Bir düşünün... Dünya sürekli dönüyor. Hiç durmadan! Yani biz sürekli hareket halindeyiz? Fakat biz bunu neden hiç hissetmiyoruz? Neden koltuğumuza oturduğumuzda, hareket ettiğimizi fark edemiyoruz? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümde bu soruya cevap arıyoruz. Hiperaktif Dünya’mızın bitmek bilmeyen dönüşünü birlikte anlamaya çalışıyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Dünya Dönüyorsa, Biz Neden Hissetmiyoruz?

Yoğun bir günü atlattığınızı düşünün. Hem de baya yoğun bir günü. Olsun. Bütün işi gücü bitirdiniz. Artık yapacak hiçbir şey yok. Kuruluyorsunuz koltuğunuza. O an fark ediyorsunuz ki hareket etmekten bile yorulmuşsunuz. Nihayet biraz dinlenebileceksiniz. Oh be! Dünya varmış. Sakinlik. Durabilmek ne harika bir şey değil mi? Ama işte. Durabilmek. Maalesef bu mümkün değil. Hiç kimse. Hiçbir şey. Ne siz, ne de oturduğunuz koltuk. Ne dışarıdaki ağaçlar, ne de devasa dağlar. Hiçbir şey yerinde durmuyor. Evet. Hiçbir şey. Çünkü durursak… Ölürüz. Öyle biyolojik bir ölümden bahsetmiyorum elbette. Ancak buna yakın bir şey söz konusu. Zira evrende hareket sonlandığı an kıyamet gelmiş demektir. Bu senaryoları ayrıca konuşuruz. Mutlak duruş ne demek ondan bahsederiz. Ancak bugün başka bir şeyi konuşacağız. Düşünsenize neden sürekli hareket halindeyiz? Daha da önemlisi biz bunu neden hiç hissetmiyoruz? Elbette var bir cevabımız. Hadi gelin öyleyse bu bölümde hiperaktif dünyamızın bitmek bilmeyen dönüşünü birlikte anlamaya çalışalım. Evet. Dünya dönüyor. Hem de öyle böyle değil. Çok karmaşık bir sistemin içerisinde sürekli dönüyor. 24 saatte bir kendi ekseni etrafında. Ekvatordan ölçtüğümüzde tam olarak saatte 1670 km'lik bir hızla. Ama döndüğü tek yer kendi ekseni değil. Malum güneşin etrafında da dönüyor gezegenimiz. 365 gün kadar sürüyor bu dönüş de. Hızımız da saatte 107 bin kilometre. Saatte 107 bin kilometre. İnanılmaz bir hız bu. Üstelik daha bitmedi. Güneşimiz de, dolayısıyla güneş sistemimizle birlikte biz de, Samanyolu galaksisinin merkezinin yörüngesinde hareketine devam ediyor bu esnada. Onun da hızı saatte 828.000 km. Saniyede 230 km'lik bir hıza denk geliyor bu delik. Mesela güneş kadar hızlı bir arabanız olsa, 5 saniyede İstanbul'dan Ankara'ya gidip gelebilirdiniz. Ve bu hızla bile güneşimizin Samanyolu galaksisinin merkezinin yörüngesinde bir turunu tamamlaması ne kadar sürüyor biliyor musunuz? Sıkı tutunun yaklaşık 230 milyon yıl. Bu da çok önemli bir veri aslında. Zira güneşin bir dönüşünü baz alarak yaşını bulmaya çalıştığımızda aslında çok genç bir yıldız olduğunu görüyoruz. bir protostar olduğu günlerden bu yana hesapladığımızda Güneş'in henüz 20 yaşında bir genç olduğu sonucu çıkıyor ortaya. Dolayısıyla şu okullarda, müzelerde falan gördüğünüz Güneş Sistemi animasyonlarını ya da maketlerini bir unutun. Güneş Sistemi'nin asıl hareketi aslında çok daha karmaşık, çok daha kompleks bir olay. Güneşin büyük bir hızla samanyolu yörüngesinde dönerken diğer tüm gezegenlerin karmakarışık bir yapı içerisinde onu yakalamaya çalıştığı bir hareket düşünün. Öyle animasyonlardaki gibi güneşin durduğu, diğer gezegenlerin de onun yörüngesinde döndüğü bir gerçeklik yok yani anlayacağınız. Acayip bir hareket var. İşte biz de bu çılgın hareketleri durmadan gerçekleştiren, milyarlarca yıldır hiç durmayan ve hiç durmayacak olan bir kaya parçasının üzerinde bir koltuğa oturunca durduğumuzu zannediyoruz. Ee evet, duruyoruz da aslında. Yoksa durmuyor olabilir