Bilgisel'in bu bölümünde, Türkiye futbol tarihinin en büyük rekabetininin geçmişini inceliyoruz. Fenerbahçe ve Galatasaray arasındaki çekişmenin köklerine iniyoruz. Hazırsanız, başlayalım.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

48: Ezeli Rekabetin Kökleri: Fenerbahçe - Galatasaray Derbisi

Merhaba, ben Ali Yağız Baltacı. Bilgisayarda bu hafta, kıtalar arası derbi olarak bilinen Fenerbahçe ve Galatasaray arasındaki rekabetin kökenini inceleyeceğiz. Hazırsanız başlayalım. Fenerbahçe ve Galatasaray, Türkiye'de en çok taraftara sahip iki kulüp. Her iki takım da Türkiye'nin tüm bölgelerinde geniş kitlelerin sevgisini kazanmış, on milyonlarla ifade edilen taraftar sayılarına sahip oldukları iddia edilen köklü birer camia. Peki 20. yüzyılın hemen başında aynı şehirde kurulan bu iki güzide camiamız arasındaki temel farklılıklar neler? Dünyada birçok derbide gözlemlediğimiz sosyal, kültürel, siyasi, dini, ekonomik ya da etnik ayrımlar bu iki camia için geçerli mi? Yoksa aynı şehirde farklı renkleri temsil eden iki spor kulübünden mi ibaretler? Tüm dünyada kıtalar arası derbi adıyla biliniyor Fenerbahçe ve Galatasaray rekabeti. Bu tanımlamanın sebebi Fenerbahçe'nin Anadolu, Galatasaray'ınsa Avrupa yakasında konuşlanmış olması. Ancak bu konuşlanma iki takım arasındaki rekabetin kaynağını tanımlamak için yeterli bir sebep teşkil etmiyor. Zira kültürel açıdan Fenerbahçe'nin Anadolu'yu, Galatasaray'ın da Avrupa'yı temsil ettiğine dönük bir gerçeklikten bahsedemiyoruz. Her iki takımın da farklı sosyo-kültürel ve ekonomik sınıflara mensup taraftarları olduğunu da görüyoruz. Aileler içinde bile bu çeşitlilik dikkat çekiyor. İki kardeşten birinin Fenerbahçeli, diğerinin Galatasaraylı olması gibi durumlar bile karşımıza çıkabiliyor. Oysa dünyada nam salmış bazı büyük rekabetlerin taraftarları arasındaki farklar o kadar belirgin ki mevzu bahis iki takımın taraftarlarının bırakın aynı aileden olmalarını arkadaş olmaları bile oldukça zor. Peki durum böyleyken Fenerbahçe ve Galatasaray arasındaki rekabeti yalnızca bir şehrin iki farklı yakasında konumlanan ve farklı renkleri taşıyan iki takımın derbisi olarak kabul edebilir miyiz? Elbette hayır. Bunun için iki kulübün kuruluşunu ve kulüp yapılarını incelememiz gerekiyor. Özellikle 1900-1920 arasındaki süreci araştırdığımızda bu rekabetin kökeninde kesin olarak bir farklılık yattığına şahit oluyoruz. Belki şimdilerde önemini yitirmiş ve halk bazında hiçbir itibarı olmayan bir durum gibi görünse de, Türkiye'nin bugünkü politik, kültürel ve sosyal iklimini de ilgilendiren önemli bir farklılık bu. Galatasaray 1 Ekim 1905, Fenerbahçe ise 3 Mayıs 1907 tarihlerinde kuruldu. Fenerbahçe kurulduğu sırada Galatasaray, İstanbul'da yabancıların ve gayrimüslim Osmanlı halkının oluşturduğu İstanbul Ligi'nde mücadele eden tek Türk-Müslüman takımıydı. Bu özelliğiyle futbol oynamaya hevesli tüm Müslüman-Türk gençlerinin de gözdesi olmuştu. Kurucuları Ali Sami'nin de söylediği gibi, Amaçları İngilizler kadar iyi oynayıp onları yenmekti. Üstelik bu gençler yenile yenile yenmesini de öğreniyor, her geçen gün iddialarını daha da arttırıyorlardı. Bu gayenin temelindeyse Osmanlı İmparatorluğunda boy gösteren özgürlükçü ve milliyetçi akımın etkisi vardı. Kulübün kurulduğu ve kültürünün hayat bulduğu Mekteb-i Sultani'de, İmparatorluğun özgürlükçü ve ulusçu beyin takımının yetiştiği ilim yuvalarından biriydi. Kulübün, yabancılara karşı galip gelme hırsı da bu şekilde oluşmuştu. Diğer yandan, sağ dışında Türkçü-milliyetçi akımın siyasi kolunu temsil eden ittihat ve terakkiyenin başarıya ulaşması an meselesiydi. Nitekim 1908'de ilan edilen ikinci meşrutiyet, tüm yurtta bayram havası oluşturmuştu. Bu aslında yarım da olsa bir devrimdi. Yönetim fiilen iddiat ve terakki liderlerinin eline geçmişti. Bağımsızlıklarını kazanan ve imparatorluktan sırayla kopan Yunanlar, Sırplar ve Bulgarların milliyetçilik akımlarının karşısında iddihatçılar da Türkçü bir hareketin bayraktarı oldular. Her yeni iktidar gibi iddihatçıların da kendisine sempati uyandıracak, saygınlık kazandıracak ve büyük projelerini uygulamaya sokmalarına yardımcı olacak sosyal bir faaliyete gereksinimi vardı. Bir tür yarı resmi gençlik organizasyonu gerekiyordu. İstanbul'da büyük ilgi görmeye başlayan futbolda iddihatçı liderlerin tercih ettiği alanlardan biri olmuştu. Kurdukları takım başarı sağlayamayınca ele geçirebilecekleri iki hazır takıma