Antik çağlardan bu yana insanlığını en büyük arzusu ölümsüz olmak. En azından doğal nedenlerle ölmekten kurtulmanın yollarını bulabilmek çoğu insanın hayalini süsleyen bir durum. Hemen hemen herkesin aklındaysa aynı soru var: Yaşlanmayı durdurmak, mümkün mü? Fakat ölüm, doğal döngünün önemli ve hatta gerekli de bir parçası. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde neden yaşlandığımızı ve öldüğümüzü inceliyoruz. Yaşlılık ve ölümün hayat döngüsündeki yerini anlamaya çalışıyoruz.

 




Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Neden Ölüyoruz?

Okyanuslar. Biliyorsunuz, bu dünyadan değilmiş gibi görünen canlılarla dolu. En çarpıcı olan, korkunç ya da ilginç görünenler veya ışık saçanlar arasından ufak bir canlıyı gözden kaçırabiliriz. Mesela hidranlar. Yunan mitolojisindeki Argolis Antikşehri'nde, Lerna bataklıklarında yaşayan ve ölülerle canlıların dünyasına ayıran kapının bekçiliğini yaptığına inanılan, kesilse bile yenisini çıkarabildiği çok başlı bir canavardan gelir isimleri. Deniz analarının tatlı su akrabalarıdır hidralar. Bir kara hindi bağı'yı andıran bu canlıların inanılmaz bir özelliği vardır. Onlar yaşlanmazlar. Evet. Teknik olarak ölümsüzdürler. Bir hidrayı alıp parçalara ayırsanız bile ayırdığınız her parçadan yeni bir hidra doğar. Garip. Hatta epey fantastik. Ama gerçek. İşte bu gerçek antik çağlardan beri ölümsüzlük rüyasıyla yanıp tutuşan insanlığın epey ilgisini çekiyor elbette. En azından doğal nedenlerle ölmekten kurtulmanın yollarını bulabilmek için dikkatini buraya odaklıyor bazıları. Birçoğunun da aklında aynı soru. Yaşlanmayı durdurmak mümkün mü? Hidralar bunu yapıyorken biz neden yapamıyoruz? Peki ölüm gerçekten de önlenebilir mi? John Donne'ın 10. sonesinde söylediği gibi ölümü öldürebilir miyiz? Neden yaşıyoruz diye sormuştuk Maslow'un piramidini konuştuğumuz bölümde. Gelin bugün de soruyu tersten soralım. Neden ölüyoruz sorusunun cevabını hep birlikte arayalım. Yaşlanmak. Kabullenmekten başka bir şansımız yok. Sürekli yaşlanıyoruz. Bizden önce yaşamış 100 milyardan fazla her insan gibi. Ve günün birinde nihai sonla hepimiz yüzleşeceğiz. Bunu biliyoruz. Ama yaşlanmak ne demek ki? 20. yüzyılın ortalarında yaşlanmak, moleküler ve hücresel düzeyde meydana gelen bir dizi hasarın birikimi olarak tanımlanmıştı. Şöyle açayım bunu. Bebeklikte kaynaklar büyümeye, sağlıklı kalmaya ve hücrelerin bakımına harcanır. Çocukluk ve ergenlikte odak noktası hayatta kalmaya, mümkün olduğunca güçlenmeye ve sağlıklı olmaya kayar. Belirli bir yaşa girdikten sonra ise öncelik üremektir. Birçok organizma için kaynaklar sınırlıdır aslında. Fakat sağlığımızı ve hatta kimi zaman hayatımızı kaybetmek pahasına dahi olsa bu sınırlı kaynakları üremeye, çocuk sahibi olmaya ayırırız. Bunun da en ekstrem örneği somon balıklarıdır. Dünyanın en zorlu göçlerinden birini gerçekleştirir somon balıkları. Akıntının tersine yüzerler. O esnada vücutları dramatik bir şekilde değişir, başkalaşırlar, hızlı mutasyonlardan geçerler. Çoğu bu yolda heba olur maalesef. Ancak bazıları bu zorlu yolculuğun en nihayetinde üreme bölgelerine ulaşır. İşte burada yumurtalarını bıraktıktan sonra ne olur biliyor musunuz? Ölürler. Evet bir soğanın buradan geri dönmesi neredeyse imkansızdır. Sırf üreyebilmek adına ölümü göze alır. Bu geri dönüşü olmayan yolculuğa çıkarmış. Şimdi bu açıdan bakınca neden ölüyoruz sorusunu yeni nesillerin doğabilmesi için diyerek yanıtlayabiliriz. Kaldı ki fedakârlık ve özveri gibi sıfatlarla da desteklediğimizde gayet süslü bir ölüm tanımı olurdu bu. Ama olay bu kadar basit değil tabii ki. Aslına bakarsanız yaşamamız boyunca genlerimiz sayısız mutasyona