miyiz? Can alıcı soru da bu. Biz o çılgın hareketleri, dönüşleri filan neden hissetmiyoruz ki? İşte bunun açıklaması hem basit hem de çok karmaşık bir cevapta saklı. Önce basitle başlayıp gittikçe derinlere inelim isterseniz. Öncelikle herkesin verdiği örnek üzerinden giderek başlayalım. Sabit ve hızlı hareket eden bir arabada veya herhangi bir araçla seyahat ederken neden rahatça oturup kahvemizi içebiliyorsak tam da aynı sebeple dünyanın dönüşünü hissetmiyoruz. Çünkü sabit hızlı hareket eden bir aracın camını indirip kolunuzu dışarı çıkarttığınızda elinizde bir kuvvet hissedersiniz haliyle. Elinizi içeri alıp camı kapattığınızda hiçbir şey hissetmezsiniz. Zira araç içindeki hava molekülleri de eliniz ve bedeniniz ile birlikte aracın hızına göre sabit bir durumda hareket edecektir. Sadece iki cisim arasında göreli hareket farkı olduğunda kuvvet hissedilir. Bu nedenle dünya ya da güneş sistemi falan evrenin kalanına göre sabit bir hızda hareket ettiği için bedenimize etki eden bir kuvvet de söz konusu değildir. Kısacası dünyanın içinde olduğunuz sürece bu hareketi hissetmeniz mümkün dahi değildir. Bunu tüm ölçeklerin özelinde düşünebilirsiniz. Güneş sisteminde, galaksi içinde olduğunuz sürece siz de diğer cisimlerle benzer bir hareket sistemi dahilinde hareket edersiniz mesela. Ama işte meselenin derinlerine indiğimizde işler biraz karışıyor. Bu noktada Einstein'ın en mutlu düşüncem dediği şeyi hatırlamakta fayda var. Şöyle demişti kendisi. Bir cismin hareketindeki herhangi bir değişim bir hızlanma gibi görülebilir ve sabit bir ivmelenme ki buna kütle çekimi de dahil bir noktada fark edilemez olur. Bu arada Albert bu düşünceyi bir binadan kendini boşluğa bırakan bir adam hayal ederek kurgulamıştı. Cidden enteresan birisi kendisi. Ama bunu daha iyi açıklayacak bir deney de gerçekleştirilmişti. Ve dünyanın dönüşüne dair çok önemli bir açıklama getirecekti bu deney. Onu da konuşacağız elbette. Ama burada bir ara vermemiz çok iyi olur. Zira geri geldiğimizde baş döndürücü şeyler konuşacağız. Evet, hazırsanız dalalım derinlere. Şimdi, ne demişti Albert Einstein? Öncelikle bunu daha iyi anlamak için olaya şu açıdan bir bakalım. Aslında Galileo bu konuda Einstein'dan yıllar önce basit bir deney gerçekleştirmişti. Pisa Kulesi'nin tepesinden birkaç gülle bırakmıştı aşağıya. Temelde güllelerin belirli bir açıyla değil tam da kulenin dibine düşeceğini hesaplamış ve haklı da çıkmıştı. Bunu da şöyle açıklayabiliriz. Hareket halindeki bir aracın üstünde zıpladığınızda araç altınızdan kayıp gitmiyor ya. Hava akımını falan hesap etmediğinizde tam da zıpladığınız yere düşüyorsunuz ya hani. İşte bu da ona benziyor. Yani siz sistemin bir parçası olduğunuz sürece mikro ölçekteki farkları göz ardı ettiğinizde o sistemle birlikte hareket edersiniz. İşte bu noktada şu soru aklınıza gelmiş olabilir. Dünyadan biraz uzaklaşsak, mesela atmosferin dışına çıksak ne olurdu? Nasıl hissederdik? Gözlemden bahsetmiyorum. Kuvvet hissetmenizden bahsediyorum. Uzay istasyonlarında mesela. Ne hissederdiniz? Aslına bakarsanız yine hiçbir şey. Hissetmemeniz, hareket etmediğiniz anlamına mı gelir peki? Hayır tabii ki. Yine dünya ile güneşin yörüngesinde, güneş sistemi ile birlikte galaksinin merkezinin yörüngesinde büyük bir hızla hareketinize devam ederdiniz. Buna rağmen hem dünyanın kütle çekimi ile birlikte hem de güneş sisteminin bir parçası olarak yine sistemle birlikte bir bütün olarak hareketinize devam ederdiniz. Ama elbette