yöneldiler. Galatasaray ve Fenerbahçe'ye. Elbette ki ilk hedef Galatasaray oldu. Zira bu kulüp daha önce kurulmuş ve örnek takımı olmuştu. Üstelik 1907-1908 İstanbul Ligi sezonunda şampiyonluk kupasını kaldırmışlardı. Ancak iddihatçılar Galatasaray'a nüfuz edemedi. Zira kulüp köklü bir lise takımı olması sebebiyle dışa son derece kapalı bir yapıyı benimsiyordu. Bunun yanı sıra Galatasaray Lisesi bir imparatorluk kurumuydu. Dolayısıyla İmparatorluğun tek rakibi olan İddiat ve Terekkiye'ye çok da sıcak bir yaklaşımlar olması beklenmiyordu. Galatasaray, Türkçe akımın karşısındaki kapsayıcılığı temsil ediyordu. Lise bünyesinde çok sayıda Rum, Yahudi, Ermeni kökenli Osmanlı vatandaşı öğrenci ve sporcular vardı. Lise'nin tarihi 15. yüzyıla Sultan 2. Bayezid'in dönemine kadar uzanıyordu. Osmanlı modernleşmesi ve batılılaşmasının öncü kurumlarından biri olmuş ve her daim imparatorluğun en parlak münevverlerini yetiştirmişti. Tüm bu sebeplerden ötürü Talat Paşa'nın önderliğindeki iddiat ve terakkiyeye yöneldiği yeni hedef Fenerbahçe olmuştu. San Josef mezunlarının Kadıköy'de kurduğu kulübün kurumsal yapısı henüz tam oluşmamıştı. Dolayısıyla iddiatçılar Fenerbahçe'ye kolaylıkla nüfuz edebildiler ...ve çok kısa zamanda yönetimde söz sahibi oldular. İddiat ve terakkinin önderlerinden Bahattin Bey ve Doktor Nazım Bey... ...Fenerbahçe'nin üst düzey yönetiminde görev aldılar. Kulüp gün geçtikçe iddiatçıların siyasi çizgisine daha çok yaklaşıyordu. Bir tarafta kozmopolit yapısıyla lisenin takımı Galatasaray... Diğer taraftaysa milliyetçi akımın desteklediği Fenerbahçe vardı. İki takımın arasındaki tarihsel rekabetin de kaynağını işte bu farklılık oluşturuyordu. Taraflar arasındaki ilk maç 17 Ocak 1909'da oynandı. Union Club sahasındaki bu müsabaka 2-0'lık Galatasaray galibiyetiyle sonuçlanmıştı. Fikirsel rekabet sağda da kendisini göstermeye başlıyordu. Dolayısıyla Fenerbahçe ile Galatasaray arasında oynanan müsabakalar her geçen yıl daha da ilgi görüyordu. Derken milli mücadele yılları başladı. İmparatorluk teslim bayrağını çekmiş, başken İstanbul işgal edilmişti. Anadolu'da yeni bir Kurtuluş Savaşı filizleniyordu. Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'da gerçekleştirdiği örgütlenmelerde İddihatçı kadrolar oldukça etkin bir rol üstlenmişti. Fenerbahçe de bu mücadelenin önemli bir parçasıydı. İstanbul'dan Anadolu'ya yapılan silah, asker ve cephane sevkiyatlarında Fenerbahçe kulüp binası ve yöneticileri önemli roller üstlendiler. Tıpkı Fenerbahçe gibi Galatasaray'ın sporcuları, mezunları ve yöneticileri arasında da milli mücadeleye büyük destekler veren kişiler vardı. Ancak kurumsal anlamda Fenerbahçe'nin bu alanda öne çıktığını ifade etmeliyiz. Bu tespit hiç kuşkusuz Galatasaray'ın milli mücadele karşıtı olduğu anlamına gelmiyor. Fakat Galatasaray'ın bir imparatorluk kurumu olmasından dolayı Fenerbahçe kadar esnik hareket edebilme şansı olmamıştı. Camia'nın, Osmanlı'nın modernleşme dönemlerinden itibaren Fransa ile kurduğu kuvvetli bağlar, lisenin çok sayıda Fransız yöneticisi ile öğretmeni olması, bu yöneticilerin bir kısmının işgalci Fransız komutanlarla sık sık görüşmesi gibi etkenler de burada önemli bir rol oynuyordu elbette. Diğer yandan Fenerbahçe, Birleşik Krallık İşgal Kuvvetleri Komutanı General Charles Harrington'ın İstanbul'dan ayrılmadan önce kendi adına düzenlediği özel müsabakada sahaya çıktı. 29 Haziran 1923'te Taksimistan'da oyundan karşılaşmayı, Zeki Rıza Sporal'in attığı gollerle 2-1 kazanan Sarılağacıvertliler, seyircilerin omuzlarında stattan çıkarılıp Beyoğlu caddelerine dolaştırıldı. Maç gecesi Lozan konferansında bulunan Türk heyetine de bu galibiyet haberi ulaştı. Heyet başkanı İsmet Baş tarafından Fenerbahçe Kulübü'ne heyetimiz adına hepinizi mutlulukla tebrik eder, meserretle gözlerinizden öperim ifadelerinin yer aldığı bir kutlama telgrafı gönderildi. Yeni Cumhuriyet'in ilk yıllarında da bu rekabet süre geldi. Fakat burada bir ara verelim. Geri döndüğümüzde ezeli rekabetin hikayesini anlatmaya devam edeceğiz. Verilen tüm mücadelelerin ardından 29 Ekim 1923'de Türkiye Cumhuriyeti kuruldu. Galatasaray ve Fenerbahçe de yeni rejimin çatısı altında varlıklarını sürdürdüler. Galatasaray, cumhuriyetle birlikte kendi kurumsal yapısını ve kültürünü koruyarak yoluna devam ediyordu. Ancak Fenerbahçe için işler zorlaşmaya başladı. Atatürk, milli mücadele döneminde iş birliği yapmak zorunda kaldığı