Kulağa çok tuhaf gelse de bazı insanlar günlük yaşamlarında sayıların tadını alabiliyor. Kimiyse bir şarkıyı dinlediği esnada bir gökkuşağı görüyor, her notaya bir renk denk geliyor sanki. Bu bir bilimkurgu filmi sahnesi gibi gözükse de aslında gerçek. Zira bu insanlar sinestet. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde sinestezi dünyasına adım atıyoruz. Duyularımızı açıp bu çok renkli, sesli ve lezzetli özelliğin kaynağını bulmaya çalışıyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Müziği Görmek, Renkleri Duymak: Sinestezi

Oh. Yine pazartesi ya. Neden hep turuncu ki bugün? Beethoven'ın 5. Senfonisi. Mor ve yeşil bir şelale gibi akıyor gözlerimin önünden. Gerçekten büyüleyici. Anne! Bu yemeğin sesi neden mavi? Burada 7 yaşındayım. 7 rakamını çok severim. Kadife gibi böyle, yumuşacık. Gökkuşağını duyabiliyor musunuz? Her renkte farklı bir melodi çalıyor. Kulağa tuhaf geliyor değil mi bu duyduklarınız? Ama bazıları için tüm bunlar günlük hayatın akışı içinde çok olağan şeyler aslında. Kimi kendisini bildi bileli sayıların tadını alabiliyor. Yedi çikolata. Dört ise ekşi limon tadında. Kimi ise Mozart dinlerken gökkuşağı görüyor. Her notada farklı bir renk. Cidden çok garip bu söylediklerim biliyorum. Ama hepsi gerçek. Zira bu insanlar sinestet. Yani duyuları iç içe geçmiş durumda. Renkleri duyabilir, sesleri görebilir, şekilleri tadabilirler. Öyle nadir bir durum olduğunu falan da düşünmeyin lütfen. Zira araştırmalar her 25 kişiden birinin bir tür sinestezi yaşadığını söylüyor bize. Belki de en yakın arkadaşınız veya aile üyelerinizden birinde de vardır bu durum. Bazen zor oluyor diye itiraf ediyorlar hatta. Sevmedikleri bir rengin sesini duymak rahatsız edici olabiliyor onlar için. Ama çoğunlukla bu özelliklerini seviyorlar. Sonuçta dünyayı daha farklı, hatta belki de daha zengin bir şekilde algılıyorlar. Peki ya siz hiç benzer bir şey yaşadınız mı hayatınızda? Belirli sesler size hep aynı rengi çağrıştırıyor mu mesela? Ya da bazı kelimelerin tadını aldığınızı düşündünüz mü hiç? Bir cevap vermek de kolay değil buna elbette. Öyleyse gelin sinestezinin gizemli dünyasına doğru bir yolculuğa çıkalım bu bölümde. Kim bilir, belki de hepimiz farkında olmadan yaşıyoruzdur bu durumu. Ancak sizi şimdiden uyarayım. Duyularınızı açın. Çünkü bu yolculuk sandığınızdan çok daha renkli, sesli ve lezzetli olabilir. Bölümün hemen başında şunu söylemem gerekiyor. Sinestezi bir hastalık, sendrom ya da bir bozukluk değil. Hatta bu anlamda net bir tanımı da yok henüz. Ancak benim gibi bu durumu yaşamayanların hayal bile edemeyeceği bazı özelliklere sahipler. Uzun süre boyunca sinestezinin çok ama çok nadir görülen bir durum olduğu düşünülüyordu. Ancak 2006 yılında yapılan bir araştırmada çok çarpıcı bir sonuç çıktı ortaya. Dünya nüfusunun yaklaşık %4'ünün bu deneyimi yaşadığı anlaşıldı. Yani tahmin edilenden çok daha yaygın bir deneyim bu. Diğer taraftan o kadar fazla türü var ki anlat anlat bitiremeyiz. Biz bu bölümde en bilinenlere odaklanmaya çalışacağız. Mesela bu durumun çok yaygın bir türü olan harf-renk sinestezisinde harfler ve sayılar bir renkle ilişkilendiriliyor. Yalnız burada da insanlar arasında belirli farklar görülüyor. Herkes aynı harf ya da sayıda aynı rengi algılamıyor yani. Örneğin bazı sinestetler 8 sayısını kırmızı görürken bazıları da mavi görüyor. Veya kalem sözcüğünde mavi gören sinestetler de var, turuncu gören de. Tabi bazı sinestetlerin ortak renk ve şekiller görebildiği durumlar da