bir kuvvet hissedeceğiniz bazı istisnalar da var. Tabi bedeninizin yeterince hassas olduğunu varsayarsak. Normal şartlarda sizde 3 boyutlu bir cisim olduğunuz için ayaklarınız başınızdan daha yüksek bir kütle çekim kuvvetine maruz kalır. Bir de gelgit etkisine de maruz kalırsınız. Ama dediğim gibi bunu hissetmeniz neredeyse imkansız. Özellikle de gelgit etkisini okyanuslarda daha kolay gözlemleyebiliriz. Ayın kütle çekim etkisiyle okyanuslar da günün belirli saatlerinde yükselip alçalırlar. Bu, Dünya ile Ay arasındaki göreli bir etkileşimin sonucudur ve evrenin yasalarını ihlal etmez. Ancak Dünya'nın dönüşünü hissetmesek bile bizim doğrudan gözlemleyebileceğimiz bir etki de söz konusu. Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşü hem Kuzey Yarımkürede hem de Güney Yarımkürede tropikal rüzgarların oluşmasına yol açar. Atmosfer olaylarının yanı sıra balistik füzelerin hareketi ve uzun mesafeli uçuşlar da dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşünden çeşitli şekillerde etkilenir. Ayrıca akarsuların düz bir ovada yılan gibi kıvrımlar yapması yani mendereslerin oluşması da koryolis etkisine dayanır. Bunun nedeni de aslında şudur. Ekvatorda mesela kasırgalar neredeyse hiç oluşmaz. Zira orada hava akışıyla Dünya'nın dönüşü paraleldir. Fakat Dünya'nın şekli nedeniyle kutuplara doğru hareket ettiğinizde bu yöne doğru olan hava akışı Dünya'nın da dönüşü nedeniyle düz bir çizgi halinde değildir. bir eğimle yani koryolis etkisiyle birlikte belirli bir açıda hareket eder. Bu hareket de zamanla akımın kuvvetine bağlı olarak spiraller oluşmasına neden olur. Büyük kasırgalardan önce görülen spiral rüzgârların nedeni de bu koryolis etkisidir. Örneğin parklardaki döner disk benzeri oyuncaklarda da gözlemleyebilirsiniz bunu. İki tarafına oturup diski döndürdüğünüzde ve birbirinize top atmaya çalıştığınızda dışarıdan birisi bu topun düz bir çizgide hareket ettiğini görür. Fakat sizin bakış açınıza göre top, attığınız kişinin bir miktar sağına veya soluna düşer. Bu da aynı etkidir aslında. Dönüşün bir sonucudur yani. Bu konudaki en etkileyici deneylerden birini de Foucault yapmıştı aslında. Zamanında Paris'teki Pantheon'un tavanına astığı bir sarkaçla Dünya'nın dönüş hareketini incelemişti kendisi. Çok ağır bir cisim bağladığı sarkacın zaman içinde ileri geri değil de belirli eğimlerle hareket ettiğini gören Foucault bir anlamda Dünya'nın döndüğünü kanıtlamıştı aslında. Özetle, bedenimizde kuvveti algılayan sensörler bulunsa da çok düşük mesafelerde işe yarıyorlar. Dünyanın dönüşünü kısıtlı duyularımızda algılamamız mümkün değil. En azından bulunduğumuz referans noktasından, yani bu boyuttan bunu algılayamayız. Ama hissetmiyor olmamız bu hareketin olmadığı ya da dünyanın dönmediği anlamına da gelmiyor. Bunu hissetmemenizin sebebi dünya, güneş sistemi ve evrenle bir ahenk içinde hareket etmeniz aslında. Bir bütünün parçasıyız yani. Uzunca bir zincirin ufak bir halkası gibi. İşte bilim de bizim bu kısıtlı algı kapasitemizin ötesine geçmeye çalışıyor. Gözlerimizin görmediğini, kulaklarımızın duymadığını anlamaya çabalıyor. Hissedemediklerimizi görmek, ölçmek ve bize göstermek. En önemlisi de anlayabilmek için var bilim. Bu sistemin bir parçası olduğumuzu unutmadan, ona karşı çıkarak, onu yenmeye, ona zarar vermeye çalışarak bir yere varamayacağımızı anlayarak, sistem, doğa ve dünya ile uyum halinde yaşayacağımız, bilimin ışığıyla onu anlayacağımız ve ona uyacağımız günler umudunda.