iddiaçılarla bir yol ayrımına gitmişti. Elbette Fenerbahçe'deki çok sayıdaki yönetici de bu tasfiye furyasından nasibini alıyordu. Nitekim, 1910'ların İddiat ve Terakki güdümündeki Fenerbahçe Başkanı Dr. Nazım, Atatürk'e suikast suçlamasıyla idam edilmişti. Ancak Fenerbahçe, iktidarlar için casbe merkezi olmaya her zaman devam etti. Tek parti döneminde Fenerbahçe'nin başkanlığını İsmet İnönü'nün başbakanı Şükrü Sarıçoğlu üstlendi. Kulüp, Kemalist rejimin ve devlet organlarının el üstünde tuttuğu sembol bir yapıya dönüşmüştü. Galatasaray ise tıpkı 1908'de, İktidatçıların iktidara geldiği dönemde olduğu gibi muhafazakar ve gelinlikçi yapısından dolayı yeniliklere kolay uyum sağlayamamıştı. Kulübün 1980'lerin ortalarına kadar rakiplerinin gerisinde kalmasını da bu tutum üzerinden okuyabiliriz. Fenerbahçe ve Beşiktaş'ın çok daha büyük kitlelere hitap ettiği yıllarda Galatasaray, lise mensubu izcilerin, mezunların, öğrencilerin ve Beyoğlu'nu mesken edinmiş grupların desteklediği bir takım hürriyetindeydi. Bu durum 90'larla birlikte tamamen değişti. Zira Galatasaray, yakaladığı ivmeyle fırtına gibi esmeye başlamıştı. 1996'dan 2000'e kadar gelen üst üste dört şampiyonluğun UEFA Kupası ile taçlanması, kulübü 1905 vizyonuna geri döndürmüştü. Haydi oğlum! Haydi! Gol! Gol! UEFA MİSAL! Galatasaray bu zeferle yabancı takımların yenme geleneğini 21. asra taşımıştı. Bu başarılarla çok büyük kitlelerin sevgisini kazandı Sarıkırmızılılar. Buna rağmen kulüp gelenekçi yapısını kırmakta hep zorlandı. Galatasaray başkanı olmak isteyen çok güçlü iş insanları kulübün kurumsal yapısını kıramayarak bu arzularını gerçekleştiremedi. Ancak 2020'lerin ortasına doğru ilerlediğimiz bu yıllarda Galatasaray'daki mektebi sultani zihniyetinin de yavaş yavaş gücünü yitirdiğini gözlemliyoruz. Artık mektepli olarak adlandırılan kulüp üyeleri arzu ettikleri gibi camiaya yön veremiyor, istedikleri her kararı alamıyor ve kendi adaylarını seçtiremiyor. Gelelim yeniden Fenerbahçe'ye. İddihatçıların elinden Kemalistlerin hakimiyetine uzanan yolculuğu boyunca Sarılağacıvertliler, milli mücadeledeki rolüyle her daim gurur duydu. Ancak Fenerbahçe'nin iddihatçı yöneticilerinin, sonradan Atatürk ile yaşadığı yol ayrımından bahsedenlerin sayısı yok denecek kadar az. Diğer yandan iktidar ve güç odaklarının da ilgi odaydı bu kulüp. Nitekim 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında özellikle de 90'lı yıllarda askerin öncülüğünde yürütülen laiklik mücadelelerinin bayraktarlığını yaptı sarılığa civartılar. 28 Şubat sürecinde sonsuza kadar Laik Cumhuriyet pankartı ile sahaya çıktılar. 3 Kasım 2002 seçimleri öncesinde, koyu bir Galatasaraylı olması ile bilinen Başbakan Mesut Yılmaz'ı hedef alarak, sandıkta görüşürüz Mesut Bey, pankartıyla gündeme geldiler. Fenerbahçelilerin pankartı ne kadar etkili olduğu tartışılır ancak, Anavatan Partisi gerçekten de 3 Kasım 2002 seçimlerinde barajı aşamayarak meclis dışında kaldı. Sportif anlamda da başarılı bir dönem geçirdi Sarıra Civertliler. Özellikle 2007-2008 Şampiyonlar Ligi sezonunda gelen çeyrek finale kalma başarısı kulüp tarihindeki en özel hikayelerden biriydi. Fenerbahçe için asıl sarsıcı süreç ise 3 Temmuz 2011'de başladı. Şike davası olarak adlandırılan dönemde başkanı ve çok sayıda yöneticisi hapse atılan Sarı Lacivertliler bu süreci Gülençlilerin kulübü ele geçirme operasyonu olarak tanımladı. Camia bu dönemde kenetlenerek başkanlarına sahip çıktı. Fenerbahçe'nin Atatürk'ün ve Cumhuriyet'in temsilcisi olduğu, FETÖ'nün de bu yüzden Fenerbahçe'yi ele geçirmek istediği şeklinde bir tavır ortaya konuldu. Günümüzde her iki camiada milyonlarca insanın gönlünde taht kurmaya, her yaştan, görüşten ve sosyal sınıftan vatandaşa hitap etmeye devam ediyor. Fenerbahçe'nin 6-0'lık galibiyeti ve 21 yıl Saraçoğlu'nda sarı kırmızılara hiç yenilmemesi, buna karşı Galatasaray'ın yurt içi ve yurt dışındaki başarılarıyla sağladığı üstünlük ve 2012'de Saraçoğlu'nda şampiyonluk kupasını kaldırması gibi anekdotlar da bu rekabeti derinleştiriyor. Ve elbette iki takım arasında yaşanan yıldız polemiği de bu rekabetin geldiği son noktayı oluşturuyor. Ancak Osmanlı'nın son, Türkiye Cumhuriyeti'nin ise ilk yıllarına dayanan bu rekabetin kökenini camiyaların taraftarları pek de bilmiyor. Her iki camiyanın bir asrı deviren farklı akımların temsilcisi olma sebepleri neyse tozlu raflardaki belgelerde ve titiz tarih okumalarında rastlanıyor.