var. Bu durumun bir başka yaygın türü ise renk-ses sinestezisi. Korna sesi gibi tek bir sesi, bir renk veya bir şekilde ilişkilendirebiliyor bazı insanlar. Bazı kişilerde ise bir şarkı gökkuşağına dönüşebiliyor. Belirli notalar belirli renklere bürünüp dinlerken aynı anda gözünün önünde canlanabiliyor. Tabi nadir görünen sinestezi türleri de var. Mesela harf-tat sinestezisi. Burada bazı resimleri, kelimeleri hatta sesleri bile belirli bir tat ya da yemekle ilişkilendirebiliyor bazı insanlar. Kısacası bazı tatların ya da kokuların da rengi var diyebiliriz. Bu öyle ilginç bir şey ki bazı ekstrem durumlarda sinesteziye sahip kişiler için diğer insanların duygularının bile bir tadı var. Karşısında mutsuz bir insan olduğunda en sevmediği yemeğin tadını aldığını söyleyenler çok fazla mesela. Bir diğer nadir görünen sinestezi türünden de bahsetmek istiyorum size. Burada sinestete sahip insan başka insanlara dokunulduğunda fiziksel olarak kendisine dokunulduğunu hissediyor. Hatta bazı durumlarda başkalarının acısını fiziksel olarak hissetmek de söz konusu olabiliyor. Anlayacağınız çok fazla çeşit söz konusu sinestesi de. Fakat bu neden oluyor? İnsanlık olarak bununla ilgili ne biliyoruz? Hadi biraz da bunun üzerine düşünelim şimdi. Mesela mor rengin tadına bakmak istediğinizi düşünelim. Çalışıp çabalayarak bir renk-tat sinesteti olabilir misiniz? Bunun cevabı için bilim insanlarının sinestezinin mekanizmasıyla ilgili düşündüklerini incelemek gerekiyor. Aslında çok da fazla bir bilgileri yok desek yalan olmaz. Ancak bu olayın genetik olduğuna dair güçlü bir inanış söz konusu. Örneğin 2009 yılında Julian Asher ve arkadaşlarının yaptığı ve The American Journal of Human Genetics dergisinde yayımlanan bir araştırmasına göre sinestezi yaşayanların %40'ından fazlasının birinci dereceden akrabasında da bu durum bulunuyor. Ve yine bu kişilerin neredeyse tamamı sinesteziyi kendilerini bildikleri süre boyunca yaşadıklarını, çok erken yaşlardan itibaren kendisini gösterdiğini söylüyor. Bu arada kimi zaman bazı sayıları ya da harfleri anılarınıza dayanarak belirli renklerle ilişkilendirmiş olabilirsiniz. Fakat bu bir sinestet olduğunuz anlamına gelmez. Çünkü sinestezi anılarla değil duyularla alakalı bir durum. Yani sinestezi algı ve duyularla ilgili otomatik gerçekleşen bir süreç. Peki bu süreç nasıl işliyor derseniz onu da kısa bir aradan sonra konuşacağız. Evet, sinestezi sürecinin nasıl işliyor olabileceğini konuşacaktık değil mi? Şimdi, bu sürecin nasıl işlediğine dair en yaygın teorilerden birisi şu. Sinestezi beyninizde bir nevi çapraz işleme sonucu ortaya çıkıyor. Mesela renk-harf sinestezisinde bir harf veya sayıyı gördüğünüzde beyninizde hem görsel işleme hem de dille ilgili bölüm aynı anda tetikleniyor. Bunun nedeni olarak da araştırmacılar anne karnına kadar gidebilen bir gelişimden bahsediyorlar. Malum, beynin farklı bölümleri farklı fonksiyonlara sahiptir. Anne karnında beyin gelişirken de bu bölümler buna göre organize olurlar. Bu bölümler arasında da bilgi alışverişi oluyor haliyle. İşte sinestet olmayan insanların beyinleri ile sinestet beyinler arasında bu bölümler arasındaki bağlantılar görünüşe göre farklı gelişiyor. Hatta bazı araştırmacılara göre sinestetlerin beyninde anatomik farklar bile söz konusu. Bu kişilerin beyinlerinde daha fazla gri ve beyaz madde olabileceği söyleniyor. Yani ne yaparsanız yapın sonradan sinestet olmanız, bir rengin tadını almanız falan mümkün değil. Gelelim bu işin asıl ilginç