Yoğun bir günü atlattığınızı düşünün. Hem de baya yoğun bir günü. Olsun. Bütün işi gücü bitirdiniz. Artık yapacak hiçbir şey yok. Kuruluyorsunuz koltuğunuza. O an fark ediyorsunuz ki hareket etmekten bile yorulmuşsunuz. Nihayet biraz dinlenebileceksiniz. Oh be! Dünya varmış. Sakinlik. Durabilmek ne harika bir şey değil mi? Ama işte.

Durabilmek. Maalesef bu mümkün değil. Hiç kimse. Hiçbir şey. Ne siz, ne de oturduğunuz koltuk. Ne dışarıdaki ağaçlar, ne de devasa dağlar. Hiçbir şey yerinde durmuyor. Evet. Hiçbir şey. Çünkü durursak… Ölürüz. Öyle biyolojik bir ölümden bahsetmiyorum elbette. Ancak buna yakın bir şey söz konusu.

Zira evrende hareket sonlandığı an kıyamet gelmiş demektir. Bu senaryoları ayrıca konuşuruz. Mutlak duruş ne demek ondan bahsederiz. Ancak bugün başka bir şeyi konuşacağız. Düşünsenize neden sürekli hareket halindeyiz? Daha da önemlisi biz bunu neden hiç hissetmiyoruz? Elbette var bir cevabımız.

Hadi gelin öyleyse bu bölümde hiperaktif dünyamızın bitmek bilmeyen dönüşünü birlikte anlamaya çalışalım.

Evet. Dünya dönüyor. Hem de öyle böyle değil. Çok karmaşık bir sistemin içerisinde sürekli dönüyor. 24 saatte bir kendi ekseni etrafında. Ekvatordan ölçtüğümüzde tam olarak saatte 1670 km'lik bir hızla. Ama döndüğü tek yer kendi ekseni değil. Malum güneşin etrafında da dönüyor gezegenimiz.

365 gün kadar sürüyor bu dönüş de. Hızımız da saatte 107 bin kilometre. Saatte 107 bin kilometre. İnanılmaz bir hız bu. Üstelik daha bitmedi.

Güneşimiz de, dolayısıyla güneş sistemimizle birlikte biz de, Samanyolu galaksisinin merkezinin yörüngesinde hareketine devam ediyor bu esnada. Onun da hızı saatte 828.000 km. Saniyede 230 km'lik bir hıza denk geliyor bu delik. Mesela güneş kadar hızlı bir arabanız olsa,

5 saniyede İstanbul'dan Ankara'ya gidip gelebilirdiniz. Ve bu hızla bile güneşimizin Samanyolu galaksisinin merkezinin yörüngesinde bir turunu tamamlaması ne kadar sürüyor biliyor musunuz? Sıkı tutunun yaklaşık 230 milyon yıl. Bu da çok önemli bir veri aslında. Zira güneşin bir dönüşünü baz alarak yaşını bulmaya çalıştığımızda aslında çok genç bir yıldız olduğunu görüyoruz.

bir protostar olduğu günlerden bu yana hesapladığımızda Güneş'in henüz 20 yaşında bir genç olduğu sonucu çıkıyor ortaya. Dolayısıyla şu okullarda, müzelerde falan gördüğünüz Güneş Sistemi animasyonlarını ya da maketlerini bir unutun. Güneş Sistemi'nin asıl hareketi aslında çok daha karmaşık, çok daha kompleks bir olay.

