26 Eylül 1983, gece yarısı. Soğuk Savaş döneminin en gergin zamanları. İşte o gece dünyanın kaderini etkileyecek bir olay yaşanmıştı. Moskova yakınlarındaki bir askeri tesiste yankılanan kırmızı alarm sesleri, korkunç bir nükleer savaşın sinyallerini veriyordu. Protokol çok netti: “Üst komutaya haber ver. Karşı saldırıyı başlat.” Ancak monitörlerin başındaki Teğmen Stanislav Petrov içgüdülerini dinlemiş ve dünyayı uçurumun kenarından çekip almıştı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde onun hikayesini inceliyoruz. İnsanlığın kaderinin bazen tek bir kişinin, tek bir kararına bağlı olup olamayacağı üzerine tartışıyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Dünyayı Kurtaran Adam: Stanislav Petrov

26 Eylül 1983. Gece yarısı. Moskova yakınlarındaki bir askeri tesis. Monitörlerin parlak ışıkları altında bir adam oturur. Önündeki ekranlarda yanıp sönen ışıklar dünyanın kaderini değiştirebilecek bir mesaj veriyor. Kırmızı alarm sesleri yankılanıyor tüm odada. Uydu sistemi beş adet Amerikan nükleer füzesinin fırlatıldığını gösteriyor o esnada. Protokol çok net. Üst komutaya haber ver. Karşı saldırıya başlat. Ama ekranların başındaki teymen Stanislav Petrov içten içe bir şeylerin yanlış olduğunu hissediyordu o anda. Önünde sadece birkaç dakikası vardı. Ya yanılıyorsa? Ya haklıysa? Stanislav Petrov, Soğuk Savaş'ın en gerilimli yıllarından birinde küresel bir nükleer savaşı önleme veya tetikleme gücüne sahip bir konumdaydı o an. Dediğim gibi kendisine emanet edilen erken uyarı sistemi Sovyetler Birliği üzerine güdümlenmiş 5 Amerikan nükleer füzesinin fırlatıldığına dair bir bilgi sunuyordu. Ve Stanislav'ın bu bilgiyle ne yapacağına karar vermek için çok kısa bir zamanı vardı. Herhangi bir insan gibi hata yapabilir, panikleyebilir veya yanlış bir yargıda bulunabilirdi. Ancak o bu hikayenin sıradan kahramanıydı. Onun alacağı karar soğuk savaşın iki süper gücü arasında zaten var olan gerginliği kapsamlı bir yıkıma dönüştürebilir ya da mevcut dengeleri koruyarak dünyayı bir felaketten kurtarabilirdi. Bugün size tek bir insanın ve tek bir kararın dünyayı nasıl değiştirebileceğinden bahsedeceğim. Hazırsanız sıradan bir kahraman Teymen Stanislav Petrov'un hikayesine birlikte tanık olalım. Petrov'un hikayesi, bir insanın cesareti ve soğukkanlılığının, dünya tarihinde iz bırakan büyük kararlar kadar önemli olabileceğini gösteriyor. İşte bu yüzden onun kararının öncesini ve sonrasını anlamak, günümüz dünyasını anlamak için de hayatı bir öneme sahip. Ama Petrov'un o gece verdiği kararın ağırlığını gerçekten anlayabilmek için önce kendimizi o döneme götürmemiz gerekiyor. Bu öyle bir dönemdi ki herkes diken üstündeydi. Amerika'daki bir Banyo'da bahçelerine sığınak kazan aileler vardı mesela. Diğer cephede de durum farksızdı. Moskova'da bir anne çocuğuna nükleer saldırı tatbikatı yaptırıyordu. Ya da Berlin'de bir postacı mektupları kontrol eden iki farklı istihbarat servisinin varlığını bilerek işini yapmaya devam ediyordu. Sadece yeryüzünde de geçerli değildi bu durum. Uzayda yüzlerce uydu birbirini gözetliyordu. Sadece yeryüzüne değil gökyüzüne, o uçsuz bucaksız karanlığa da hakim olmak istiyordu herkes. İşte 1983'te dünya böyle bir yerdi. Soğuk savaşın son demleri. Aslında hiç ateş açılmayan ama her an ateş açılabilecekmiş gibi yaşanan bir savaştı bu. Sabah kahvaltıda radyoyu açtığınızda nükleer savaşın başladığını duyabilirdiniz. Okula giden çocuğunuzu öperken bunun son öpücüğünüz olabileceği korkusuyla yaşardınız. Süpermarket raflarında nükleer saldırı sonrası hayatta kalma kitleri satılırdı. Her iki tarafta da insanlar düşmanın nasıl göründüğünü bilmeden ondan korkuyordu. Amerikalı çocuklar sığınak tatbikatları yapıyor, sıralarının altına saklanmayı öğreniyordu. Sovyet vatandaşları her köşe başında bir Amerikan casusunun olabileceği paranoyasıyla yaşıyordu. Duvarlarda propaganda posterleri, radyolarda düşman tehditine karşı uyarılar… İstihbarat servisleri birbirlerinin çöp kutularını karıştırırken bilim insanları