uğruyor. Bunların bazıları tamamen rastgele gerçekleşiyor. Bazıları ise yediklerimiz veya UV ışınları gibi dış etkenlere bağlı. Bu mutasyonların büyük çoğunluğu da etkisiz ve zararsızdır aslında. Çok çok azı işe yarar bir etki bırakır. Üreme çağından önce bir organizmanın üreme şansını azaltacak ya da hatta onu öldürecek tüm mutasyonlar seçilim sırasında elenir haliyle. Fakat yeni nesiller ortaya çıkarabilecek üreme çağına geldikten sonra doğal seçilim etkisi de zayıflamaya başlar. Somon balıklarına geri dönersek, onların yolculuklarında yetişkinliğe ve üreme çağına çok hızlı bir şekilde ulaştıklarını görürüz. Eğer üreme sonrasında bir somonun daha uzun yaşamasını sağlayacak bir mutasyon gerçekleşseydi ve bir yıl daha yaşama şansı olsaydı bu aslında yeni doğanların diğerleri üzerinde çok da avantajlı olmayacağı anlamına gelirdi. Yani doğal seçilim açısından değerlendirdiğimizde üredikten sonra sağlıklı kalmamızı sağlamanın pek de bir avantajı yok. Üredikten sonra bir anlamda misyonumuzu tamamlıyoruz ve gelecek nesillere sunacak pek bir şeyimiz kalmıyor. Her ne kadar somon örneği ekstrem görünse de bu tek seferlik üreme intihar misyonunun farklı işlediği türler de var tabii ki. Birden fazla üreme döngüsüne sahip türler bunun en iyi örneği aslında. Bu gibi durumlarda yaşam ömrü daha da uzayabiliyor. Çocuk sayısı arttıkça türün devam etme şansı da artıyor haliyle. Fakat DNA'mızda gerçekleşen mutasyonların birçoğunun ya etkisiz ya da olumsuz etkili olduğunu biliyoruz. Bedenlerimiz bu DNA hasarının bir kısmını onarabiliyor. Ancak yaş aldıkça bunu yapma kabiliyeti de azalıyor haliyle. Bu durumda yaşlanma ve ölümün iki şekilde gerçekleştiğini görüyoruz. Doğal seçilmenin zayıflaması nedeniyle olumsuz mutasyonların birikimi ve üreme için avantajlı fakat ömrü uzatma konusunda zararlı mutasyonların etkisi. Mesela meme kanserinden sorumlu BRCA gen mutasyonları. Bu mutasyonlar meme ve rahim kanseri riskini ciddi ölçüde artıran değişimler. Ancak diğer taraftan bu mutasyonu geçiren kadınların doğurganlık oranlarının da daha yüksek olduğu ortaya çıkıyor. Bu mutasyonlar özellikle genç kadınlarda üretkenlik avantajı sağlarken ilerleyen zamanlarda sağlık açısından büyük riskle oluşturuyor. Buna verebileceğimiz başka bir örnek de hücre senesensi ya da hücre yaşlanması olarak bildiğimiz durum. Bu olumsuz gibi görünse de erken yaşlarda hasarlı DNA'ların çoğalmasını engelleyen bir özellik aslında. bizi bir şekilde kansere karşı koruyor. Fakat ileride yaşlı hücreler dokularda birikerek özellikle de enflamasyona neden olarak yaşlılıkla ilgili hastalıklar olarak bildiğimiz sayısız probleme de neden oluyor. Kısacası doğada temel olarak evrimsel süreçte yaşlanmanın başlangıcına dair net bir çizgi var. Üremek. Somonlar, sinekler ve benzeri türler için bu tek seferlik bir misyon. Üreme çağına kadar hayatta kal, zamanı geldiğinde bırakabildiğin kadar yumurta bırak ve sonra öl. Kaplan ve Yunus gibi türler için bu biraz daha zaman alıyor. Çünkü doğduktan sonra da çocuklarıyla ilgilenmek zorundalar. Beslemeleri, korumaları kendi başlarına hayatta kalabilecek duruma getirmeleri gerekiyor. Peki biz, yani insanlık, bu hikayenin neresindeyiz? Onu da kısa bir aradan sonra konuşacağız. Evet neden yaşlandığımıza dair cevaplar aramaya devam ediyoruz. Bunun başlangıç noktası olarak üremeyi göstermiştik. Somon gibi canlılarda bu tek seferlik bir görevken memelilerde üreme sonrası süreçte biraz zaman alıyor. Ancak soruyu kendi türümüz için sorduğumuzda değerlendirmemiz gereken birçok şey çıkıyor karşımıza. Şimdi olaya üreme misyonunu tamamlama açısından baktığımızda insan türü gereğinden fazla yaşıyor aslında. Fakat burada