Güneşin büyük bir hızla samanyolu yörüngesinde dönerken diğer tüm gezegenlerin karmakarışık bir yapı içerisinde onu yakalamaya çalıştığı bir hareket düşünün. Öyle animasyonlardaki gibi güneşin durduğu, diğer gezegenlerin de onun yörüngesinde döndüğü bir gerçeklik yok yani anlayacağınız. Acayip bir hareket var.

İşte biz de bu çılgın hareketleri durmadan gerçekleştiren, milyarlarca yıldır hiç durmayan ve hiç durmayacak olan bir kaya parçasının üzerinde bir koltuğa oturunca durduğumuzu zannediyoruz. Ee evet, duruyoruz da aslında. Yoksa durmuyor olabilir miyiz? Can alıcı soru da bu. Biz o çılgın hareketleri, dönüşleri filan neden hissetmiyoruz ki? İşte bunun açıklaması hem basit hem de çok karmaşık bir cevapta saklı.

Önce basitle başlayıp gittikçe derinlere inelim isterseniz. Öncelikle herkesin verdiği örnek üzerinden giderek başlayalım. Sabit ve hızlı hareket eden bir arabada veya herhangi bir araçla seyahat ederken neden rahatça oturup kahvemizi içebiliyorsak tam da aynı sebeple dünyanın dönüşünü hissetmiyoruz. Çünkü sabit hızlı hareket eden bir aracın camını indirip kolunuzu dışarı çıkarttığınızda elinizde bir kuvvet hissedersiniz haliyle.

Elinizi içeri alıp camı kapattığınızda hiçbir şey hissetmezsiniz. Zira araç içindeki hava molekülleri de eliniz ve bedeniniz ile birlikte aracın hızına göre sabit bir durumda hareket edecektir. Sadece iki cisim arasında göreli hareket farkı olduğunda kuvvet hissedilir. Bu nedenle dünya ya da güneş sistemi falan evrenin kalanına göre sabit bir hızda hareket ettiği için bedenimize etki eden bir kuvvet de söz konusu değildir.

Kısacası dünyanın içinde olduğunuz sürece bu hareketi hissetmeniz mümkün dahi değildir. Bunu tüm ölçeklerin özelinde düşünebilirsiniz. Güneş sisteminde, galaksi içinde olduğunuz sürece siz de diğer cisimlerle benzer bir hareket sistemi dahilinde hareket edersiniz mesela. Ama işte meselenin derinlerine indiğimizde işler biraz karışıyor.

Bu noktada Einstein'ın en mutlu düşüncem dediği şeyi hatırlamakta fayda var. Şöyle demişti kendisi. Bir cismin hareketindeki herhangi bir değişim bir hızlanma gibi görülebilir ve sabit bir ivmelenme ki buna kütle çekimi de dahil bir noktada fark edilemez olur. Bu arada Albert bu düşünceyi bir binadan kendini boşluğa bırakan bir adam hayal ederek kurgulamıştı. Cidden enteresan birisi kendisi.

Ama bunu daha iyi açıklayacak bir deney de gerçekleştirilmişti. Ve dünyanın dönüşüne dair çok önemli bir açıklama getirecekti bu deney. Onu da konuşacağız elbette. Ama burada bir ara vermemiz çok iyi olur. Zira geri geldiğimizde baş döndürücü şeyler konuşacağız.

Evet, hazırsanız dalalım derinlere. Şimdi, ne demişti Albert Einstein? Öncelikle

bunu daha iyi anlamak için olaya şu açıdan bir bakalım. Aslında Galileo bu konuda Einstein'dan yıllar önce basit bir deney gerçekleştirmişti.

Pisa Kulesi'nin tepesinden birkaç gülle bırakmıştı aşağıya. Temelde güllelerin belirli bir açıyla değil tam da kulenin dibine düşeceğini hesaplamış ve haklı da çıkmıştı. Bunu da şöyle açıklayabiliriz. Hareket halindeki bir aracın üstünde zıpladığınızda araç altınızdan kayıp gitmiyor ya. Hava akımını falan hesap etmediğinizde tam da zıpladığınız yere düşüyorsunuz ya hani. İşte bu da ona benziyor.