uzaya roket fırlatma yarışındaydı. Mutfak tartışmalarında bile Amerikan kapitalizmi ve Sovyet komünizmiydi konu başlığı. Olimpiyat oyunları bile bir prestij savaşına dönüşmüştü hatta. Madalyalar artık sadece spor başarısı değil, ideolojik üstünlük göstergesiydi de. Ve sonra nükleer silahlar. İki süper güç birbirlerini defalarca yok edebilecek kadar çok sayıda nükleer başlık biriktirmişti. Karşılıklı garantili imha dedikleri şey buydu. Eğer biri düğmeye basarsa, diğeri de basar ve herkes ölecekti. İnsan, insanlık tarihinde ilk kez kendi türünü tamamen yok edebilecek güce sahipti. İşte 1983 bu gerilimin zirve yaptığı yıllardan birisiydi. NATO'nun Able Archer 83 tatbikatı, Sovyetler tarafından gerçek bir saldırı hazırlığı sanılmıştı. Reagan'ın şer imparatorluğu söylemi Kremlin koridorlarında yankılanıyordu. KGB ajanları fazla mesai yapıyor, CIA ise olan biteni her zamankinden daha dikkatli bir şekilde izliyordu. Dünya bir kibrit çöpünün üzerinde dans ediyordu adeta. İşte Stanislav Petrov'un kararını bu bağlamda düşünmek gerek. O gece sığınakta otururken sadece kendi ülkesinin değil tüm insanlığın da kaderi onun omuzlarındaydı. Ve belki de en ilginç olanı bunu kendisi bile bilmiyordu. Stanislav Petrov Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri'nde görevli bir teğmendi. O dönemde Sovyetler Birliği'nin erken uyarı sistemlerinden biri olan OKO yani Göz isimli uydu sisteminde çalışıyordu. Bu sistem Amerika veya başka bir ülkenin fırlatacağı herhangi bir kıtalar arası balistik füzeyi kısa bir sürede tespit edebiliyordu. Petrov'un görevi de düşman olası füzelerinin herhangi bir saldırı emaresini gösteren uyarılarını izlemek ve analiz etmekti. 26 Eylül 1983'te Moskova'nın güneyindeki Serpukov 15 bunker kompleksinde gece vardiyası her zamanki gibi başlamıştı aslında. Stanislav Petrov monitör odasına gitmeden önce cebindeki son sigarayı da içmişti. Son zamanlarda fazla içiyordu. Ki bu eşi Marina'nın da sürekli yakındığı bir konuydu. Ama işte, böylesi gerilimli bir dönemde sigaradan başka tesellisi de yoktu Stanislavun. Bu sığınak yer altında bulunan devasa bir labirentti aslında. Soğuk, flörosan ışıklarla aydınlanan koridorlar, metal kapılar ve her yere sinmiş bir rutubet kokusu. Oko erken uyarı sisteminin kalbi olan kontrol odasında dev ekranlar duvarları kaplıyordu. Petrov'un vardiyası başladığında saat gece 11'di. İlk birkaç saatte her zamanki gibi geçiyordu aslında. Rutin kontroller, sistem güncellemeleri, ara sıra gelen yanlış sinyallerin elenmesi… Her şey yolunda gibiydi. Ama işte yaklaşık bir saat sonra bir şeyler ters gitmeye başlayacaktı. Ve o andan itibaren Stanislav'ın vereceği kararlar insanlığın kaderini de belirleyecekti. Ne olacağını da konuşacağız elbette. Ancak bu gerileme burada kısa bir ara versek iyi olur. Serpukov 15 sığınağının kontrol odasında her şey normal gözüküyordu. Stanislav Petrov gece 11'de başlayan vardiyasında bir saati geride bırakmış. Sakin bir şekilde iş gününün bitmesini bekliyordu. Derken... 0014'te bir sinyal geldi. Monitördeki kırmızı ışık Amerika'dan fırlatılan bir füzeyi işaret ediyordu. Petrov'un kalbi bir an durdu sanki. Ardından ikinci sinyal. Derken üçüncü, dördüncü ve beşinci. Evet, sistem beş balistik füzenin Sovyetler Birliği'ne doğru yol aldığını gösteriyordu. Alarm sesleri odayı doldurdu. Yanındaki genç operatörün yüzü bembeyaz kesilmişti. Ona döndü ve şaşkın bir şekilde, ''Neler oluyor yoldaş Teğmen?'' diyebildi sadece. O andan itibaren zaman da farklı akmaya başladı. Petrov'un zihninde düşünceler hızla akıp gidiyordu. Amerikalılar saldıracak olsa neden sadece 5 füze yollasındı ki? Neden tüm cephaneliklerini kullanmak yerine böyle ufak bir saldırı başlatmayı seçmişlerdi? Veya radar sistemleri neden hiçbir şey göstermiyordu? Belki de sistem yanılıyordu. Daha geçen ay bir uydu Sibirya üzerindeki bulutları füze sanmıştı ne de olsa. Ama ya yanılıyorsa, ya gerçekten bir saldırı altındalarsa? Üstelik protokol de çok netti. Üst komutaya haber vermeli ve karşı saldırıyı başlatmalıydı. Milyonlarca insanın hayatı bu karara bağlıydı. Marina'yı düşündü. Küçük oğlunu. Moskova'daki o küçük dairelerini. Amerika'daki başka aileleri. Dünya üzerindeki milyonlarca insanı. Alarmların kulakları sağır eden sesinde... ...ter damlalarının alnından süzüldüğünü hissetti Teğmen Petro. 