insanın daha uzun yaşamasının şöyle bir nedeni de ortaya çıkıyor. Yaşlıların, çocuklarının çocuklarıyla da ilgilenmesi meselesi. Evet, türün devamı açısından anne, doğum yaptıktan sonra kendi annesinden çocuğuyla ilgilenme konusunda yardım alıyor. Böylece daha fazla çocuk doğurarak evrimsel avantajını daha da arttırabiliyor. Bir nesil atlaması söz konusu yani. Ebete sağlık ve teknolojik gelişmelerin de etkisini atlayamayız. Bu sayede insan artık hayatta kalma baskısını daha az hissettiği için yaşam süresi de gittikçe uzuyor. E bu da insanın gözünü ölümsüzlüğe dikmesine neden olabiliyor. Fakat bencil gen teorisi olarak da bilinen türler üremek için vardır. Üredikten sonra misyonunu tamamlamıştır yaklaşımı ne olursa olsun bir noktadan sonra bizim çok da uzun yaşamamızın anlamsızlığını koyuyor ortaya. Anlayacağınız evrimsel süreçte ölüm, genetik çeşitliliği ve adaptasyonu destekleyen temel bir fonksiyona sahip. Bireylerin ölümü, kaynakların yeni nesillere aktarılmasını sağlıyor ve doğal seçilim yoluyla uyum sağlayan genlerin yayılmasına olanak tanıyor. Bu da türlerin çevresel değişikliklere uyum sağlamasını ve uzun vadeli hayatta kalmasını destekliyor. Ölüm yaşamın döngüsüne, türlerin evrimsel anlamda ilerlemesine ve genetik materyalin yenilenmesine katkıda bulunuyor yani. Ölüme götüren süreci ise yaşlılıkla ilgili hastalıklarla adım adım görüyoruz esasında. DNA hasarları ve hücre yaşlanması gibi sayısız sebep sayabilirim size. Ama kısa yoldan şunu söyleyebilirim. Ölmemiz lazım. Aksinin herhangi bir doğal avantajı yok bizim için. Pek tabi kafamızın bir tarafında dönen o soruyu da sormak gerekiyor. Bunu ne kadar geciktirebiliriz ve hatta önleyebilir miyiz? İlk etapta odak noktamız yaşam süresini uzatma ve yaşlanmanın etkilerini yavaşlatma oldu. Çok uzun süredir bunun üzerine kafa yoruyor insanlık. Genellikle genetik, moleküler biyoloji, biyogerontoloji ve rejeneratif tıp alanlarında yoğunlaşıyor bu çalışmalar. DNA onarımı, hücresel yaşlanmayı yavaşlatma, kronik enflamasyonu azaltma ve metabolizmayı optimize etme bunlardan bazıları. Fakat ölümsüzlük? İşte bu teknik olarak mümkün değil. Bunun hayalini kuranların tarih boyunca odaklandığı çalışma alanları biyolojik yaşlanmanın tamamen durdurulması, hücre ve organların yenilenmesi, yapay organlar ve doku mühendisliği yoluyla vücut fonksiyonlarının sürdürülmesi oldu. Elbette sayısız başarısızlık hikayesiyle de dolu bu çaba. Örneğin Çin'in ilk imparatoru Qin Shi Huang, ölümsüzlüğe ulaşma umuduyla alkemistler tarafından hazırlanan ve yüksek miktarda cıva içeren iksirler kullanmıştı. Bu iksirlerin ölümsüzlük sağlayacağına inanılıyordu. Ancak ironik bir şekilde cıva zehirlenmesine yol açarak imparatorun ölümüne neden olacaktı bu iksirler. Fakat insanlık bu yeni çağda ölümsüzlük hayalini bir kez daha canlandırmış gibi gözüküyor. Bunun yolunu da yaşlanmaktan alıkoyamadığımız bedenimizden tamamen kurtulmakta bulduk galiba. Evet. Bilincin dijitale aktarımından bahsediyoruz. İnsan 2.0 bölümümüzde detaylıca konuşmuştuk bu konuyu. Orada da bahsettiğimiz gibi. Çok çok uçuk ve uzak bir hayal bu. Fakat ihtimali bile birçok fütüristi epey heyecanlandırıyor. Özetle, her ne kadar ölüm, bizim gibi bilinç sahibi bir tür için içselleştirmesi zor bir kavram olsa da, kendimizi doğadan ayrı düşünmediğimiz, bu döngünün bir parçası olduğumuzu benimsediğimiz zaman bir miktar daha kolay kabul edilebilir bir hale geliyor. Evet, biz öleceğiz ki yeni nesiller yeşerecek. O yüzden yeni nesiller için çok daha yaşanabilir bir gelecek inşa ederek, genelin faydasına yönelik izler bırakmak daha makul görünüyor sanki. Sonuçta bu da bir ölümsüzlük şeklidir değil mi?