tarafına. Yani yaratıcılıkla olan bağlantısına. Yazar Vladimir Nabokov, Macar besteci ve piyano virtüözü Franz Liszt ve Rus besteci Nikolay Rimsky-Korsakov doğrudan sinestet olduğu bilinen sanatçılardan. Onların deneyimleri de bize bu konuda ışık tutuyor. Fakat çok uzak tarihlere de gitmeye gerek yok. Dedim ya sinestezi sandığımızdan da yaygın bir durum diye. Mesela Kanye West, Mary J. Blige, Tori Amos, Pharrell Williams, Charlie XCX, Vincent Van Gogh, Billy Joel ve Stevie Wonder da tanıdık sinestetlerden. Birçok ressam, besteci ve yazarın da bu durumu deneyimlediği düşünülüyor. Kısacası sinestezi yaratıcılık anlamında bir avantaj sağlıyor gibi gözüküyor. Biz normal insanların görmediği ayrıntıları, yaşamadığı deneyimleri, müzik, resim ve yazı ile ifade eden bu kişiler haliyle herkese çok farklı bir bakış açısı sunduğu için farklı bir yerde duruyorlar. Demem o ki nasıl yapıyorlar yahu bunları dediğimiz şeylerin altında kimi zaman anatomik bir karşılık var. Bu arada kendimizi çok da kötü hissetmeyelim. Sanatçı olmak için illaki sinestet olmamıza da gerek yok. Zira sinestezi ve yaratıcılık arasında doğrudan bağlantılı olduğuna dair net bir kanıtımız yok henüz. Kaldı ki sinestet olmayan binlerce çok iyi sanatçı da mevcut. Tabii madalyonun bir de diğer yüzü var. Bazı sinestetler bu özelliklerinin kimi zaman hayatlarını olumsuz etkilediğinden de bahsediyor. Örneğin bir harf renk sinesteti için bir sayının yanlış renkte olması çok rahatsız edici bir durum olabiliyor. Odaklanma problemleri yaşayabiliyorlar örneğin. Daha da garip olanını söyleyeyim size. Bir tat sinesteti için bir başka kişinin isminin tadı güzel değilse o kişi ne yaparsa yapsın bir yakınlık kurma ihtimali çok zor. Öyle ki iğrenme duygusu dahi ortaya çıkabiliyor sinestette. Bu arada sonradan sinestet olmanın neredeyse imkansız olduğu düşünülse de kimi çalışmalarda bazı ilaçların sinesteziye benzer deneyimleri tetiklediği de görülmüş. Bir araştırmada sinestet olmayanların nöron bağlantılarında bazı duyuların tek bir noktada tetiklendiği ve duyu karmaşası yaşadığı görülmüş mesela. Özetle sinestezi bir ruhsal bozukluk değil. Bazı bireylerin duyularının işbirliği ya da karışmasıyla dünyayı çok daha farklı ve yeni bir şekilde deneyimlemesi şeklinde özetleyebiliriz bu durumu. Ve bu kişiler beyinlerinde normalden fazla bağlantı gerçekleşmesi nedeniyle bizlerden daha canlı bir duyusal dünyaya sahipler. Dolayısıyla yine bu kişilerin yaratıcı düşünme konusunda daha avantajlı olduğunu söyleyebiliriz. Başta da bahsettiğim gibi daha bu konu hakkında öğrenecek çok fazla şeyimiz var. Tüm bunları dikkate aldığında insanın sinestet olası geliyor değil mi? Fakat hakkında bu kadar az şey bildiğimiz bir konuda fazla da istekli olmamak lazım. Kaldı ki burada biraz öz değerlendirme de yapabiliriz. Her birimiz aslında özeliz ve kendi çapımızda bir sinestet olmadığımızı da bilemeyiz. Sonuçta sizin gördüğünüz kırmızıyla benim gördüğüm kırmızının aynı olduğunu nereden bilebiliriz ki? Ya da iki kişi bir resme baktığında, bir şiiri okuduğunda ya da bir şarkı duyduğunda aynı şeyleri mi hissediyor? Hayır. Herkes her şeyi çok farklı şekilde deneyimliyor aslında. Bakış açıları çok şeyi değiştiriyor. İşte sinestezi de bize düşünmemiz gereken çok önemli bir soru bırakıyor. Duyularımız birbirine karışabilir, evet. Bunu anlıyoruz. O zaman şurada sormak gerekiyor. Duygularımıza ne kadar güvenebiliriz? Duygularımıza, fikirlerimize, bakış açımıza, kendimize ne kadar güvenebiliriz? Sizce?

