duyusal uyarıcılardan da etkilendiğini gösteriyor. İnternette gezinirken şöyle güzel pişirilmiş bir yemek videosuna rastladığınızda kokusunu bile almamanıza rağmen ağzınızın sulandığı eminim ki pek çok kez olmuştur.

Ben bazen güzel yapılmış bir yemeğin tarif edildiği bir metne okurken bile karnım acıkıyor. Çünkü güzel görünen, anlatılan bir yemeğin otomatik olarak tadının da lezzetli olacağını düşünüyoruz ve çok lezzetli görünüyor veya çok iştah açıcı görünüyor diye ifade ediyoruz bu durumu.

Bu yüzden de profesyonel şefler için bir yemeğin tabaklanması yani sunumu, sunulan deneyimin de ayrılmaz bir parçası haline geliyor. İşte sesler de aslında yemeğin lezzetli olup olmadığına karar verirken dikkate aldığımız diğer önemli uyarıcılardan biri.

Çünkü yemek yerken ister istemez sesler çıkartıyoruz. Örneğin bir kurabiyeyi ısırdığımızda çıkan ses bize kurabiyenin ne kadar taze ya da gevrek olduğunu gösteriyor ve bu da yemekten aldığımız zevki ve lezzeti arttırıyor.

Bununla ilgili 1991 yılında bir deney bile yapılmış. Bir kurabiyeyi kulaklıkla, kurabiyenin kıtırtısını duyamayacakları kadar yüksek sesli müzik dinleyerek yiyen insanlar, aynı kurabiyeyi sessiz bir ortamda yiyen insanlara göre daha az gevrek bulmuşlar.

İşte kabin sesinin yarattığı o uğultu da bu yemek yerken ortaya çıkan sesleri biraz baskıladığı için uçakta yediğimiz yemekleri daha lezzetsiz bulabilmemiz bir hayli olası. Ancak tek neden yalnızca uçuş sırasında yediklerimizin sesini duyamamamız değil. Aslında sesle tat arasında bambaşka bir fizyolojik ilişki de var.

Cornell Üniversitesi'nde yapılan başka bir deneyde, katılımcılara önce sessiz bir ortamda, sonra da kabin sesi olan başka bir ortamda beş farklı tat solüsyonu denetilmiş. Katılımcılar acı, tuzlu ve ekşi solüsyonlarda kayda değer bir fark hissetmemişler ama kabin sesi olan ortamda denedikleri tatlı solüsyonun normalden daha tatsız,

Umami solüsyonununsa normalden daha yoğun olduğunu bildirmişler. Umami, o da ne? diye soruyorsanız, kendisi beş temel tattan biri. Aslında kendi başına bir lezzeti olduğunu söyleyemeyiz ama doğru miktarlarda kullandığınızda diğer dört tatla birleşerek bir çeşit armoni, bir denge oluşturuyor.

Örneğin domates, bu umami tadının en yoğun olduğu yiyeceklerden biri. Hatta soslarda ve yemeklerde de bu kadar çok kullanılmasının nedeni, eklendiği yemeklerin tatlarını dengelemesi, onları öne çıkartması. İşte bu tadın ölçüsünün kaçması ve tatlar arasındaki dengenin bozulması, uçakta yediğimiz yemekleri biraz daha lezzetsiz hissettirebiliyor.

Tattaki bu değişimin fizyolojik nedeni ise dilimizdeki tat alıcılarından başlayıp orta kulaktan geçerek beynimize ulaşan bir sinir olduğu tahmin ediliyor. Yani tat sinyallerini beynimize taşıyan sinirlerden birinin yolu orta kulaktan geçtiği için kabin sesi gibi yoğun ve sabit bir sesten etkileniyoruz.

Bu yüzden de şekerli tatları daha az şekerli, umami tatları ise daha yoğun bir şekilde hissediyoruz. Günlük hayatta kimsenin yüzüne bile bakmadığı domates suyunun uçaklarda en çok tercih edilen içecek olmasının bir nedeni de kabin sesinin umami tadı üzerindeki etkisi.