Biliyorsunuz, bu dünyadan değilmiş gibi görünen canlılarla dolu. En

çarpıcı olan, korkunç ya da ilginç görünenler veya ışık saçanlar arasından ufak bir canlıyı gözden kaçırabiliriz. Mesela hidranlar.

Yunan mitolojisindeki Argolis Antikşehri'nde, Lerna bataklıklarında yaşayan ve ölülerle canlıların dünyasına ayıran kapının bekçiliğini yaptığına inanılan, kesilse bile yenisini çıkarabildiği çok başlı bir canavardan gelir isimleri. Deniz analarının tatlı su akrabalarıdır hidralar. Bir kara hindi bağı'yı andıran bu canlıların inanılmaz bir özelliği vardır. Onlar yaşlanmazlar.

Evet. Teknik olarak ölümsüzdürler. Bir hidrayı alıp parçalara ayırsanız bile ayırdığınız her parçadan yeni bir hidra doğar. Garip. Hatta epey fantastik. Ama gerçek. İşte bu gerçek antik çağlardan beri ölümsüzlük rüyasıyla yanıp tutuşan insanlığın epey ilgisini çekiyor elbette.

En azından doğal nedenlerle ölmekten kurtulmanın yollarını bulabilmek için dikkatini buraya odaklıyor bazıları. Birçoğunun da aklında aynı soru. Yaşlanmayı durdurmak mümkün mü? Hidralar bunu yapıyorken biz neden yapamıyoruz? Peki ölüm gerçekten de önlenebilir mi? John Donne'ın 10. sonesinde söylediği gibi ölümü öldürebilir miyiz?

Neden yaşıyoruz diye sormuştuk Maslow'un piramidini konuştuğumuz bölümde. Gelin bugün de soruyu tersten soralım. Neden ölüyoruz sorusunun cevabını hep birlikte arayalım.

Yaşlanmak. Kabullenmekten başka bir şansımız yok. Sürekli yaşlanıyoruz. Bizden önce yaşamış 100 milyardan fazla her insan gibi. Ve günün birinde nihai sonla hepimiz yüzleşeceğiz. Bunu biliyoruz. Ama yaşlanmak ne demek ki? 20. yüzyılın ortalarında yaşlanmak, moleküler ve hücresel düzeyde meydana gelen bir dizi hasarın birikimi olarak tanımlanmıştı.

Şöyle açayım bunu. Bebeklikte kaynaklar büyümeye, sağlıklı kalmaya ve hücrelerin bakımına harcanır. Çocukluk ve ergenlikte odak noktası hayatta kalmaya, mümkün olduğunca güçlenmeye ve sağlıklı olmaya kayar. Belirli bir yaşa girdikten sonra ise öncelik üremektir.

Birçok organizma için kaynaklar sınırlıdır aslında. Fakat sağlığımızı ve hatta kimi zaman hayatımızı kaybetmek pahasına dahi olsa bu sınırlı kaynakları üremeye, çocuk sahibi olmaya ayırırız. Bunun da en ekstrem örneği somon balıklarıdır. Dünyanın en zorlu göçlerinden birini gerçekleştirir somon balıkları. Akıntının tersine yüzerler.

O esnada vücutları dramatik bir şekilde değişir, başkalaşırlar, hızlı mutasyonlardan geçerler. Çoğu bu yolda heba olur maalesef. Ancak bazıları bu zorlu yolculuğun en nihayetinde üreme bölgelerine ulaşır. İşte burada yumurtalarını bıraktıktan sonra ne olur biliyor musunuz? Ölürler. Evet bir soğanın buradan geri dönmesi neredeyse imkansızdır.