Yani siz sistemin bir parçası olduğunuz sürece mikro ölçekteki farkları göz ardı ettiğinizde o sistemle birlikte hareket edersiniz. İşte bu noktada şu soru aklınıza gelmiş olabilir. Dünyadan biraz uzaklaşsak, mesela atmosferin dışına çıksak ne olurdu? Nasıl hissederdik? Gözlemden bahsetmiyorum. Kuvvet hissetmenizden bahsediyorum. Uzay istasyonlarında mesela. Ne hissederdiniz?

Aslına bakarsanız yine hiçbir şey. Hissetmemeniz, hareket etmediğiniz anlamına mı gelir peki? Hayır tabii ki. Yine dünya ile güneşin yörüngesinde, güneş sistemi ile birlikte galaksinin merkezinin yörüngesinde büyük bir hızla hareketinize devam ederdiniz. Buna rağmen hem dünyanın kütle çekimi ile birlikte hem de güneş sisteminin bir parçası olarak yine sistemle birlikte bir bütün olarak hareketinize devam ederdiniz.

Ama elbette bir kuvvet hissedeceğiniz bazı istisnalar da var. Tabi bedeninizin yeterince hassas olduğunu varsayarsak. Normal şartlarda sizde 3 boyutlu bir cisim olduğunuz için ayaklarınız başınızdan daha yüksek bir kütle çekim kuvvetine maruz kalır.

Bir de gelgit etkisine de maruz kalırsınız. Ama dediğim gibi bunu hissetmeniz neredeyse imkansız. Özellikle de gelgit etkisini okyanuslarda daha kolay gözlemleyebiliriz. Ayın kütle çekim etkisiyle okyanuslar da günün belirli saatlerinde yükselip alçalırlar.

Bu, Dünya ile Ay arasındaki göreli bir etkileşimin sonucudur ve evrenin yasalarını ihlal etmez. Ancak Dünya'nın dönüşünü hissetmesek bile bizim doğrudan gözlemleyebileceğimiz bir etki de söz konusu.

Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşü hem Kuzey Yarımkürede hem de Güney Yarımkürede tropikal rüzgarların oluşmasına yol açar. Atmosfer olaylarının yanı sıra balistik füzelerin hareketi ve uzun mesafeli uçuşlar da dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşünden çeşitli şekillerde etkilenir. Ayrıca akarsuların düz bir ovada yılan gibi kıvrımlar yapması yani mendereslerin oluşması da koryolis etkisine dayanır.

Bunun nedeni de aslında şudur. Ekvatorda mesela kasırgalar neredeyse hiç oluşmaz. Zira orada hava akışıyla Dünya'nın dönüşü paraleldir. Fakat Dünya'nın şekli nedeniyle kutuplara doğru hareket ettiğinizde bu yöne doğru olan hava akışı Dünya'nın da dönüşü nedeniyle düz bir çizgi halinde değildir.

bir eğimle yani koryolis etkisiyle birlikte belirli bir açıda hareket eder. Bu hareket de zamanla akımın kuvvetine bağlı olarak spiraller oluşmasına neden olur. Büyük kasırgalardan önce görülen spiral rüzgârların nedeni de bu koryolis etkisidir. Örneğin parklardaki döner disk benzeri oyuncaklarda da gözlemleyebilirsiniz bunu.

İki tarafına oturup diski döndürdüğünüzde ve birbirinize top atmaya çalıştığınızda dışarıdan birisi bu topun düz bir çizgide hareket ettiğini görür. Fakat sizin bakış açınıza göre top, attığınız kişinin bir miktar sağına veya soluna düşer. Bu da aynı etkidir aslında. Dönüşün bir sonucudur yani.

Bu konudaki en etkileyici deneylerden birini de Foucault yapmıştı aslında. Zamanında Paris'teki Pantheon'un tavanına astığı bir sarkaçla Dünya'nın dönüş hareketini incelemişti kendisi. Çok ağır bir cisim bağladığı sarkacın zaman içinde ileri geri değil de belirli eğimlerle hareket ettiğini gören Foucault bir anlamda Dünya'nın döndüğünü kanıtlamıştı aslında.