Oh. Yine pazartesi ya. Neden hep turuncu ki bugün? Beethoven'ın

5. Senfonisi. Mor ve yeşil bir şelale gibi akıyor gözlerimin önünden. Gerçekten büyüleyici. Anne!

Burada 7 yaşındayım. 7 rakamını çok severim. Kadife gibi böyle, yumuşacık. Gökkuşağını

duyabiliyor musunuz? Her renkte farklı bir melodi çalıyor. Kulağa tuhaf geliyor değil mi bu duyduklarınız? Ama bazıları için tüm bunlar günlük hayatın akışı içinde çok olağan şeyler aslında. Kimi kendisini bildi bileli sayıların tadını alabiliyor.

Yedi çikolata. Dört ise ekşi limon tadında. Kimi ise Mozart dinlerken gökkuşağı görüyor. Her notada farklı bir renk. Cidden çok garip bu söylediklerim biliyorum. Ama hepsi gerçek. Zira bu insanlar sinestet. Yani duyuları iç içe geçmiş durumda. Renkleri duyabilir, sesleri görebilir, şekilleri tadabilirler.

Öyle nadir bir durum olduğunu falan da düşünmeyin lütfen. Zira araştırmalar her 25 kişiden birinin bir tür sinestezi yaşadığını söylüyor bize. Belki de en yakın arkadaşınız veya aile üyelerinizden birinde de vardır bu durum. Bazen zor oluyor diye itiraf ediyorlar hatta. Sevmedikleri bir rengin sesini duymak rahatsız edici olabiliyor onlar için. Ama çoğunlukla bu özelliklerini seviyorlar.

Sonuçta dünyayı daha farklı, hatta belki de daha zengin bir şekilde algılıyorlar. Peki ya siz hiç benzer bir şey yaşadınız mı hayatınızda? Belirli sesler size hep aynı rengi çağrıştırıyor mu mesela? Ya da bazı kelimelerin tadını aldığınızı düşündünüz mü hiç? Bir cevap vermek de kolay değil buna elbette. Öyleyse gelin sinestezinin gizemli dünyasına doğru bir yolculuğa çıkalım bu bölümde. Kim bilir, belki de hepimiz farkında olmadan yaşıyoruzdur bu durumu.

Ancak sizi şimdiden uyarayım. Duyularınızı açın. Çünkü bu yolculuk sandığınızdan çok daha renkli, sesli ve lezzetli olabilir.

Bölümün hemen başında şunu söylemem gerekiyor. Sinestezi bir hastalık, sendrom ya da bir bozukluk değil. Hatta bu anlamda net bir tanımı da yok henüz. Ancak benim gibi bu durumu yaşamayanların hayal bile edemeyeceği bazı özelliklere sahipler.

Uzun süre boyunca sinestezinin çok ama çok nadir görülen bir durum olduğu düşünülüyordu. Ancak 2006 yılında yapılan bir araştırmada çok çarpıcı bir sonuç çıktı ortaya. Dünya nüfusunun yaklaşık %4'ünün bu deneyimi yaşadığı anlaşıldı. Yani tahmin edilenden çok daha yaygın bir deneyim bu. Diğer taraftan o kadar fazla türü var ki anlat anlat bitiremeyiz. Biz bu bölümde en bilinenlere odaklanmaya çalışacağız.

Mesela bu durumun çok yaygın bir türü olan harf-renk sinestezisinde harfler ve sayılar bir renkle ilişkilendiriliyor. Yalnız burada da insanlar arasında belirli farklar görülüyor. Herkes aynı harf ya da sayıda aynı rengi algılamıyor yani. Örneğin bazı sinestetler 8 sayısını kırmızı görürken bazıları da mavi görüyor. Veya kalem sözcüğünde mavi gören sinestetler de var, turuncu gören de. Tabi bazı sinestetlerin ortak renk ve şekiller görebildiği durumlar da var.