15 dakika içinde karar vermek zorundaydı. Füzeler bu sürede hedeflerine ulaşacaktı. Elini telefona uzattı. Ahize'yi kaldırdı. Sonra bıraktı Ahize'yi. Biraz bekledi. Tekrar uzattı elini telefona. Ardından tekrar çekti elini. Son bir kez ekranlara baktı. Kırmızı ışıklar hala yanıp sönüyordu. Ama içindeki ses bunun bir hata olduğunu söylüyordu. Yavaşça sandalyesine yürüdü ve oturdu. Yanındaki operatörlere baktı. Hepsi ona bakıyordu. Gözlerinde korku vardı. Sığınak sessizdi şimdi. Sadece sistemin monoton vızıltısı ve alarm sesleri duyuluyordu. Teğmen Stanislav Petrov yıllardır çalıştığı bu sistemin her türlü kaprisini biliyordu. Bazen güneş ışınları bile yanlış sinyallerin verilmesine sebep olabiliyordu. Kısacası zaman zaman sistemin kendisi hata yapabiliyordu. Ama şimdi, şimdi her şey çok netti. Ya da öyle görünüyordu. O sırada genç operatörlerden birisi, ''Yoldaş Teğmen, üst komutayı aramalıyız'' dedi Stanislav'a. Sesi titriyordu. Petrov derin bir nefes aldı. ''Hayır'' dedi sakince. ''Yanlış alarm raporu vereceğiz.'' O an odadaki herkes donup kalmıştı. Teğmen Petro telefonu eline aldı ve üst komutayı aradı. Her zamankinden daha sakin bir ses tonuyla şunları söyledi. Sistemde bir arıza var. Tekrar ediyorum, bu bir yanlış alarmdı. Telefonu kapattıktan sonra koltuğuna çöktü. Şimdi bekleme başlıyordu. Ya gerçekten füzeler vardıysa? Ya birkaç dakika içinde gökyüzü aydınlanırsa? Her saniye bir yıl gibi geçiyordu. Petrov gözlerini dev ekranlardan ayırmadan bekledi. Dakikalar geçti. 10 dakika, 15 dakika… Hiçbir şey olmamıştı. Vardiya değişimine kadar oturdu orada Petrov. Sigara ya da kahve içmedi. Yerinden kalkmadı bile. Sadece bekledi. Sabah olduğunda rapor tutanaklarını doldururken eli titriyordu. bunun sistemdeki bir hatadan kaynaklandığını yazarken hala doğru kararı verip vermediğini düşünüyordu. Ertesi gün üst düzey yetkililer soruşturma için geldiler ve Petrov'u sorguya çektiler. Neden böyle bir karar verdiğini, neye dayanarak sistemin hatalı olduğuna kanaat getirdiğini sordular ona. Cevapları basitti. İçgüdüleri ve mesleki deneyimi. Ama Sovyet ordusu için içgüdü kabul edilebilir bir cevap değildi elbette. Birkaç ay sonra sessiz sedasız bir şekilde emekliye ayrılacaktı kendisi. Yıllar geçti aradan. Dünya dönmeye devam etti. Soğuk savaş sona erdi. Berlin duvarı yıkıldı. Sovyetler birliği dağıldı. Ve Petrov, Moskova yakınlarındaki mütevazı dairesinde o gecenin ağırlığıyla yaşamaya devam etti. Her gece uyumadan önce doğru kararımı verip vermediğini soruyordu kendisine. Ta ki 1998'e kadar. Kimse bu hikayeyi bilmiyordu üstelik. Bir gün kapısı çaldı. Karşısında Alman bir gazeteci duruyordu. Stanislav'a siz dünyayı kurtaran adam mısınız diye sordu. Teğmen şaşkınlıkla baktı gazeteciye. Nasıl olmuştu da bu hikaye ortaya çıkmıştı? Meğer emekli bir Sovyet subayı yıllar sonra o geceyle ilgili gizli raporları bulmuş ve basına sızdırmıştı. Tüm dünya nükleer bir felaketin eşiğinden nasıl döndüğünü öğrenmişti böylece. Petrov'un hayatı bir anda değişmişti. Ödüller, röportajlar, belgeseller… 2006'da Birleşmiş Milletler de ayakta dahi alkışlandı. Dresden Prize Barış Ödülünü de aldı. Almanya'da ve Amerika'da konferanslara davet edildi. ama o hep aynı kaldı. Mütevazı, sakin, kendi halinde bir adamdı emekli Teğmen. Kahraman değilim, sadece işimi yaptım. O gece orada başka birisi olsaydı belki o da aynı kararı verirdi diyordu her fırsatta. 2017'de, 77 yaşında hayata veda ettiğinde dünya onun hikayesini biliyordu artık. Belki de en önemli mirası insanlığın kaderinin bazen tek bir kişinin, tek bir kararına bağlı olabileceğini göstermesiydi. Ve belki de bize öğrettiği en önemli şey bazen protokolleri değil içimizdeki sesi dinlememiz gerektiğiydi.