Özetle, bedenimizde kuvveti algılayan sensörler bulunsa da çok düşük mesafelerde işe yarıyorlar. Dünyanın dönüşünü kısıtlı duyularımızda algılamamız mümkün değil. En azından bulunduğumuz referans noktasından, yani bu boyuttan bunu algılayamayız. Ama hissetmiyor olmamız bu hareketin olmadığı ya da dünyanın dönmediği anlamına da gelmiyor.

Bunu hissetmemenizin sebebi dünya, güneş sistemi ve evrenle bir ahenk içinde hareket etmeniz aslında. Bir bütünün parçasıyız yani. Uzunca bir zincirin ufak bir halkası gibi. İşte bilim de bizim bu kısıtlı algı kapasitemizin ötesine geçmeye çalışıyor. Gözlerimizin görmediğini, kulaklarımızın duymadığını anlamaya çabalıyor. Hissedemediklerimizi görmek, ölçmek ve bize göstermek.

En önemlisi de anlayabilmek için var bilim. Bu sistemin bir parçası olduğumuzu unutmadan, ona karşı çıkarak, onu yenmeye, ona zarar vermeye çalışarak bir yere varamayacağımızı anlayarak, sistem, doğa ve dünya ile uyum halinde yaşayacağımız, bilimin ışığıyla onu anlayacağımız ve ona uyacağımız günler umudunda.

İnsan neye göre hatırlayıp, neye göre unutur? Örneğin, neden hayatımızın ilk birkaç yılını hatırlamıyoruz? Ya da bazı anılar yıllar geçse de ilk günkü kadar canlı kalırken, neden bazıları hiç olmamış gibi siliniyor? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde hafızaya, hatırladıklarımıza ve unuttuklarımıza doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. 





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Çocukluğumuzu Neden Hatırlamıyoruz?

1919'un bir gününde John B. Watson sokakta yürürken köpeklerden aşırı korkan bir çocuk gördü. Bu göründü anında aklına kazınmış, ilerleyen günlerde bazı sorulara dönüşmüştü.  "Acaba yeni doğmuş bir bebek, evcil hayvanlardan korkar mı? Böyle bir korku doğuştan var olabilir mi? Yoksa bu korku sonradan mı öğrenilir?" İşte bu sorular bugün yapılsa gerçekleştirenin de, gerçekleşmesine izin verenin de yıllarca hapishanede yatmasına neden olacak bir dizi deneye zemin hazırlamıştı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde o deneylerin hikayesine odaklanıyor, Little Albert Deneyi'ni inceliyoruz.



 Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Psikoloji Tarihinin En Tartışmalı Meselesi: Little Albert Deneyi

Percy Spencer, cebindeki fıstıklı bir atıştırmalık sayesinde birçok evin baş köşesinde yerini almış bir cihaz icat etti: mikrodalga fırın. Peki nasıl oldu da, bu elektromanyetik dalgalar bir anda dünden kalan yemeği ısıttığımız bir cihaza dönüştü? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, bilim ile gerçek yaşamın doğrudan kesiştiği bu mucizevi aletin acayip hikayesine beraber bir yolculuk yapıyoruz.





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kazara Mucize: Mikrodalga Fırın

Elon Musk'ın yirmi yıldır neredeyse tek bir takıntısı var: Mars’a ulaşmak. Son bir yıldır ise, varıldığında ne olacağı konusundaki çalışmalarını hızlandırdı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde; Musk'ın zihnine ve projelerine bir yolculuk yapıyoruz. Bakalım Musk, çılgın planlarını gerçekleştirebilecek mi? Yoksa bu sadece 21. yüzyılın en büyük bilim kurgu hikayesi olarak mı kalacak?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Kalkın! Mars'a Gidiyoruz!

Üç milyar insanı kurtaracağınızı bilseydiniz ölür müydünüz? Ya da milyarlarca insanın hayatını kurtarmak için masum bir insanı öldürmek zorunda kalsaydınız yapar mıydınız? Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde zor ahlaki kararları verme süreçlerimizi, farklı felsefi bakış açılarına göre inceliyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

 Üç Milyar İnsanı Kurtaracağınızı Bilseydiniz Ölür Müydünüz?