Merhaba, ben Ali Yağız Baltacı. Bilgisayarda bu hafta, kıtalar arası derbi olarak bilinen Fenerbahçe ve Galatasaray arasındaki rekabetin kökenini inceleyeceğiz. Hazırsanız başlayalım.

Fenerbahçe ve Galatasaray, Türkiye'de en çok taraftara sahip iki kulüp. Her iki takım da Türkiye'nin tüm bölgelerinde geniş kitlelerin sevgisini kazanmış, on milyonlarla ifade edilen taraftar sayılarına sahip oldukları iddia edilen köklü birer camia. Peki 20. yüzyılın hemen başında aynı şehirde kurulan bu iki güzide camiamız arasındaki temel farklılıklar neler?

Dünyada birçok derbide gözlemlediğimiz sosyal, kültürel, siyasi, dini, ekonomik ya da etnik ayrımlar bu iki camia için geçerli mi? Yoksa aynı şehirde farklı renkleri temsil eden iki spor kulübünden mi ibaretler?

Tüm dünyada kıtalar arası derbi adıyla biliniyor Fenerbahçe ve Galatasaray rekabeti. Bu tanımlamanın sebebi Fenerbahçe'nin Anadolu, Galatasaray'ınsa Avrupa yakasında konuşlanmış olması. Ancak bu konuşlanma iki takım arasındaki rekabetin kaynağını tanımlamak için yeterli bir sebep teşkil etmiyor. Zira kültürel açıdan Fenerbahçe'nin Anadolu'yu, Galatasaray'ın da Avrupa'yı temsil ettiğine dönük bir gerçeklikten bahsedemiyoruz.

Her iki takımın da farklı sosyo-kültürel ve ekonomik sınıflara mensup taraftarları olduğunu da görüyoruz. Aileler içinde bile bu çeşitlilik dikkat çekiyor. İki kardeşten birinin Fenerbahçeli, diğerinin Galatasaraylı olması gibi durumlar bile karşımıza çıkabiliyor.

Oysa dünyada nam salmış bazı büyük rekabetlerin taraftarları arasındaki farklar o kadar belirgin ki mevzu bahis iki takımın taraftarlarının bırakın aynı aileden olmalarını arkadaş olmaları bile oldukça zor. Peki durum böyleyken Fenerbahçe ve Galatasaray arasındaki rekabeti yalnızca bir şehrin iki farklı yakasında konumlanan ve farklı renkleri taşıyan iki takımın derbisi olarak kabul edebilir miyiz?

Elbette hayır. Bunun için iki kulübün kuruluşunu ve kulüp yapılarını incelememiz gerekiyor. Özellikle 1900-1920 arasındaki süreci araştırdığımızda bu rekabetin kökeninde kesin olarak bir farklılık yattığına şahit oluyoruz.

Belki şimdilerde önemini yitirmiş ve halk bazında hiçbir itibarı olmayan bir durum gibi görünse de, Türkiye'nin bugünkü politik, kültürel ve sosyal iklimini de ilgilendiren önemli bir farklılık bu.

Galatasaray 1 Ekim 1905, Fenerbahçe ise 3 Mayıs 1907 tarihlerinde kuruldu. Fenerbahçe kurulduğu sırada Galatasaray, İstanbul'da yabancıların ve gayrimüslim Osmanlı halkının oluşturduğu İstanbul Ligi'nde mücadele eden tek Türk-Müslüman takımıydı. Bu özelliğiyle futbol oynamaya hevesli tüm Müslüman-Türk gençlerinin de gözdesi olmuştu. Kurucuları Ali Sami'nin de söylediği gibi,

Amaçları İngilizler kadar iyi oynayıp onları yenmekti. Üstelik bu gençler yenile yenile yenmesini de öğreniyor, her geçen gün iddialarını daha da arttırıyorlardı. Bu gayenin temelindeyse Osmanlı İmparatorluğunda boy gösteren özgürlükçü ve milliyetçi akımın etkisi vardı.