26 Eylül 1983. Gece yarısı. Moskova yakınlarındaki bir askeri tesis. Monitörlerin parlak ışıkları altında bir adam oturur. Önündeki ekranlarda yanıp sönen ışıklar dünyanın kaderini değiştirebilecek bir mesaj veriyor. Kırmızı alarm sesleri yankılanıyor tüm odada. Uydu sistemi beş adet Amerikan nükleer füzesinin fırlatıldığını gösteriyor o esnada. Protokol çok net.

Üst komutaya haber ver. Karşı saldırıya başlat. Ama ekranların başındaki teymen Stanislav Petrov içten içe bir şeylerin yanlış olduğunu hissediyordu o anda. Önünde sadece birkaç dakikası vardı. Ya yanılıyorsa? Ya haklıysa? Stanislav Petrov, Soğuk Savaş'ın en gerilimli yıllarından birinde küresel bir nükleer savaşı önleme veya tetikleme gücüne sahip bir konumdaydı o an.

Dediğim gibi kendisine emanet edilen erken uyarı sistemi Sovyetler Birliği üzerine güdümlenmiş 5 Amerikan nükleer füzesinin fırlatıldığına dair bir bilgi sunuyordu. Ve Stanislav'ın bu bilgiyle ne yapacağına karar vermek için çok kısa bir zamanı vardı. Herhangi bir insan gibi hata yapabilir, panikleyebilir veya yanlış bir yargıda bulunabilirdi. Ancak o bu hikayenin sıradan kahramanıydı.

Onun alacağı karar soğuk savaşın iki süper gücü arasında zaten var olan gerginliği kapsamlı bir yıkıma dönüştürebilir ya da mevcut dengeleri koruyarak dünyayı bir felaketten kurtarabilirdi. Bugün size tek bir insanın ve tek bir kararın dünyayı nasıl değiştirebileceğinden bahsedeceğim. Hazırsanız sıradan bir kahraman Teymen Stanislav Petrov'un hikayesine birlikte tanık olalım.

Petrov'un hikayesi, bir insanın cesareti ve soğukkanlılığının, dünya tarihinde iz bırakan büyük kararlar kadar önemli olabileceğini gösteriyor. İşte bu yüzden onun kararının öncesini ve sonrasını anlamak, günümüz dünyasını anlamak için de hayatı bir öneme sahip. Ama Petrov'un o gece verdiği kararın ağırlığını gerçekten anlayabilmek için önce kendimizi o döneme götürmemiz gerekiyor. Bu öyle bir dönemdi ki herkes diken üstündeydi.

Amerika'daki bir Banyo'da bahçelerine sığınak kazan aileler vardı mesela. Diğer cephede de durum farksızdı. Moskova'da bir anne çocuğuna nükleer saldırı tatbikatı yaptırıyordu. Ya da Berlin'de bir postacı mektupları kontrol eden iki farklı istihbarat servisinin varlığını bilerek işini yapmaya devam ediyordu. Sadece yeryüzünde de geçerli değildi bu durum.

Uzayda yüzlerce uydu birbirini gözetliyordu. Sadece yeryüzüne değil gökyüzüne, o uçsuz bucaksız karanlığa da hakim olmak istiyordu herkes. İşte 1983'te dünya böyle bir yerdi. Soğuk savaşın son demleri. Aslında hiç ateş açılmayan ama her an ateş açılabilecekmiş gibi yaşanan bir savaştı bu.

Sabah kahvaltıda radyoyu açtığınızda nükleer savaşın başladığını duyabilirdiniz. Okula giden çocuğunuzu öperken bunun son öpücüğünüz olabileceği korkusuyla yaşardınız. Süpermarket raflarında nükleer saldırı sonrası hayatta kalma kitleri satılırdı. Her iki tarafta da insanlar düşmanın nasıl göründüğünü bilmeden ondan korkuyordu.