Bu durumun bir başka yaygın türü ise renk-ses sinestezisi. Korna sesi gibi tek bir sesi, bir renk veya bir şekilde ilişkilendirebiliyor bazı insanlar.

Bazı kişilerde ise bir şarkı gökkuşağına dönüşebiliyor. Belirli notalar belirli renklere bürünüp dinlerken aynı anda gözünün önünde canlanabiliyor. Tabi nadir görünen sinestezi türleri de var. Mesela harf-tat sinestezisi. Burada bazı resimleri, kelimeleri hatta sesleri bile belirli bir tat ya da yemekle ilişkilendirebiliyor bazı insanlar. Kısacası bazı tatların ya da kokuların da rengi var diyebiliriz.

Bu öyle ilginç bir şey ki bazı ekstrem durumlarda sinesteziye sahip kişiler için diğer insanların duygularının bile bir tadı var. Karşısında mutsuz bir insan olduğunda en sevmediği yemeğin tadını aldığını söyleyenler çok fazla mesela. Bir diğer nadir görünen sinestezi türünden de bahsetmek istiyorum size. Burada sinestete sahip insan başka insanlara dokunulduğunda fiziksel olarak kendisine dokunulduğunu hissediyor.

Hatta bazı durumlarda başkalarının acısını fiziksel olarak hissetmek de söz konusu olabiliyor. Anlayacağınız çok fazla çeşit söz konusu sinestesi de. Fakat bu neden oluyor? İnsanlık olarak bununla ilgili ne biliyoruz? Hadi biraz da bunun üzerine düşünelim şimdi.

Mesela mor rengin tadına bakmak istediğinizi düşünelim. Çalışıp çabalayarak bir renk-tat sinesteti olabilir misiniz? Bunun cevabı için bilim insanlarının sinestezinin mekanizmasıyla ilgili düşündüklerini incelemek gerekiyor. Aslında çok da fazla bir bilgileri yok desek yalan olmaz.

Ancak bu olayın genetik olduğuna dair güçlü bir inanış söz konusu. Örneğin 2009 yılında Julian Asher ve arkadaşlarının yaptığı ve The American Journal of Human Genetics dergisinde yayımlanan bir araştırmasına göre sinestezi yaşayanların %40'ından fazlasının birinci dereceden akrabasında da bu durum bulunuyor. Ve yine bu kişilerin neredeyse tamamı sinesteziyi kendilerini bildikleri süre boyunca yaşadıklarını, çok erken yaşlardan itibaren kendisini gösterdiğini söylüyor.

Bu arada kimi zaman bazı sayıları ya da harfleri anılarınıza dayanarak belirli renklerle ilişkilendirmiş olabilirsiniz. Fakat bu bir sinestet olduğunuz anlamına gelmez. Çünkü sinestezi anılarla değil duyularla alakalı bir durum. Yani sinestezi algı ve duyularla ilgili otomatik gerçekleşen bir süreç. Peki bu süreç nasıl işliyor derseniz onu da kısa bir aradan sonra konuşacağız.

Evet, sinestezi sürecinin nasıl işliyor olabileceğini konuşacaktık değil mi? Şimdi, bu sürecin nasıl işlediğine dair en yaygın teorilerden birisi şu. Sinestezi beyninizde bir nevi çapraz işleme sonucu ortaya çıkıyor.

Mesela renk-harf sinestezisinde bir harf veya sayıyı gördüğünüzde beyninizde hem görsel işleme hem de dille ilgili bölüm aynı anda tetikleniyor. Bunun nedeni olarak da araştırmacılar anne karnına kadar gidebilen bir gelişimden bahsediyorlar. Malum, beynin farklı bölümleri farklı fonksiyonlara sahiptir. Anne karnında beyin gelişirken de bu bölümler buna göre organize olurlar. Bu bölümler arasında da bilgi alışverişi oluyor haliyle.

İşte sinestet olmayan insanların beyinleri ile sinestet beyinler arasında bu bölümler arasındaki bağlantılar görünüşe göre farklı gelişiyor. Hatta bazı araştırmacılara göre sinestetlerin beyninde anatomik farklar bile söz konusu. Bu kişilerin beyinlerinde daha fazla gri ve beyaz madde olabileceği söyleniyor. Yani ne yaparsanız yapın sonradan sinestet olmanız, bir rengin tadını almanız falan mümkün değil. Gelelim bu işin asıl ilginç tarafına.