Kulübün kurulduğu ve kültürünün hayat bulduğu Mekteb-i Sultani'de, İmparatorluğun özgürlükçü ve ulusçu beyin takımının yetiştiği ilim yuvalarından biriydi. Kulübün, yabancılara karşı galip gelme hırsı da bu şekilde oluşmuştu. Diğer yandan, sağ dışında Türkçü-milliyetçi akımın siyasi kolunu temsil eden ittihat ve terakkiyenin başarıya ulaşması an meselesiydi. Nitekim 1908'de ilan edilen ikinci meşrutiyet,

tüm yurtta bayram havası oluşturmuştu. Bu aslında yarım da olsa bir devrimdi. Yönetim fiilen iddiat ve terakki liderlerinin eline geçmişti. Bağımsızlıklarını kazanan ve imparatorluktan sırayla kopan Yunanlar, Sırplar ve Bulgarların milliyetçilik akımlarının karşısında iddihatçılar da Türkçü bir hareketin bayraktarı oldular.

Her yeni iktidar gibi iddihatçıların da kendisine sempati uyandıracak, saygınlık kazandıracak ve büyük projelerini uygulamaya sokmalarına yardımcı olacak sosyal bir faaliyete gereksinimi vardı. Bir tür yarı resmi gençlik organizasyonu gerekiyordu. İstanbul'da büyük ilgi görmeye başlayan futbolda iddihatçı liderlerin tercih ettiği alanlardan biri olmuştu.

Kurdukları takım başarı sağlayamayınca ele geçirebilecekleri iki hazır takıma yöneldiler. Galatasaray ve Fenerbahçe'ye. Elbette ki ilk hedef Galatasaray oldu. Zira bu kulüp daha önce kurulmuş ve örnek takımı olmuştu. Üstelik 1907-1908 İstanbul Ligi sezonunda şampiyonluk kupasını kaldırmışlardı. Ancak iddihatçılar Galatasaray'a nüfuz edemedi. Zira kulüp köklü bir lise takımı olması sebebiyle dışa son derece kapalı bir yapıyı benimsiyordu. Bunun yanı sıra Galatasaray Lisesi bir imparatorluk kurumuydu.

Dolayısıyla İmparatorluğun tek rakibi olan İddiat ve Terekkiye'ye çok da sıcak bir yaklaşımlar olması beklenmiyordu. Galatasaray, Türkçe akımın karşısındaki kapsayıcılığı temsil ediyordu. Lise bünyesinde çok sayıda Rum, Yahudi, Ermeni kökenli Osmanlı vatandaşı öğrenci ve sporcular vardı.

Lise'nin tarihi 15. yüzyıla Sultan 2. Bayezid'in dönemine kadar uzanıyordu. Osmanlı modernleşmesi ve batılılaşmasının öncü kurumlarından biri olmuş ve her daim imparatorluğun en parlak münevverlerini yetiştirmişti.

Tüm bu sebeplerden ötürü Talat Paşa'nın önderliğindeki iddiat ve terakkiyeye yöneldiği yeni hedef Fenerbahçe olmuştu. San Josef mezunlarının Kadıköy'de kurduğu kulübün kurumsal yapısı henüz tam oluşmamıştı. Dolayısıyla iddiatçılar Fenerbahçe'ye kolaylıkla nüfuz edebildiler

...ve çok kısa zamanda yönetimde söz sahibi oldular. İddiat ve terakkinin önderlerinden Bahattin Bey ve Doktor Nazım Bey... ...Fenerbahçe'nin üst düzey yönetiminde görev aldılar. Kulüp gün geçtikçe iddiatçıların siyasi çizgisine daha çok yaklaşıyordu. Bir tarafta kozmopolit yapısıyla lisenin takımı Galatasaray... Diğer taraftaysa milliyetçi akımın desteklediği Fenerbahçe vardı. İki takımın arasındaki tarihsel rekabetin de kaynağını işte bu farklılık oluşturuyordu. Taraflar arasındaki ilk maç 17 Ocak 1909'da oynandı. Union Club sahasındaki bu müsabaka

2-0'lık Galatasaray galibiyetiyle sonuçlanmıştı. Fikirsel rekabet sağda da kendisini göstermeye başlıyordu. Dolayısıyla Fenerbahçe ile Galatasaray arasında oynanan müsabakalar her geçen yıl daha da ilgi görüyordu.

Derken milli mücadele yılları başladı. İmparatorluk teslim bayrağını çekmiş, başken İstanbul işgal edilmişti. Anadolu'da yeni bir Kurtuluş Savaşı filizleniyordu. Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'da gerçekleştirdiği örgütlenmelerde

İddihatçı kadrolar oldukça etkin bir rol üstlenmişti. Fenerbahçe de bu mücadelenin önemli bir parçasıydı. İstanbul'dan Anadolu'ya yapılan silah, asker ve cephane sevkiyatlarında Fenerbahçe kulüp binası ve yöneticileri önemli roller üstlendiler.

Tıpkı Fenerbahçe gibi Galatasaray'ın sporcuları, mezunları ve yöneticileri arasında da milli mücadeleye büyük destekler veren kişiler vardı. Ancak kurumsal anlamda Fenerbahçe'nin bu alanda öne çıktığını ifade etmeliyiz. Bu tespit hiç kuşkusuz Galatasaray'ın milli mücadele karşıtı olduğu anlamına gelmiyor.

Fakat Galatasaray'ın bir imparatorluk kurumu olmasından dolayı Fenerbahçe kadar esnik hareket edebilme şansı olmamıştı. Camia'nın, Osmanlı'nın modernleşme dönemlerinden itibaren Fransa ile kurduğu kuvvetli bağlar, lisenin çok sayıda Fransız yöneticisi ile öğretmeni olması, bu yöneticilerin bir kısmının işgalci Fransız komutanlarla sık sık görüşmesi gibi etkenler de burada önemli bir rol oynuyordu elbette.