Amerikalı çocuklar sığınak tatbikatları yapıyor, sıralarının altına saklanmayı öğreniyordu. Sovyet vatandaşları her köşe başında bir Amerikan casusunun olabileceği paranoyasıyla yaşıyordu. Duvarlarda propaganda posterleri, radyolarda düşman tehditine karşı uyarılar… İstihbarat servisleri birbirlerinin çöp kutularını karıştırırken bilim insanları uzaya roket fırlatma yarışındaydı. Mutfak tartışmalarında bile Amerikan kapitalizmi ve Sovyet komünizmiydi konu başlığı.

Olimpiyat oyunları bile bir prestij savaşına dönüşmüştü hatta. Madalyalar artık sadece spor başarısı değil, ideolojik üstünlük göstergesiydi de. Ve sonra nükleer silahlar. İki süper güç birbirlerini defalarca yok edebilecek kadar çok sayıda nükleer başlık biriktirmişti. Karşılıklı garantili imha dedikleri şey buydu. Eğer biri düğmeye basarsa, diğeri de basar ve herkes ölecekti.

İnsan, insanlık tarihinde ilk kez kendi türünü tamamen yok edebilecek güce sahipti. İşte 1983 bu gerilimin zirve yaptığı yıllardan birisiydi. NATO'nun Able Archer 83 tatbikatı, Sovyetler tarafından gerçek bir saldırı hazırlığı sanılmıştı. Reagan'ın şer imparatorluğu söylemi Kremlin koridorlarında yankılanıyordu.

KGB ajanları fazla mesai yapıyor, CIA ise olan biteni her zamankinden daha dikkatli bir şekilde izliyordu. Dünya bir kibrit çöpünün üzerinde dans ediyordu adeta. İşte Stanislav Petrov'un kararını bu bağlamda düşünmek gerek. O gece sığınakta otururken sadece kendi ülkesinin değil tüm insanlığın da kaderi onun omuzlarındaydı. Ve belki de en ilginç olanı bunu kendisi bile bilmiyordu.

Stanislav Petrov Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri'nde görevli bir teğmendi. O dönemde Sovyetler Birliği'nin erken uyarı sistemlerinden biri olan OKO yani Göz isimli uydu sisteminde çalışıyordu. Bu sistem Amerika veya başka bir ülkenin fırlatacağı herhangi bir kıtalar arası balistik füzeyi kısa bir sürede tespit edebiliyordu. Petrov'un görevi de düşman olası füzelerinin herhangi bir saldırı emaresini gösteren uyarılarını izlemek ve analiz etmekti.

26 Eylül 1983'te Moskova'nın güneyindeki Serpukov 15 bunker kompleksinde gece vardiyası her zamanki gibi başlamıştı aslında.

Stanislav Petrov monitör odasına gitmeden önce cebindeki son sigarayı da içmişti. Son zamanlarda fazla içiyordu. Ki bu eşi Marina'nın da sürekli yakındığı bir konuydu.

Ama işte, böylesi gerilimli bir dönemde sigaradan başka tesellisi de yoktu Stanislavun. Bu sığınak yer altında bulunan devasa bir labirentti aslında. Soğuk, flörosan ışıklarla aydınlanan koridorlar, metal kapılar ve her yere sinmiş bir rutubet kokusu. Oko erken uyarı sisteminin kalbi olan kontrol odasında dev ekranlar duvarları kaplıyordu.

Petrov'un vardiyası başladığında saat gece 11'di. İlk birkaç saatte her zamanki gibi geçiyordu aslında. Rutin kontroller, sistem güncellemeleri, ara sıra gelen yanlış sinyallerin elenmesi… Her şey yolunda gibiydi. Ama işte yaklaşık bir saat sonra bir şeyler ters gitmeye başlayacaktı. Ve o andan itibaren Stanislav'ın vereceği kararlar insanlığın kaderini de belirleyecekti.

Ne olacağını da konuşacağız elbette. Ancak bu gerileme burada kısa bir ara versek iyi olur.

Serpukov 15 sığınağının kontrol odasında her şey normal gözüküyordu. Stanislav Petrov gece 11'de başlayan vardiyasında bir saati geride bırakmış. Sakin bir şekilde iş gününün bitmesini bekliyordu. Derken...

0014'te bir sinyal geldi. Monitördeki kırmızı ışık Amerika'dan fırlatılan bir füzeyi işaret ediyordu. Petrov'un kalbi bir an durdu sanki. Ardından ikinci sinyal. Derken üçüncü, dördüncü ve beşinci. Evet, sistem beş balistik füzenin Sovyetler Birliği'ne doğru yol aldığını gösteriyordu. Alarm sesleri odayı doldurdu. Yanındaki genç operatörün yüzü bembeyaz kesilmişti.