Yani yaratıcılıkla olan bağlantısına. Yazar Vladimir Nabokov, Macar besteci ve piyano virtüözü Franz Liszt ve Rus besteci Nikolay Rimsky-Korsakov doğrudan sinestet olduğu bilinen sanatçılardan. Onların deneyimleri de bize bu konuda ışık tutuyor.

Fakat çok uzak tarihlere de gitmeye gerek yok. Dedim ya sinestezi sandığımızdan da yaygın bir durum diye. Mesela Kanye West, Mary J. Blige, Tori Amos, Pharrell Williams, Charlie XCX, Vincent Van Gogh, Billy Joel ve Stevie Wonder da tanıdık sinestetlerden. Birçok ressam, besteci ve yazarın da bu durumu deneyimlediği düşünülüyor.

Kısacası sinestezi yaratıcılık anlamında bir avantaj sağlıyor gibi gözüküyor. Biz normal insanların görmediği ayrıntıları, yaşamadığı deneyimleri, müzik, resim ve yazı ile ifade eden bu kişiler haliyle herkese çok farklı bir bakış açısı sunduğu için farklı bir yerde duruyorlar. Demem o ki nasıl yapıyorlar yahu bunları dediğimiz şeylerin altında kimi zaman anatomik bir karşılık var.

Bu arada kendimizi çok da kötü hissetmeyelim. Sanatçı olmak için illaki sinestet olmamıza da gerek yok. Zira sinestezi ve yaratıcılık arasında doğrudan bağlantılı olduğuna dair net bir kanıtımız yok henüz. Kaldı ki sinestet olmayan binlerce çok iyi sanatçı da mevcut. Tabii madalyonun bir de diğer yüzü var.

Bazı sinestetler bu özelliklerinin kimi zaman hayatlarını olumsuz etkilediğinden de bahsediyor. Örneğin bir harf renk sinesteti için bir sayının yanlış renkte olması çok rahatsız edici bir durum olabiliyor. Odaklanma problemleri yaşayabiliyorlar örneğin. Daha da garip olanını söyleyeyim size. Bir tat sinesteti için bir başka kişinin isminin tadı güzel değilse o kişi ne yaparsa yapsın bir yakınlık kurma ihtimali çok zor.

Öyle ki iğrenme duygusu dahi ortaya çıkabiliyor sinestette. Bu arada sonradan sinestet olmanın neredeyse imkansız olduğu düşünülse de kimi çalışmalarda bazı ilaçların sinesteziye benzer deneyimleri tetiklediği de görülmüş. Bir araştırmada sinestet olmayanların nöron bağlantılarında bazı duyuların tek bir noktada tetiklendiği ve duyu karmaşası yaşadığı görülmüş mesela.

Özetle sinestezi bir ruhsal bozukluk değil. Bazı bireylerin duyularının işbirliği ya da karışmasıyla dünyayı çok daha farklı ve yeni bir şekilde deneyimlemesi şeklinde özetleyebiliriz bu durumu. Ve bu kişiler beyinlerinde normalden fazla bağlantı gerçekleşmesi nedeniyle bizlerden daha canlı bir duyusal dünyaya sahipler. Dolayısıyla yine bu kişilerin yaratıcı düşünme konusunda daha avantajlı olduğunu söyleyebiliriz.

Başta da bahsettiğim gibi daha bu konu hakkında öğrenecek çok fazla şeyimiz var. Tüm bunları dikkate aldığında insanın sinestet olası geliyor değil mi? Fakat hakkında bu kadar az şey bildiğimiz bir konuda fazla da istekli olmamak lazım. Kaldı ki burada biraz öz değerlendirme de yapabiliriz. Her birimiz aslında özeliz ve kendi çapımızda bir sinestet olmadığımızı da bilemeyiz. Sonuçta sizin gördüğünüz kırmızıyla benim gördüğüm kırmızının aynı olduğunu nereden bilebiliriz ki?