Sırf üreyebilmek adına ölümü göze alır. Bu geri dönüşü olmayan yolculuğa çıkarmış. Şimdi bu açıdan bakınca neden ölüyoruz sorusunu yeni nesillerin doğabilmesi için diyerek yanıtlayabiliriz. Kaldı ki fedakârlık ve özveri gibi sıfatlarla da desteklediğimizde gayet süslü bir ölüm tanımı olurdu bu. Ama olay bu kadar basit değil tabii ki. Aslına bakarsanız yaşamamız boyunca genlerimiz sayısız mutasyona uğruyor.

Bunların bazıları tamamen rastgele gerçekleşiyor. Bazıları ise yediklerimiz veya UV ışınları gibi dış etkenlere bağlı. Bu mutasyonların büyük çoğunluğu da etkisiz ve zararsızdır aslında. Çok çok azı işe yarar bir etki bırakır. Üreme çağından önce bir organizmanın üreme şansını azaltacak ya da hatta onu öldürecek tüm mutasyonlar seçilim sırasında elenir haliyle.

Fakat yeni nesiller ortaya çıkarabilecek üreme çağına geldikten sonra doğal seçilim etkisi de zayıflamaya başlar. Somon balıklarına geri dönersek, onların yolculuklarında yetişkinliğe ve üreme çağına çok hızlı bir şekilde ulaştıklarını görürüz. Eğer üreme sonrasında bir somonun daha uzun yaşamasını sağlayacak bir mutasyon gerçekleşseydi ve bir yıl daha yaşama şansı olsaydı bu aslında yeni doğanların diğerleri üzerinde çok da avantajlı olmayacağı anlamına gelirdi.

Yani doğal seçilim açısından değerlendirdiğimizde üredikten sonra sağlıklı kalmamızı sağlamanın pek de bir avantajı yok. Üredikten sonra bir anlamda misyonumuzu tamamlıyoruz ve gelecek nesillere sunacak pek bir şeyimiz kalmıyor. Her ne kadar somon örneği ekstrem görünse de bu tek seferlik üreme intihar misyonunun farklı işlediği türler de var tabii ki. Birden fazla üreme döngüsüne sahip türler bunun en iyi örneği aslında.

Bu gibi durumlarda yaşam ömrü daha da uzayabiliyor. Çocuk sayısı arttıkça türün devam etme şansı da artıyor haliyle. Fakat DNA'mızda gerçekleşen mutasyonların birçoğunun ya etkisiz ya da olumsuz etkili olduğunu biliyoruz. Bedenlerimiz bu DNA hasarının bir kısmını onarabiliyor. Ancak yaş aldıkça bunu yapma kabiliyeti de azalıyor haliyle. Bu durumda yaşlanma ve ölümün iki şekilde gerçekleştiğini görüyoruz.

Doğal seçilmenin zayıflaması nedeniyle olumsuz mutasyonların birikimi ve üreme için avantajlı fakat ömrü uzatma konusunda zararlı mutasyonların etkisi. Mesela meme kanserinden sorumlu BRCA gen mutasyonları. Bu mutasyonlar meme ve rahim kanseri riskini ciddi ölçüde artıran değişimler.

Ancak diğer taraftan bu mutasyonu geçiren kadınların doğurganlık oranlarının da daha yüksek olduğu ortaya çıkıyor. Bu mutasyonlar özellikle genç kadınlarda üretkenlik avantajı sağlarken ilerleyen zamanlarda sağlık açısından büyük riskle oluşturuyor. Buna verebileceğimiz başka bir örnek de hücre senesensi ya da hücre yaşlanması olarak bildiğimiz durum. Bu olumsuz gibi görünse de erken yaşlarda hasarlı DNA'ların çoğalmasını engelleyen bir özellik aslında.

bizi bir şekilde kansere karşı koruyor. Fakat ileride yaşlı hücreler dokularda birikerek özellikle de enflamasyona neden olarak yaşlılıkla ilgili hastalıklar olarak bildiğimiz sayısız probleme de neden oluyor. Kısacası doğada temel olarak evrimsel süreçte yaşlanmanın başlangıcına dair net bir çizgi var. Üremek. Somonlar, sinekler ve benzeri türler için bu tek seferlik bir misyon.

Üreme çağına kadar hayatta kal, zamanı geldiğinde bırakabildiğin kadar yumurta bırak ve sonra öl. Kaplan ve Yunus gibi türler için bu biraz daha zaman alıyor. Çünkü doğduktan sonra da çocuklarıyla ilgilenmek zorundalar. Beslemeleri, korumaları kendi başlarına hayatta kalabilecek duruma getirmeleri gerekiyor. Peki biz, yani insanlık, bu hikayenin neresindeyiz? Onu da kısa bir aradan sonra konuşacağız.