Diğer yandan Fenerbahçe, Birleşik Krallık İşgal Kuvvetleri Komutanı General Charles Harrington'ın İstanbul'dan ayrılmadan önce kendi adına düzenlediği özel müsabakada sahaya çıktı. 29 Haziran 1923'te Taksimistan'da oyundan karşılaşmayı, Zeki Rıza Sporal'in attığı gollerle 2-1 kazanan Sarılağacıvertliler, seyircilerin omuzlarında stattan çıkarılıp Beyoğlu caddelerine dolaştırıldı.

Maç gecesi Lozan konferansında bulunan Türk heyetine de bu galibiyet haberi ulaştı. Heyet başkanı İsmet Baş tarafından Fenerbahçe Kulübü'ne heyetimiz adına hepinizi mutlulukla tebrik eder, meserretle gözlerinizden öperim ifadelerinin yer aldığı bir kutlama telgrafı gönderildi. Yeni Cumhuriyet'in ilk yıllarında da bu rekabet süre geldi. Fakat burada bir ara verelim. Geri döndüğümüzde ezeli rekabetin hikayesini anlatmaya devam edeceğiz.

Verilen tüm mücadelelerin ardından 29 Ekim 1923'de Türkiye Cumhuriyeti kuruldu. Galatasaray ve Fenerbahçe de yeni rejimin çatısı altında varlıklarını sürdürdüler. Galatasaray, cumhuriyetle birlikte kendi kurumsal yapısını ve kültürünü koruyarak yoluna devam ediyordu. Ancak Fenerbahçe için işler zorlaşmaya başladı.

Atatürk, milli mücadele döneminde iş birliği yapmak zorunda kaldığı iddiaçılarla bir yol ayrımına gitmişti. Elbette Fenerbahçe'deki çok sayıdaki yönetici de bu tasfiye furyasından nasibini alıyordu. Nitekim, 1910'ların İddiat ve Terakki güdümündeki Fenerbahçe Başkanı Dr. Nazım, Atatürk'e suikast suçlamasıyla idam edilmişti.

Ancak Fenerbahçe, iktidarlar için casbe merkezi olmaya her zaman devam etti. Tek parti döneminde Fenerbahçe'nin başkanlığını İsmet İnönü'nün başbakanı Şükrü Sarıçoğlu üstlendi. Kulüp, Kemalist rejimin ve devlet organlarının el üstünde tuttuğu sembol bir yapıya dönüşmüştü. Galatasaray ise tıpkı 1908'de, İktidatçıların iktidara geldiği dönemde olduğu gibi muhafazakar ve gelinlikçi yapısından dolayı yeniliklere kolay uyum sağlayamamıştı. Kulübün 1980'lerin ortalarına kadar rakiplerinin gerisinde kalmasını da bu tutum üzerinden okuyabiliriz. Fenerbahçe ve Beşiktaş'ın çok daha büyük kitlelere hitap ettiği yıllarda Galatasaray, lise mensubu izcilerin, mezunların, öğrencilerin ve Beyoğlu'nu mesken edinmiş grupların desteklediği bir takım hürriyetindeydi. Bu durum 90'larla birlikte tamamen değişti. Zira Galatasaray, yakaladığı ivmeyle fırtına gibi esmeye başlamıştı. 1996'dan 2000'e kadar gelen üst üste dört şampiyonluğun UEFA Kupası ile taçlanması, kulübü 1905 vizyonuna geri döndürmüştü. Haydi oğlum! Haydi! Gol! Gol! UEFA MİSAL!

Galatasaray bu zeferle yabancı takımların yenme geleneğini 21. asra taşımıştı. Bu başarılarla çok büyük kitlelerin sevgisini kazandı Sarıkırmızılılar. Buna rağmen kulüp gelenekçi yapısını kırmakta hep zorlandı. Galatasaray başkanı olmak isteyen çok güçlü iş insanları kulübün kurumsal yapısını kıramayarak bu arzularını gerçekleştiremedi. Ancak 2020'lerin ortasına doğru ilerlediğimiz bu yıllarda

Galatasaray'daki mektebi sultani zihniyetinin de yavaş yavaş gücünü yitirdiğini gözlemliyoruz. Artık mektepli olarak adlandırılan kulüp üyeleri arzu ettikleri gibi camiaya yön veremiyor, istedikleri her kararı alamıyor ve kendi adaylarını seçtiremiyor. Gelelim yeniden Fenerbahçe'ye. İddihatçıların elinden Kemalistlerin hakimiyetine uzanan yolculuğu boyunca Sarılağacıvertliler, milli mücadeledeki rolüyle her daim gurur duydu. Ancak Fenerbahçe'nin iddihatçı yöneticilerinin, sonradan Atatürk ile yaşadığı yol ayrımından bahsedenlerin sayısı yok denecek kadar az.

Diğer yandan iktidar ve güç odaklarının da ilgi odaydı bu kulüp. Nitekim 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında özellikle de 90'lı yıllarda askerin öncülüğünde yürütülen laiklik mücadelelerinin bayraktarlığını yaptı sarılığa civartılar. 28 Şubat sürecinde sonsuza kadar Laik Cumhuriyet pankartı ile sahaya çıktılar.

3 Kasım 2002 seçimleri öncesinde, koyu bir Galatasaraylı olması ile bilinen Başbakan Mesut Yılmaz'ı hedef alarak, sandıkta görüşürüz Mesut Bey, pankartıyla gündeme geldiler. Fenerbahçelilerin pankartı ne kadar etkili olduğu tartışılır ancak, Anavatan Partisi gerçekten de 3 Kasım 2002 seçimlerinde barajı aşamayarak meclis dışında kaldı. Sportif anlamda da başarılı bir dönem geçirdi Sarıra Civertliler.