Ya da iki kişi bir resme baktığında, bir şiiri okuduğunda ya da bir şarkı duyduğunda aynı şeyleri mi hissediyor? Hayır. Herkes her şeyi çok farklı şekilde deneyimliyor aslında. Bakış açıları çok şeyi değiştiriyor. İşte sinestezi de bize düşünmemiz gereken çok önemli bir soru bırakıyor. Duyularımız birbirine karışabilir, evet. Bunu anlıyoruz.

O zaman şurada sormak gerekiyor. Duygularımıza ne kadar güvenebiliriz? Duygularımıza, fikirlerimize, bakış açımıza, kendimize ne kadar güvenebiliriz? Sizce?

Malum, yapay zeka son yılların en çok konuşulan teknolojilerinden birisi. Bu teknoloji temelde ödüllendirme mantığı ile çalışıyor, bu şekilde kendisini geliştiriyor. Peki daha önce kimsenin bilmediği, kitleleri imha edebilecek bir kimyasal bileşim keşfettiğinde onu ödüllendirirseniz ne olur? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde yapay zeka kullanılarak oluşturulan ilk imha reçetelerinin üzerine konuşuyoruz. Gelecekte bizi neler bekliyor olabileceğinin analizini yapıyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Yapay Zekanın İlk Kitle İmha Reçeteleri 

Kişisel verilerimizin takip edilmesi ve seçimlerimizin yönlendirilmesi artık görünmez bir mühendisliğin parçası. Özgür iradeyle verdiğimizi sandığımız kararların arkasında ise dev bir veri ekonomisi, algoritmalar ve bizi bizden iyi tanıyan şirketler var. Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde gizlilik ihlallerinin hayatımızı nasıl şekillendirdiğini, bu ekosistemin ne kadar derine indiğini ve tüm bunların geleceğimiz için ne anlama geldiğini inceliyoruz.







Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Ne Yaptığınızı Biliyorlar!

Coca Cola'nın 1971'de yayınladığı "Hilltop" reklam filmi, koca bir sektörün yaklaşımını değiştirmişti.  Asi bir nesil, karşı bir kültür ve tüm siyasi konjonktürün sorgulanması reklam dünyasında da kendine yer buluyordu artık. Ancak zaman içerisinde kapitalizm bu durumu da kendi lehine çevirmişti. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde "Kapitalizm, devrimi nasıl markalaştırdı?" sorusuna yanıt arıyoruz. Reklamcılık tarihinin kırılma noktalarından ipuçları bulmaya çalışıyoruz.


Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kapitalizm, Devrimi Nasıl Markalaştırdı?

Dünyamız ölüyor. Tabii şimdi hemen değil. Ama bir gün olacak elbet. Tıpkı her hikayenin sonu gibi, onun da sonu gelecek. Levha tektoniği durmuş, kıtalar kilitlenmiş, okyanuslar kurumuş ve yaşam denen olgunun külleri bile kaybolmuş olacak. Ve bu gerçekleştiğinde, biz çoktan kozmik sahneden çekilmiş olacağız. En azından burada, bu kaya parçası üzerinde öyle gözüküyor. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, zamanı biraz ileri sarıyoruz. Acaba 1 milyar yıl sonra dünyamız neye benzeyecek?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

1 Milyar Yıl Sonra Dünyamıza Ne Olacak?

Dünya'nın yörüngesinden de geçen bazı küçük kaya parçaları bulunuyor. ve bu kayalar çok değerli bir şeyler saklıyor. Bize büyük servet kazandırabilecek madenler söz konusu. Sadece birkaç sondaj ekipmanı yapıp bu asteroidlere göndereceğiz. Sonra da o asteroidlerin bazılarında bulunan altın, gümüş ya da elmas gibi madenleri kazıp geri getireceğiz. Hepsi bu kadar… Peki ama niye yapmıyoruz bunu? Asteroid madenciliğini neden bir iş kolu olarak sayamıyoruz hala? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'de bu sorunun cevaplarını aramaya koyuluyoruz. Asteroid madenciliğinin yakın dönemde nasıl fırsatlar sunabileceği üzerine düşünüyoruz.

Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Asteroidleri Kazan Kazanır!

İnsan neye göre hatırlayıp, neye göre unutur? Örneğin, neden hayatımızın ilk birkaç yılını hatırlamıyoruz? Ya da bazı anılar yıllar geçse de ilk günkü kadar canlı kalırken, neden bazıları hiç olmamış gibi siliniyor? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde hafızaya, hatırladıklarımıza ve unuttuklarımıza doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. 