Ona döndü ve şaşkın bir şekilde, ''Neler oluyor yoldaş Teğmen?'' diyebildi sadece. O andan itibaren zaman da farklı akmaya başladı. Petrov'un zihninde düşünceler hızla akıp gidiyordu. Amerikalılar saldıracak olsa neden sadece 5 füze yollasındı ki?

Neden tüm cephaneliklerini kullanmak yerine böyle ufak bir saldırı başlatmayı seçmişlerdi? Veya radar sistemleri neden hiçbir şey göstermiyordu? Belki de sistem yanılıyordu. Daha geçen ay bir uydu Sibirya üzerindeki bulutları füze sanmıştı ne de olsa. Ama ya yanılıyorsa, ya gerçekten bir saldırı altındalarsa? Üstelik protokol de çok netti. Üst komutaya haber vermeli ve karşı saldırıyı başlatmalıydı.

Milyonlarca insanın hayatı bu karara bağlıydı. Marina'yı düşündü. Küçük oğlunu. Moskova'daki o küçük dairelerini. Amerika'daki başka aileleri. Dünya üzerindeki milyonlarca insanı.

Alarmların kulakları sağır eden sesinde... ...ter damlalarının alnından süzüldüğünü hissetti Teğmen Petro.

15 dakika içinde karar vermek zorundaydı. Füzeler bu sürede hedeflerine ulaşacaktı. Elini telefona uzattı. Ahize'yi kaldırdı. Sonra bıraktı Ahize'yi. Biraz bekledi. Tekrar uzattı elini telefona. Ardından tekrar çekti elini. Son bir kez ekranlara baktı. Kırmızı ışıklar hala yanıp sönüyordu. Ama içindeki ses bunun bir hata olduğunu söylüyordu.

Yavaşça sandalyesine yürüdü ve oturdu. Yanındaki operatörlere baktı. Hepsi ona bakıyordu. Gözlerinde korku vardı. Sığınak sessizdi şimdi. Sadece sistemin monoton vızıltısı ve alarm sesleri duyuluyordu. Teğmen Stanislav Petrov yıllardır çalıştığı bu sistemin her türlü kaprisini biliyordu. Bazen güneş ışınları bile yanlış sinyallerin verilmesine sebep olabiliyordu.

Kısacası zaman zaman sistemin kendisi hata yapabiliyordu. Ama şimdi, şimdi her şey çok netti. Ya da öyle görünüyordu. O sırada genç operatörlerden birisi, ''Yoldaş Teğmen, üst komutayı aramalıyız'' dedi Stanislav'a. Sesi titriyordu. Petrov derin bir nefes aldı. ''Hayır'' dedi sakince. ''Yanlış alarm raporu vereceğiz.'' O an odadaki herkes donup kalmıştı.

Teğmen Petro telefonu eline aldı ve üst komutayı aradı. Her zamankinden daha sakin bir ses tonuyla şunları söyledi. Sistemde bir arıza var. Tekrar ediyorum, bu bir yanlış alarmdı. Telefonu kapattıktan sonra koltuğuna çöktü. Şimdi bekleme başlıyordu. Ya gerçekten füzeler vardıysa? Ya birkaç dakika içinde gökyüzü aydınlanırsa? Her saniye bir yıl gibi geçiyordu.

Petrov gözlerini dev ekranlardan ayırmadan bekledi. Dakikalar geçti. 10 dakika, 15 dakika… Hiçbir şey olmamıştı.

Vardiya değişimine kadar oturdu orada Petrov. Sigara ya da kahve içmedi. Yerinden kalkmadı bile. Sadece bekledi. Sabah olduğunda rapor tutanaklarını doldururken eli titriyordu.

bunun sistemdeki bir hatadan kaynaklandığını yazarken hala doğru kararı verip vermediğini düşünüyordu. Ertesi gün üst düzey yetkililer soruşturma için geldiler ve Petrov'u sorguya çektiler. Neden böyle bir karar verdiğini, neye dayanarak sistemin hatalı olduğuna kanaat getirdiğini sordular ona. Cevapları basitti. İçgüdüleri ve mesleki deneyimi. Ama Sovyet ordusu için içgüdü kabul edilebilir bir cevap değildi elbette.

Birkaç ay sonra sessiz sedasız bir şekilde emekliye ayrılacaktı kendisi. Yıllar geçti aradan. Dünya dönmeye devam etti. Soğuk savaş sona erdi. Berlin duvarı yıkıldı. Sovyetler birliği dağıldı. Ve Petrov, Moskova yakınlarındaki mütevazı dairesinde o gecenin ağırlığıyla yaşamaya devam etti. Her gece uyumadan önce doğru kararımı verip vermediğini soruyordu kendisine. Ta ki 1998'e kadar.

Kimse bu hikayeyi bilmiyordu üstelik. Bir gün kapısı çaldı. Karşısında Alman bir gazeteci duruyordu. Stanislav'a siz dünyayı kurtaran adam mısınız diye sordu. Teğmen şaşkınlıkla baktı gazeteciye. Nasıl olmuştu da bu hikaye ortaya çıkmıştı? Meğer emekli bir Sovyet subayı yıllar sonra o geceyle ilgili gizli raporları bulmuş ve basına sızdırmıştı.