İkinci Dünya Savaşı'nın karanlık günlerinde, Almanya'nın Hillersleben kasabasında, Nazi rejiminin en gizli ve tehlikeli silah araştırma merkezlerinden biri saklanıyordu. İçeride 150 mühendis ve fizikçi, günün her saati durmaksızın çalışıyordu. Peki, bu bilim insanları neyin peşindeydi? Bu gizli üssün duvarları ardında ne saklanıyordu? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, Nazilerin araştırma merkezine yakından bakıyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Nazilerin Gizli Projesi - Sonnengewehr

Bugün gökyüzüne baktığımızda ışıklar, yıldızlar her yerde. Oysa bu manzara, evrenin yolculuğunun yalnızca küçük bir kesiti. Peki, bu görkemli şölen nasıl başladı? Yıldızlardan önce evrende neler vardı? İşte bu bölümde, evrenin karanlıktan ışığa uzanan hikayesini birlikte keşfedeceğiz.



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

 İlk Işığın Öyküsü

İnsanlar trajik bir olay karşısında yardım edebilecek durumdayken, neden harekete geçmeyi seçmiyor?  “Seyirci Kalma Etkisi” aslında bize ne anlatıyor? Kitty Genovese’in hikâyesinden Rosa Parks’ın direnişine uzanan bu bölümde, küçük bir kıvılcımın nasıl büyük dönüşümler başlatabileceğini keşfediyoruz. 










Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Kalabalıkta Kaybolan Sorumluluk: Seyirci Kalma Etkisi

Borderline Kişilik Bozukluğu; bir gün zirvede, ertesi gün dipte yaşanan duyguların, tutarsız bağların ve içten içe kemiren boşluk hissinin olduğu bir deneyim. Çoğu zaman anlaşılmayan veya yanlış etiketlenen bu tablo, gerçekte çok daha derin bir hikâye barındırıyor. Peki sınırda olmak, aslında bize ne söylüyor?








Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Borderline Kişilik Bozukluğu

4,5 milyar yıl öncesine gidiyoruz; her şeyin karanlık olduğu, gökyüzünü ateşin ve taşların doldurduğu zamana. Havanın içi yanık taş kokusuyla doluydu. Sanki gökten hiç bitmeyen bir yağmur yağıyor ama bu yağmur damlalardan değil, ateşten, külden ve çığlık gibi yankılanan çarpışmalardan oluşuyordu. Peki, böylesine yanan ve parçalanan bir dünyadan nasıl oldu da yaşam doğdu?








Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Yaşam Mucizesi Nasıl Başladı?

Yıl 1943... İkinci Dünya Savaşı dönemi... Savaştaki taraf ülkeler birbirlerine üstünlük sağlamak için tüm yolları denerken bir yandan da yeni silahlara ve teknolojilere sahip olmaya çalışıyordu. Tabii bu araştırmaların arasında bazı sıra dışı, hatta çılgın denebilecek fikirler de vardı. O fikirlerden biri de devasa bir savaş gemisini görünmez kılmaktı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde o hikayeyi laboratuvarımıza alıp analiz edeceğiz. Yaklaşık elli yılı aşkın bir süre gündemde yer bulan Philadelphia Deneyi komplo teorisinin anatomisini inceleyeceğiz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Bir Komplonun Anatomisi: Philadelphia Deneyi

İnsanlık tarihini değiştiren bazı keşifler sanki bir rastlantıymış gibi anlatılır. Halbuki hiçbir şey tesadüf değil. İşte biz de bu yüzden buradayız. Cengiz Çalışkan, nam-ı diğer Bebar Bilim ve Podbee Media'nın beraber hazırladığı ve bu podcast serisinde bizi bugüne getiren tüm bilimsel, kültürel, toplumsal dönüm noktalarından geçeceğimiz büyük bir yolculuğa çıkıyoruz.

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Bazıları için gerçeklik, sandığımızdan çok daha karmaşık ve zorlayıcı bir şeye dönüşebiliyor. Ve bir o kadar da korkutucu. Şizofreni… Yaşamayan bilemez derler ya hani… İşte o tabirin en can alıcı örneklerinden biridir belki de... Anlaşılması ve anlatması çok zor bir problemdir bu. Belirtilerini fark etmenin bile oldukça güç olduğu bir şeydir hatta. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in yeni bölümünde şizofreniyi anlamaya çalışıyoruz. Sorunun değil çözümün bir parçası olmaya gayret ediyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!