Değerli misafirlerimiz, umuyorum keyifli bir yolculuk geçirdiniz. Bilirsiniz ki hiçbir uçak sonsuz adet gökyüzünde kalamaz. Biz de bu süre zarfında iniş hazırlıklarımızı gerçekleştirmiş bir şekilde piste yaklaşmaktayız. Bugün hava açık ve oldukça sakin. Kolay bir iniş olacağını söyleyebilirim. Lütfen işaret verilmeden önce kemerlerinizi çözmeyin ve yerlerinizden kalkmayın. Hazırsanız inişe geçiyoruz.

Siz değerli yolcularımıza veda etmeden önce havada bırakmak istemediğim bir konuya daha değinmek istiyorum. Hatırlarsanız kabin sesinin uykumuzu getirmesi hakkında iki teoriden söz etmiştim ama ilkini açıkladıktan sonra ikincisinden bahsetmemiştim. Sizce

kabin sesi başka hangi sese benziyor olabilir?

Aslında çok yakından tanıdığınız bir ses bu. Belki hatırlamıyor olabilirsiniz ama bu sesi duyduğunuz ortamda hiç de kısa olmayan bir süre geçirdiniz. Aralıksız bir şekilde. Tam dokuz ay. Evet, ana rahminden söz ediyorum.

Dünyaya gelmeden önce yaşadığımız yer olan annemizin karnı. Öyle pek de sessiz bir yer sayılmaz. Anne karnındayken dış dünyadaki sesleri, tıpkı uçak kabininde olduğu gibi bir çeşit uğultu, bir nevi beyaz gürültü olarak duyuyoruz aslında. Ve burada geçirdiğimiz süre, dış dünyanın tehlikelerinden de uzak olduğumuz, kendimizi böyle en güvende ve rahat hissettiğimiz zamanlarımız.

İşte kabin sesi de anne karnındaki bu sesi simüle ettiğinden olsa gerek bizi rahatlatıyor, güvende hissettiriyor ve uykumuzu getiriyor. Tıpkı anne karnındayken sürekli bir o yana bir bu yana sallanmaya alışkın bebeklerin beşikte sallandıklarında daha kolay uykuya dalmaları gibi uçaklarda uyumamızın sebebi de bu uğultunun anne karnındayken hissettiğimiz o sıcak, o huzurlu ve güvenli ortamı hatırlatıyor oluşu.

Beşik'le sallanmaktan bahsetmişken umuyorum sarsıntısız bir iniş gerçekleştirmişsinizdir. Bir sonraki bölümde görüşmek dileğiyle ben kaptanınız Barış Özcan. 111 sefer sayılı bu yolculuğa katıldığınız için teşekkür eder, keyifli günler dilerim.

Hepimiz bireysel olarak iyi ve yeterli olmak istiyoruz. İleriye gitmek, insan olmanın önemli bir parçası sonuçta. Fakat bu özelliğimiz derin bir kaygı hissine de sürükleyebiliyor bizi. 111 Hz'in bu bölümünde kişisel gelişim ve gelecek kaygısı konularına farklı bir perspektiften bakıyoruz. Böylesi süreçlerde küçük adımların nasıl büyük etkiler yaratabileceği üzerinde duruyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------

Bu bölüm Garanti BBVA Emeklilik hakkında reklam içermektedir.

214 - Kendine Yatırım Yapmanın Formülü

Walter White, Tony Soprano, June Osborne gibi ekran başında izlerken desteklediğimiz, hatta bağ kurduğumuz anti kahramanlarla gerçek hayatta karşılaşsak ne olurdu? Muhtemelen arkamıza bakmadan kaçardık. Peki ama ahlaki açıdan kusurlu, hatta suç işleyen bu "anti kahramanları" neden bu kadar seviyoruz? 111 Hz’in bu bölümünde mitolojik hikayelerden modern psikoloji deneylerine, Carl Jung’un "gölge benlik" kavramından neoliberalizmin etkilerine uzanan bir yolculuğa çıkıyor; içimizdeki karanlık yanla yüzleşmemizi sağlayan bu karakterlerin cazibesinin ardındaki sırları keşfediyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Kevser Yağcı Biçici

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

213- Anti Kahramanları Neden Severiz?