Tüm dünya nükleer bir felaketin eşiğinden nasıl döndüğünü öğrenmişti böylece. Petrov'un hayatı bir anda değişmişti. Ödüller, röportajlar, belgeseller… 2006'da Birleşmiş Milletler de ayakta dahi alkışlandı. Dresden Prize Barış Ödülünü de aldı. Almanya'da ve Amerika'da konferanslara davet edildi.

ama o hep aynı kaldı. Mütevazı, sakin, kendi halinde bir adamdı emekli Teğmen. Kahraman değilim, sadece işimi yaptım. O gece orada başka birisi olsaydı belki o da aynı kararı verirdi diyordu her fırsatta. 2017'de, 77 yaşında hayata veda ettiğinde dünya onun hikayesini biliyordu artık.

Belki de en önemli mirası insanlığın kaderinin bazen tek bir kişinin, tek bir kararına bağlı olabileceğini göstermesiydi. Ve belki de bize öğrettiği en önemli şey bazen protokolleri değil içimizdeki sesi dinlememiz gerektiğiydi.

Malum, yapay zeka son yılların en çok konuşulan teknolojilerinden birisi. Bu teknoloji temelde ödüllendirme mantığı ile çalışıyor, bu şekilde kendisini geliştiriyor. Peki daha önce kimsenin bilmediği, kitleleri imha edebilecek bir kimyasal bileşim keşfettiğinde onu ödüllendirirseniz ne olur? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde yapay zeka kullanılarak oluşturulan ilk imha reçetelerinin üzerine konuşuyoruz. Gelecekte bizi neler bekliyor olabileceğinin analizini yapıyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Yapay Zekanın İlk Kitle İmha Reçeteleri 

Kişisel verilerimizin takip edilmesi ve seçimlerimizin yönlendirilmesi artık görünmez bir mühendisliğin parçası. Özgür iradeyle verdiğimizi sandığımız kararların arkasında ise dev bir veri ekonomisi, algoritmalar ve bizi bizden iyi tanıyan şirketler var. Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde gizlilik ihlallerinin hayatımızı nasıl şekillendirdiğini, bu ekosistemin ne kadar derine indiğini ve tüm bunların geleceğimiz için ne anlama geldiğini inceliyoruz.







Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Ne Yaptığınızı Biliyorlar!

Coca Cola'nın 1971'de yayınladığı "Hilltop" reklam filmi, koca bir sektörün yaklaşımını değiştirmişti.  Asi bir nesil, karşı bir kültür ve tüm siyasi konjonktürün sorgulanması reklam dünyasında da kendine yer buluyordu artık. Ancak zaman içerisinde kapitalizm bu durumu da kendi lehine çevirmişti. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde "Kapitalizm, devrimi nasıl markalaştırdı?" sorusuna yanıt arıyoruz. Reklamcılık tarihinin kırılma noktalarından ipuçları bulmaya çalışıyoruz.


Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kapitalizm, Devrimi Nasıl Markalaştırdı?

Dünyamız ölüyor. Tabii şimdi hemen değil. Ama bir gün olacak elbet. Tıpkı her hikayenin sonu gibi, onun da sonu gelecek. Levha tektoniği durmuş, kıtalar kilitlenmiş, okyanuslar kurumuş ve yaşam denen olgunun külleri bile kaybolmuş olacak. Ve bu gerçekleştiğinde, biz çoktan kozmik sahneden çekilmiş olacağız. En azından burada, bu kaya parçası üzerinde öyle gözüküyor. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, zamanı biraz ileri sarıyoruz. Acaba 1 milyar yıl sonra dünyamız neye benzeyecek?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

1 Milyar Yıl Sonra Dünyamıza Ne Olacak?

Dünya'nın yörüngesinden de geçen bazı küçük kaya parçaları bulunuyor. ve bu kayalar çok değerli bir şeyler saklıyor. Bize büyük servet kazandırabilecek madenler söz konusu. Sadece birkaç sondaj ekipmanı yapıp bu asteroidlere göndereceğiz. Sonra da o asteroidlerin bazılarında bulunan altın, gümüş ya da elmas gibi madenleri kazıp geri getireceğiz. Hepsi bu kadar… Peki ama niye yapmıyoruz bunu? Asteroid madenciliğini neden bir iş kolu olarak sayamıyoruz hala? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'de bu sorunun cevaplarını aramaya koyuluyoruz. Asteroid madenciliğinin yakın dönemde nasıl fırsatlar sunabileceği üzerine düşünüyoruz.

Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Asteroidleri Kazan Kazanır!