Özellikle 2007-2008 Şampiyonlar Ligi sezonunda gelen çeyrek finale kalma başarısı kulüp tarihindeki en özel hikayelerden biriydi.

Fenerbahçe için asıl sarsıcı süreç ise 3 Temmuz 2011'de başladı. Şike davası olarak adlandırılan dönemde başkanı ve çok sayıda yöneticisi hapse atılan Sarı Lacivertliler bu süreci Gülençlilerin kulübü ele geçirme operasyonu olarak tanımladı. Camia bu dönemde kenetlenerek başkanlarına sahip çıktı. Fenerbahçe'nin Atatürk'ün ve Cumhuriyet'in temsilcisi olduğu, FETÖ'nün de bu yüzden Fenerbahçe'yi ele geçirmek istediği şeklinde bir tavır ortaya konuldu.

Günümüzde her iki camiada milyonlarca insanın gönlünde taht kurmaya, her yaştan, görüşten ve sosyal sınıftan vatandaşa hitap etmeye devam ediyor. Fenerbahçe'nin 6-0'lık galibiyeti ve 21 yıl Saraçoğlu'nda sarı kırmızılara hiç yenilmemesi, buna karşı Galatasaray'ın yurt içi ve yurt dışındaki başarılarıyla sağladığı üstünlük ve 2012'de Saraçoğlu'nda şampiyonluk kupasını kaldırması gibi anekdotlar da bu rekabeti derinleştiriyor.

Ve elbette iki takım arasında yaşanan yıldız polemiği de bu rekabetin geldiği son noktayı oluşturuyor. Ancak Osmanlı'nın son, Türkiye Cumhuriyeti'nin ise ilk yıllarına dayanan bu rekabetin kökenini camiyaların taraftarları pek de bilmiyor. Her iki camiyanın bir asrı deviren farklı akımların temsilcisi olma sebepleri neyse tozlu raflardaki belgelerde ve titiz tarih okumalarında rastlanıyor.

Bilgisel'de bu hafta, son yılların en popüler siyasetçilerinden Ekrem İmamoğlu'nun politik kariyerindeki kırılma anlarına odaklanacağız. Onun, Türk Ocağı Limasol kalesinden İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'na uzanan hikayesine tanıklık edeceğiz. Hazırsanız, başlayalım.











Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!


----- Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Bilgisel'de bu hafta, son yılların en popüler siyasetçilerinden Ekrem İmamoğlu'nun politik kariyerindeki kırılma anlarına odaklanacağız. Onun, Türk Ocağı Limasol kalesinden İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'na uzanan hikayesine tanıklık edeceğiz. Hazırsanız, başlayalım.

------- Podbee Sunar -------
Bu podcast, getirfinans hakkında reklam içerir.  getirfinans iyi faizi vade beklemeden günlük kazandırır. Kredi faiz oranı düşüktür. Aidatsız kredi kartı sunar. Para transferinden ücret almaz. Sen de getirfinanslı ol. Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. Bonus Platinum Dinamik'le tanışın!Kendiliğinden saatte bir değişen güvenlik koduyla internet alışverişlerinin en yeni ve daha da güvenli ödeme yöntemi!
See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

22: Kalecilikten Politikaya : Ekrem İmamoğlu'nun Siyasi Yaşamı I Tekrar Dosyası

Bilgisel’in yeni bölümünde tüm özellikleriyle dünyanın en özel şehirlerinden olan İstanbul’un siyasi ve kültürel çerçevede 100 yıllık yolculuğunu derledik. Seçim öncesi İstanbul’un yerel dinamiklerini inceledik. Hazırsanız başlayalım.



Bölüm içerisinde referansta bulunduğumuz 31. Bölüm ektedir.

Kalecilikten Politikaya: Ekrem İmamoğlu'nun Siyasi Yaşamı

https://open.spotify.com/episode/61lwVwEsKVgaH5Pic2cReU?si=46d8771418764f09







Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Bilgisel’in yeni bölümünde tüm özellikleriyle dünyanın en özel şehirlerinden olan İstanbul’un siyasi ve kültürel çerçevede 100 yıllık yolculuğunu derledik. Seçim öncesi İstanbul’un yerel dinamiklerini inceledik. Hazırsanız başlayalım.

Bölüm içerisinde referansta bulunduğumuz 31. Bölüm ektedir.
Kalecilikten Politikaya: Ekrem İmamoğlu'nun Siyasi Yaşamı
https://open.spotify.com/episode/61lwVwEsKVgaH5Pic2cReU?si=46d8771418764f09

------- Podbee Sunar -------
Bu podcast, getirfinans hakkında reklam içerir.  getirfinans iyi faizi vade beklemeden günlük kazandırır. Kredi faiz oranı düşüktür. Aidatsız kredi kartı sunar. Para transferinden ücret almaz. Sen de getirfinanslı ol. Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. Bonus Platinum Dinamik'le tanışın!Kendiliğinden saatte bir değişen güvenlik koduyla internet alışverişlerinin en yeni ve daha da güvenli ödeme yöntemi!
See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

21: Dünyanın Başkenti: İstanbul'un 100 Yılı

18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi'nin 109. yılında olağanüstü bir savaş hikayesiyle huzurlarınızdayız. Aynı asker, aynı savaşta, iki düşman ülkede birden kahraman olabilir mi? Alistair John Taylor mı yoksa Gazi Ali Can Çavuş mu? Tüyler ürpertici bu hikayeye hazırsanız başlayalım.