Evet neden yaşlandığımıza dair cevaplar aramaya devam ediyoruz. Bunun başlangıç noktası olarak üremeyi göstermiştik. Somon gibi canlılarda bu tek seferlik bir görevken memelilerde üreme sonrası süreçte biraz zaman alıyor. Ancak soruyu kendi türümüz için sorduğumuzda değerlendirmemiz gereken birçok şey çıkıyor karşımıza. Şimdi olaya üreme misyonunu tamamlama açısından baktığımızda insan türü gereğinden fazla yaşıyor aslında.

Fakat burada insanın daha uzun yaşamasının şöyle bir nedeni de ortaya çıkıyor. Yaşlıların, çocuklarının çocuklarıyla da ilgilenmesi meselesi. Evet, türün devamı açısından anne, doğum yaptıktan sonra kendi annesinden çocuğuyla ilgilenme konusunda yardım alıyor. Böylece daha fazla çocuk doğurarak evrimsel avantajını daha da arttırabiliyor. Bir nesil atlaması söz konusu yani.

Ebete sağlık ve teknolojik gelişmelerin de etkisini atlayamayız. Bu sayede insan artık hayatta kalma baskısını daha az hissettiği için yaşam süresi de gittikçe uzuyor. E bu da insanın gözünü ölümsüzlüğe dikmesine neden olabiliyor. Fakat bencil gen teorisi olarak da bilinen türler üremek için vardır. Üredikten sonra misyonunu tamamlamıştır yaklaşımı ne olursa olsun bir noktadan sonra bizim çok da uzun yaşamamızın anlamsızlığını koyuyor ortaya.

Anlayacağınız evrimsel süreçte ölüm, genetik çeşitliliği ve adaptasyonu destekleyen temel bir fonksiyona sahip. Bireylerin ölümü, kaynakların yeni nesillere aktarılmasını sağlıyor ve doğal seçilim yoluyla uyum sağlayan genlerin yayılmasına olanak tanıyor. Bu da türlerin çevresel değişikliklere uyum sağlamasını ve uzun vadeli hayatta kalmasını destekliyor.

Ölüm yaşamın döngüsüne, türlerin evrimsel anlamda ilerlemesine ve genetik materyalin yenilenmesine katkıda bulunuyor yani. Ölüme götüren süreci ise yaşlılıkla ilgili hastalıklarla adım adım görüyoruz esasında. DNA hasarları ve hücre yaşlanması gibi sayısız sebep sayabilirim size. Ama kısa yoldan şunu söyleyebilirim. Ölmemiz lazım. Aksinin herhangi bir doğal avantajı yok bizim için.

Pek tabi kafamızın bir tarafında dönen o soruyu da sormak gerekiyor. Bunu ne kadar geciktirebiliriz ve hatta önleyebilir miyiz? İlk etapta odak noktamız yaşam süresini uzatma ve yaşlanmanın etkilerini yavaşlatma oldu. Çok uzun süredir bunun üzerine kafa yoruyor insanlık. Genellikle genetik, moleküler biyoloji, biyogerontoloji ve rejeneratif tıp alanlarında yoğunlaşıyor bu çalışmalar.

DNA onarımı, hücresel yaşlanmayı yavaşlatma, kronik enflamasyonu azaltma ve metabolizmayı optimize etme bunlardan bazıları. Fakat ölümsüzlük? İşte bu teknik olarak mümkün değil. Bunun hayalini kuranların tarih boyunca odaklandığı çalışma alanları biyolojik yaşlanmanın tamamen durdurulması, hücre ve organların yenilenmesi, yapay organlar ve doku mühendisliği yoluyla vücut fonksiyonlarının sürdürülmesi oldu.

Elbette sayısız başarısızlık hikayesiyle de dolu bu çaba. Örneğin Çin'in ilk imparatoru Qin Shi Huang, ölümsüzlüğe ulaşma umuduyla alkemistler tarafından hazırlanan ve yüksek miktarda cıva içeren iksirler kullanmıştı. Bu iksirlerin ölümsüzlük sağlayacağına inanılıyordu. Ancak ironik bir şekilde cıva zehirlenmesine yol açarak imparatorun ölümüne neden olacaktı bu iksirler.