Breaking Bad ve Better Call Saul gibi yapımlardan tanıdığımız Vince Gilligan, son günlerde yeni dizisi Pluribus ile gündemde. Bir mutluluk salgınında, yaşananlara tek itiraz eden Carol'ın hikâyesini izlediğimiz bu dizi, bize insan ve topluluk olmaya dair çok önemli sorular soruyor. 111 Hz'in bu bölümünde Pluribus'un tartışmamızı istediği bazı kavramlara odaklanıyoruz. Tüm dünyaya karşı gelebilmenin yollarını arıyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

212 - Tüm Dünyaya Karşı Gelebilir misin: Pluribus

111 Hz'in bu bölümünde, hepimizin zaman zaman içine düştüğü o tanıdık hissi inceliyoruz: Bir yere, bir topluluğa ve hatta kendimize bile ait hissedememe hali. Antik kabilelerden modern şehirlere, dijital kalabalıklardan kendi iç dünyamıza uzanan bu yolculukta, aidiyet duygusunun nasıl değiştiğine ve kendine ait olmanın ne demek olduğuna bakıyoruz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Aslı Candaş

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

211- Kendine Ait Olmak

111 Hz'in bu bölümünde, Ursula K. Le Guin'in kült bilimkurgu romanı Rüyanın Öte Yakası dünyasına gidiyor; gerçekliği rüyalarıyla değiştirebilen George Orr ve onun idealist terapisti Dr. Haber'la tanışıyoruz. Acaba iyileştirme arzusu, tehlikeli şekilde tanrıcılık oynamaya dönebilir mi? Güç zehirlenmesi ve narsisizm arasındaki farklar üzerinden; kusursuzluk istemine karşı karanlıkta dahi akışta kalabilmek mümkün mü, sorusuna cevap arıyoruz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Maya Gedik, Gülşah Dim

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

210 - Gerçekliği Değiştirme İdeali: Rüyanın Öte Yakası

Bir parça beden ve bir parça ruh... Dr. Victor Frankenstein'ın esas gayesi bu ikisini birleştirip, yaşamı yeniden var etmekti. Onun hikayesi korku ve bilim kurgu dünyasının yarattığı en derin sorgulamayı da beraberinde getirmişti. 111 Hz'in bu bölümünde Frankenstein'ın hikayesinden yola çıkarak insanın komplekslerine, kibrine ve tanrısal mükemmeliyeti arayışını anlamaya çalışıyoruz. Bu gizemli yolculukta insan benliğine dair cevapları arıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

209 - İçimizdeki Canavar ve Mesih Kompleksi: Frankenstein

19 Ekim 2025 Pazar günü sabahın erken saatlerinde Louvre Müzesi'nde yaşanan soygun tüm dünyada büyük bir yankı uyandırdı ve şu soruyu da beraberinde getirdi: Sanat hırsızları, ünlü tabloları, eşsiz eserleri çalan kişiler onları neden çalıyor? Herkesin tanıdığı, dünyaca ünlü tabloları öylece satmaları mümkün olmadığına göre motivasyonları ne olabilir? 111 Hz'in bölümünde sanat hırsızlığının ardındaki psikolojiyi, tarihin en şaşırtıcı soygunlarını ve kaybolan eserlerle birlikte silinen hikayeleri anlatıyoruz.