İnsan neye göre hatırlayıp, neye göre unutur? Örneğin, neden hayatımızın ilk birkaç yılını hatırlamıyoruz? Ya da bazı anılar yıllar geçse de ilk günkü kadar canlı kalırken, neden bazıları hiç olmamış gibi siliniyor? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde hafızaya, hatırladıklarımıza ve unuttuklarımıza doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. 





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Çocukluğumuzu Neden Hatırlamıyoruz?

1919'un bir gününde John B. Watson sokakta yürürken köpeklerden aşırı korkan bir çocuk gördü. Bu göründü anında aklına kazınmış, ilerleyen günlerde bazı sorulara dönüşmüştü.  "Acaba yeni doğmuş bir bebek, evcil hayvanlardan korkar mı? Böyle bir korku doğuştan var olabilir mi? Yoksa bu korku sonradan mı öğrenilir?" İşte bu sorular bugün yapılsa gerçekleştirenin de, gerçekleşmesine izin verenin de yıllarca hapishanede yatmasına neden olacak bir dizi deneye zemin hazırlamıştı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde o deneylerin hikayesine odaklanıyor, Little Albert Deneyi'ni inceliyoruz.



 Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Psikoloji Tarihinin En Tartışmalı Meselesi: Little Albert Deneyi

Percy Spencer, cebindeki fıstıklı bir atıştırmalık sayesinde birçok evin baş köşesinde yerini almış bir cihaz icat etti: mikrodalga fırın. Peki nasıl oldu da, bu elektromanyetik dalgalar bir anda dünden kalan yemeği ısıttığımız bir cihaza dönüştü? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, bilim ile gerçek yaşamın doğrudan kesiştiği bu mucizevi aletin acayip hikayesine beraber bir yolculuk yapıyoruz.





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------



Bu podcast reklam içermektedir.

Kazara Mucize: Mikrodalga Fırın

Elon Musk'ın yirmi yıldır neredeyse tek bir takıntısı var: Mars’a ulaşmak. Son bir yıldır ise, varıldığında ne olacağı konusundaki çalışmalarını hızlandırdı. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde; Musk'ın zihnine ve projelerine bir yolculuk yapıyoruz. Bakalım Musk, çılgın planlarını gerçekleştirebilecek mi? Yoksa bu sadece 21. yüzyılın en büyük bilim kurgu hikayesi olarak mı kalacak?





Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Kalkın! Mars'a Gidiyoruz!

Üç milyar insanı kurtaracağınızı bilseydiniz ölür müydünüz? Ya da milyarlarca insanın hayatını kurtarmak için masum bir insanı öldürmek zorunda kalsaydınız yapar mıydınız? Hiçbir Şey Tesadüf Değil’in bu bölümünde zor ahlaki kararları verme süreçlerimizi, farklı felsefi bakış açılarına göre inceliyoruz. 



Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

 Üç Milyar İnsanı Kurtaracağınızı Bilseydiniz Ölür Müydünüz?

Zeka... Bizi diğer canlılardan ayıran en önemli özelliğimiz olduğunu düşünürüz, değil mi? Fakat teknolojik gelişmelerle birlikte bu avantajımızı da kaybediyor gibiyiz. Peki ama zeka dediğimiz şey nedir ki? Ne olabilir bu özelliğin genel tanımı? Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde Hans Zimmer'ın müzikal dehasından ilham alarak, "Zeka nedir?" sorusuna yanıt arıyoruz. Tanımları yeniden yazabilme cesaretimizin peşinden gidiyoruz.






Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Zeka Neydi?

İnsanlık tarihini değiştiren bazı keşifler sanki bir rastlantıymış gibi anlatılır. Halbuki hiçbir şey tesadüf değil. İşte biz de bu yüzden buradayız. Cengiz Çalışkan, nam-ı diğer Bebar Bilim ve Podbee Media'nın beraber hazırladığı ve bu podcast serisinde bizi bugüne getiren tüm bilimsel, kültürel, toplumsal dönüm noktalarından geçeceğimiz büyük bir yolculuğa çıkıyoruz.

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Beyni anlamak. İnsanlığın en büyük cevap arayışlarından birisi bu. Öyle ki, cevabı bulmak için denemediğimiz yöntem, geliştirmediğimiz bir teknoloji kalmadı. Ancak 1961'de yapılmış bir ameliyat, beyne dair çok önemli bulgular elde etmemize öncü olmuştu. Canlı bir insanın beynini ikiye bölerek, bu enteresan organın çalışma sistemine dair birçok bulgu elde etmiştik. Hiçbir Şey Tesadüf Değil'in bu bölümünde, o deneyleri takibe koyuluyoruz. Beynin gizemli dünyasına dair, sıra dışı bir hikayeye tanık oluyoruz.




Tüm bölümler ve daha fazlası için ⁠⁠podbeemedia.com⁠⁠'u ziyaret et!



----- Podbee Sunar -------


Bu podcast reklam içermektedir.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Hiçbir Şey Tesadüf Değil

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!