Fakat insanlık bu yeni çağda ölümsüzlük hayalini bir kez daha canlandırmış gibi gözüküyor. Bunun yolunu da yaşlanmaktan alıkoyamadığımız bedenimizden tamamen kurtulmakta bulduk galiba. Evet. Bilincin dijitale aktarımından bahsediyoruz. İnsan 2.0 bölümümüzde detaylıca konuşmuştuk bu konuyu. Orada da bahsettiğimiz gibi. Çok çok uçuk ve uzak bir hayal bu. Fakat ihtimali bile birçok fütüristi epey heyecanlandırıyor.

Özetle, her ne kadar ölüm, bizim gibi bilinç sahibi bir tür için içselleştirmesi zor bir kavram olsa da, kendimizi doğadan ayrı düşünmediğimiz, bu döngünün bir parçası olduğumuzu benimsediğimiz zaman bir miktar daha kolay kabul edilebilir bir hale geliyor. Evet, biz öleceğiz ki yeni nesiller yeşerecek. O yüzden yeni nesiller için çok daha yaşanabilir bir gelecek inşa ederek, genelin faydasına yönelik izler bırakmak daha makul görünüyor sanki.

Sonuçta bu da bir ölümsüzlük şeklidir değil mi?

Malum, yapay zeka son yılların en çok konuşulan teknolojilerinden birisi. Bu teknoloji temelde ödüllendirme mantığı ile çalışıyor, bu şekilde kendisini geliştiriyor. Peki daha önce kimsenin bilmediği, kitleleri imha edebilecek bir kimyasal bileşim keşfettiğinde onu ödüllendirirseniz ne olur? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde yapay zeka kullanılarak oluşturulan ilk imha reçetelerinin üzerine konuşuyoruz. Gelecekte bizi neler bekliyor olabileceğinin analizini yapıyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Yapay Zekanın İlk Kitle İmha Reçeteleri 

Kişisel verilerimizin takip edilmesi ve seçimlerimizin yönlendirilmesi artık görünmez bir mühendisliğin parçası. Özgür iradeyle verdiğimizi sandığımız kararların arkasında ise dev bir veri ekonomisi, algoritmalar ve bizi bizden iyi tanıyan şirketler var. Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde gizlilik ihlallerinin hayatımızı nasıl şekillendirdiğini, bu ekosistemin ne kadar derine indiğini ve tüm bunların geleceğimiz için ne anlama geldiğini inceliyoruz.







Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Ne Yaptığınızı Biliyorlar!

Coca Cola'nın 1971'de yayınladığı "Hilltop" reklam filmi, koca bir sektörün yaklaşımını değiştirmişti.  Asi bir nesil, karşı bir kültür ve tüm siyasi konjonktürün sorgulanması reklam dünyasında da kendine yer buluyordu artık. Ancak zaman içerisinde kapitalizm bu durumu da kendi lehine çevirmişti. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde "Kapitalizm, devrimi nasıl markalaştırdı?" sorusuna yanıt arıyoruz. Reklamcılık tarihinin kırılma noktalarından ipuçları bulmaya çalışıyoruz.


Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kapitalizm, Devrimi Nasıl Markalaştırdı?

Dünyamız ölüyor. Tabii şimdi hemen değil. Ama bir gün olacak elbet. Tıpkı her hikayenin sonu gibi, onun da sonu gelecek. Levha tektoniği durmuş, kıtalar kilitlenmiş, okyanuslar kurumuş ve yaşam denen olgunun külleri bile kaybolmuş olacak. Ve bu gerçekleştiğinde, biz çoktan kozmik sahneden çekilmiş olacağız. En azından burada, bu kaya parçası üzerinde öyle gözüküyor. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, zamanı biraz ileri sarıyoruz. Acaba 1 milyar yıl sonra dünyamız neye benzeyecek?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

1 Milyar Yıl Sonra Dünyamıza Ne Olacak?

Dünya'nın yörüngesinden de geçen bazı küçük kaya parçaları bulunuyor. ve bu kayalar çok değerli bir şeyler saklıyor. Bize büyük servet kazandırabilecek madenler söz konusu. Sadece birkaç sondaj ekipmanı yapıp bu asteroidlere göndereceğiz. Sonra da o asteroidlerin bazılarında bulunan altın, gümüş ya da elmas gibi madenleri kazıp geri getireceğiz. Hepsi bu kadar… Peki ama niye yapmıyoruz bunu? Asteroid madenciliğini neden bir iş kolu olarak sayamıyoruz hala? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'de bu sorunun cevaplarını aramaya koyuluyoruz. Asteroid madenciliğinin yakın dönemde nasıl fırsatlar sunabileceği üzerine düşünüyoruz.

Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Asteroidleri Kazan Kazanır!