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Çocukluğumuzu Neden Hatırlamıyoruz?

1919'un bir gününde John B. Watson sokakta yürürken köpeklerden aşırı korkan bir çocuk gördü. Bu göründü anında aklına kazınmış, ilerleyen günlerde bazı sorulara dönüşmüştü.  "Acaba yeni doğmuş bir bebek, evcil hayvanlardan korkar mı? Böyle bir korku doğuştan var olabilir mi? Yoksa bu korku sonradan mı öğrenilir?" İşte bu sorular bugün yapılsa gerçekleştirenin de, gerçekleşmesine izin verenin de yıllarca hapishanede yatmasına neden olacak bir dizi deneye zemin hazırlamıştı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde o deneylerin hikayesine odaklanıyor, Little Albert Deneyi'ni inceliyoruz.



 Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Psikoloji Tarihinin En Tartışmalı Meselesi: Little Albert Deneyi

Percy Spencer, cebindeki fıstıklı bir atıştırmalık sayesinde birçok evin baş köşesinde yerini almış bir cihaz icat etti: mikrodalga fırın. Peki nasıl oldu da, bu elektromanyetik dalgalar bir anda dünden kalan yemeği ısıttığımız bir cihaza dönüştü? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, bilim ile gerçek yaşamın doğrudan kesiştiği bu mucizevi aletin acayip hikayesine beraber bir yolculuk yapıyoruz.





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kazara Mucize: Mikrodalga Fırın

Elon Musk'ın yirmi yıldır neredeyse tek bir takıntısı var: Mars’a ulaşmak. Son bir yıldır ise, varıldığında ne olacağı konusundaki çalışmalarını hızlandırdı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde; Musk'ın zihnine ve projelerine bir yolculuk yapıyoruz. Bakalım Musk, çılgın planlarını gerçekleştirebilecek mi? Yoksa bu sadece 21. yüzyılın en büyük bilim kurgu hikayesi olarak mı kalacak?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Kalkın! Mars'a Gidiyoruz!

Üç milyar insanı kurtaracağınızı bilseydiniz ölür müydünüz? Ya da milyarlarca insanın hayatını kurtarmak için masum bir insanı öldürmek zorunda kalsaydınız yapar mıydınız? Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde zor ahlaki kararları verme süreçlerimizi, farklı felsefi bakış açılarına göre inceliyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

 Üç Milyar İnsanı Kurtaracağınızı Bilseydiniz Ölür Müydünüz?

Bir akıl hastanesinde tutulduğunuzu düşünün. Hiçbir makul sebebi olmadığı halde buradan çıkartılmadığınızı da hesaba katın... İşte 1973’te gerçekleştirilen Rosenhan Deneyi'nde tam olarak bu durum kurgulanmıştı. Bu öyle bir deneydi ki psikoloji ve psikiyatri dünyasında her şeyi değiştirmişti. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde David Rosenhan ve ekibinin yürüttüğü bu çalışmaya odaklanıyoruz. Akıl hastalıklarının teşhisi açısından devrim niteliğinde bir sonuç ortaya koyan bu deneyin ürpertici hikayesini ve çarpıcı sonuçlarını birlikte inceliyoruz.





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!

Delilerin Arasında Akıllı Olmak: Rosenhan Deneyi

İnsanlık tarihini değiştiren bazı keşifler sanki bir rastlantıymış gibi anlatılır. Halbuki hiçbir şey tesadüf değil. İşte biz de bu yüzden buradayız. Cengiz Çalışkan, nam-ı diğer Bebar Bilim ve Podbee Media'nın beraber hazırladığı ve bu podcast serisinde bizi bugüne getiren tüm bilimsel, kültürel, toplumsal dönüm noktalarından geçeceğimiz büyük bir yolculuğa çıkıyoruz.

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Duygusal zeka... Üzerine yeni yeni konuştuğumuz bir konu bu. Bazı araştırmacılar bu özelliğin öğrenilebileceğini ve güçlendirilebileceğini düşünürken, bir grup da bunun doğuştan geldiğine ve değiştirilemez bir karakter özelliği olduğunu savunuyor. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, EQ üzerine konuşuyoruz. Duygusal zekası yüksek kişilerin ortak noktalarını inceliyor, bu kişilik özelliğini nasıl geliştirebileceğimiz hakkında düşünüyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!