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Kevser Yağcı Biçici

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

208 - Sanat Hırsızlığı ve Ünlü Soygunlar

Artık hayatı sürekli ekranlar üzerinden takip ediyoruz. Dijitalleşen dünya yaşantımızı epey kolaylaştırdı hiç şüphesiz. Ancak derinlerde bir yerde bizi diğer türlerden ayıran sosyal bir varlık olma özelliğimizi de etkilemeye başladı. 111 Hz'in bu bölümünde dijitalleşmenin sosyal ilişkilerimize olan etkisine odaklanıyor, bu sürece alternatif olarak doğan Unplugged Akımı'nın doğuşunu inceliyoruz.


Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Özgür Yılgür

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

207 - Ekranı Kapat: Unplugged Akımı

Ülkemizin çok değerli sporcular yetiştirdiği aşikar, son yıllarda ise takım sporlarında en çok ses getirenlerden biri A Milli Kadın Voleybol Takımımız. Kazandıkları kupalar kadar, kendilerinden emin duruşlarıyla birlik hissini ve kadın olmanın gücünü yeniden tanımlıyorlar. Peki bu dönüşüm nasıl oldu? Yani nasıl oldu da voleybol, diğer takım sporlarından kendini sıyırıp hepimizin ortak kalp atışına dönüştü? 111 Hz'in bu bölümünde voleybolun geçmişini, tarihe damga vuran maçları ve voleybolu yaygınlaştıran faktörleri inceliyoruz.









Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Aslı Candaş

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

206- Biz Neden Voleybol Ülkesiyiz? 

Şehrin dışında kalan tekinsiz plajda verdiğimiz mola, bizi hiçbir kategoriye uymayan "Kayıp Şey" ile karşılaştırıyor. Rutinin, kuralların ve betonarmenin hüküm sürdüğü gri bir dünyada, tanıştığımız ilginç yaratığı yuvasına götürmek için Shaun Tan'in etkileyici eseri içerisinde bir maceraya çıkıyoruz. 111 Hz'in bu bölümünde;  yapacak daha önemli işleri olanların arasında, kayıp şeyin aslında ne olduğunu keşfedeceğiz. 



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Gülşah Dim

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Yapımcı: Podbee Media



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

205 - Yapacak Daha Önemli İşleri Olanlara: Kaybolmanın Hikayesi

Laptoplar, tabletler, akıllı telefonlar ve akıllı saatler: Gün geçtikçe, daha yüksek teknolojiyi, daha da ufak boyutlarda yanımızda taşıyoruz. Peki ya bunun bir bedelinin olduğunu söylesem? Giderek ufalan boyutlarıyla elektronik aletler, bizi nasıl daha fazla şey satın almaya yöneltiyor? Peki ya eskiyen cihazlarımıza ne oluyor? Dünyada nasıl bir iz bırakıyorlar?



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Berkant Gültekin

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Müzik Seçimleri: Umut Barış Genç

Yapımcı: Podbee Media


Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠podbeemedia.com⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

10 - Onarılmaz Bir Dünyaya Doğru

Öyle hikayeler vardır ki onları sadece dinleyerek anlayabilirsiniz. Barış Özcan, sanat, tasarım ve teknoloji dünyasından en sıradışı hikayeleri paylaştığı "111 Hz" ile sizleri eşsiz bir işitsel yolculuğa davet ediyor. Kulaklıklarınızı takın ve yepyeni bir deneyime hazır olun.

Barış Özcan ile 111 Hz

Cep telefonlarımızın asistan uygulamaları sayesinde, yapay zeka gün geçtikçe hayatımızın bir parçası haline geliyor. Ama kullandığımız bu asistan uygulamaları, gerçek manada düşünebilen zeka olmaktan henüz uzak. Peki ama insanlık bugüne dek gerçek anlamda düşünebilen bir yapay zeka geliştirebildi mi? Ya da daha büyük ve felsefi bir soru soralım: Makineler düşünebilir mi?



Sunan: Barış Özcan

Hazırlayan: Berkant Gültekin

Ses Tasarım ve Kurgu: Metin Bozkurt

Müzik Seçimleri: Umut Barış Genç

Yapımcı: Podbee Media






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Barış Özcan ile 111 Hz

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!