İnsan neye göre hatırlayıp, neye göre unutur? Örneğin, neden hayatımızın ilk birkaç yılını hatırlamıyoruz? Ya da bazı anılar yıllar geçse de ilk günkü kadar canlı kalırken, neden bazıları hiç olmamış gibi siliniyor? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde hafızaya, hatırladıklarımıza ve unuttuklarımıza doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. 





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Çocukluğumuzu Neden Hatırlamıyoruz?

1919'un bir gününde John B. Watson sokakta yürürken köpeklerden aşırı korkan bir çocuk gördü. Bu göründü anında aklına kazınmış, ilerleyen günlerde bazı sorulara dönüşmüştü.  "Acaba yeni doğmuş bir bebek, evcil hayvanlardan korkar mı? Böyle bir korku doğuştan var olabilir mi? Yoksa bu korku sonradan mı öğrenilir?" İşte bu sorular bugün yapılsa gerçekleştirenin de, gerçekleşmesine izin verenin de yıllarca hapishanede yatmasına neden olacak bir dizi deneye zemin hazırlamıştı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde o deneylerin hikayesine odaklanıyor, Little Albert Deneyi'ni inceliyoruz.



 Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Psikoloji Tarihinin En Tartışmalı Meselesi: Little Albert Deneyi

Percy Spencer, cebindeki fıstıklı bir atıştırmalık sayesinde birçok evin baş köşesinde yerini almış bir cihaz icat etti: mikrodalga fırın. Peki nasıl oldu da, bu elektromanyetik dalgalar bir anda dünden kalan yemeği ısıttığımız bir cihaza dönüştü? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, bilim ile gerçek yaşamın doğrudan kesiştiği bu mucizevi aletin acayip hikayesine beraber bir yolculuk yapıyoruz.





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kazara Mucize: Mikrodalga Fırın

Elon Musk'ın yirmi yıldır neredeyse tek bir takıntısı var: Mars’a ulaşmak. Son bir yıldır ise, varıldığında ne olacağı konusundaki çalışmalarını hızlandırdı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde; Musk'ın zihnine ve projelerine bir yolculuk yapıyoruz. Bakalım Musk, çılgın planlarını gerçekleştirebilecek mi? Yoksa bu sadece 21. yüzyılın en büyük bilim kurgu hikayesi olarak mı kalacak?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Kalkın! Mars'a Gidiyoruz!

Üç milyar insanı kurtaracağınızı bilseydiniz ölür müydünüz? Ya da milyarlarca insanın hayatını kurtarmak için masum bir insanı öldürmek zorunda kalsaydınız yapar mıydınız? Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde zor ahlaki kararları verme süreçlerimizi, farklı felsefi bakış açılarına göre inceliyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

 Üç Milyar İnsanı Kurtaracağınızı Bilseydiniz Ölür Müydünüz?

Dr. Milton Rokeach, 1955'te okuduğu bir makaleden esinlenerek bir deney tasarlamıştı. Aynı sanrıları gören hastaları bir araya getirirse, onları tedavi edip edemeyeceğinin cevabını öğrenmek istiyordu. Bunun için kendisini İsa zanneden üç akıl hastasıyla uzun süren bir deney gerçekleştirmişti. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde Dr. Milton'ın, Üç Mesih Deneyi'ni inceleyeceğiz. Psikiyatri dünyasını derinden etkileyen bu çalışmanın hikayesini birlikte takip edeceğiz.




Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

"Hepimiz İsa'yız": Üç Mesih Deneyi

İnsanlık tarihini değiştiren bazı keşifler sanki bir rastlantıymış gibi anlatılır. Halbuki hiçbir şey tesadüf değil. İşte biz de bu yüzden buradayız. Cengiz Çalışkan, nam-ı diğer Bebar Bilim ve Podbee Media'nın beraber hazırladığı ve bu podcast serisinde bizi bugüne getiren tüm bilimsel, kültürel, toplumsal dönüm noktalarından geçeceğimiz büyük bir yolculuğa çıkıyoruz.

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Ölümsüzlük ya da yüzlerce yıl yaşamak... İnsanın en büyük hayali, bilim kurgunun en sevdiği konulardan birisidir bu. Hatta uzak bir gelecekte yeniden canlanabilmek uğruna bedenini donduranlar dahi var... Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, insanlığın ölümsüzlük tutkusunu odağımıza alıyoruz. Ölüme karşı koymayı hedefleyen kriyojenik uykunun gelecek vadeden bir yöntem mi, yoksa bir umut ticareti mi sorusunu tartışıyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!