Oyuncular:

Beyaz Hala: Yasemin Yeşilgöz

Mustafa Kemal Paşa: Metin Bozkurt

Victoria Taylor: Dila Zeynep Dereli

Alistair John Taylor: Kadir Can Değer

Rehber: Gökbey Karataş

Türk Askeri: Zafer Peker

Köylü: Batuhan Kösegil









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi'nin 109. yılında olağanüstü bir savaş hikayesiyle huzurlarınızdayız. Aynı asker, aynı savaşta, iki düşman ülkede birden kahraman olabilir mi? Alistair John Taylor mı yoksa Gazi Ali Can Çavuş mu? Tüyler ürpertici bu hikayeye hazırsanız başlayalım.


Oyuncular:
Beyaz Hala: Yasemin Yeşilgöz
Mustafa Kemal Paşa: Metin Bozkurt
Victoria Taylor: Dila Zeynep Dereli
Alistair John Taylor: Kadir Can Değer
Rehber: Gökbey Karataş
Türk Askeri: Zafer Peker
Köylü: Batuhan Kösegil

------- Podbee Sunar -------
Bu podcast, getirfinans hakkında reklam içerir.  getirfinans iyi faizi vade beklemeden günlük kazandırır. Kredi faiz oranı düşüktür. Aidatsız kredi kartı sunar. Para transferinden ücret almaz. Sen de getirfinanslı ol. Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. Bonus Platinum Dinamik'le tanışın!Kendiliğinden saatte bir değişen güvenlik koduyla internet alışverişlerinin en yeni ve daha da güvenli ödeme yöntemi!
See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

20: Bir Çanakkale Öyküsü - İki Ulusun Kahramanı Ali Can Çavuş

Küçük bir Osmanlı şehrinden, mazlum bir halkın direniş karargahına, ardından Devrim’in ve Cumhuriyet’in başkentliğine uzanan yolculuk. Bilgisel’in yeni bölümünde Ankara’nın yakın tarihinde bir gezintiye çıkıp şehrin siyasi ve kültürel dokularını inceledik. Hazırsanız başlayalım.









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

Küçük bir Osmanlı şehrinden, mazlum bir halkın direniş karargahına, ardından Devrim’in ve Cumhuriyet’in başkentliğine uzanan yolculuk. Bilgisel’in yeni bölümünde Ankara’nın yakın tarihinde bir gezintiye çıkıp şehrin siyasi ve kültürel dokularını inceledik. Hazırsanız başlayalım.

------- Podbee Sunar -------
Bu podcast, getirfinans hakkında reklam içerir.  getirfinans iyi faizi vade beklemeden günlük kazandırır. Kredi faiz oranı düşüktür. Aidatsız kredi kartı sunar. Para transferinden ücret almaz. Sen de getirfinanslı ol. Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. Bonus Platinum Dinamik'le tanışın!Kendiliğinden saatte bir değişen güvenlik koduyla internet alışverişlerinin en yeni ve daha da güvenli ödeme yöntemi!
See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

19: Cumhuriyetin Şehri - Ankara'nın 100 Yılı

8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde Bilgisel’in özel bölümüyle huzurlarınızdayız. Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkı kazanması için daha cumhuriyet kurulmadan önce mücadele etmeye başlayan Nezihe Muhiddin’in ve Türkiye Kadınlar Birliği’nin öyküsünü çok seveceksiniz. Hazırsanız başlayalım.

Oyuncular:

Nezihe Muhiddin: Gülşah Dim

Mustafa Kemal Atatürk: Metin Bozkurt









Tüm bölümler ve daha fazlası için podbeemedia.com'u ziyaret et!

------ Podbee Sunar -------

Bu podcast reklam içermektedir.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde Bilgisel’in özel bölümüyle huzurlarınızdayız. Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkı kazanması için daha cumhuriyet kurulmadan önce mücadele etmeye başlayan Nezihe Muhiddin’in ve Türkiye Kadınlar Birliği’nin öyküsünü çok seveceksiniz. Hazırsanız başlayalım.
Oyuncular:
Nezihe Muhiddin: Gülşah Dim
Mustafa Kemal Atatürk: Metin Bozkurt

------- Podbee Sunar -------
Bu podcast, getirfinans hakkında reklam içerir.  getirfinans iyi faizi vade beklemeden günlük kazandırır. Kredi faiz oranı düşüktür. Aidatsız kredi kartı sunar. Para transferinden ücret almaz. Sen de getirfinanslı ol. Bu podcast, Garanti BBVA hakkında reklam içerir. Bonus Platinum Dinamik'le tanışın!Kendiliğinden saatte bir değişen güvenlik koduyla internet alışverişlerinin en yeni ve daha da güvenli ödeme yöntemi!
See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

18: Kadının Fendi: Nezihe Muhiddin ve Kadınlar Halk Fırkası

Bilgisel’in yeni bölümünde Yerel Seçimlere kısa bir zaman kala şehirlerimizi mercek altına alıyoruz. Ege’nin incisi İzmir’in 100 yıllık macerası; siyasi yapısı, yerel dinamikleri ve belediyecilik tarihiyle huzurlarınızdayız. Keyifli dinlemeler.

See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

17: Ege'nin İncisi - İzmir'in 100 Yılı

Bilgisel’in yeni bölümünde Türk sinemasının en kült yapımlarından olan Vizontele’nin kahkahaların arkasına gizlediği sosyo-politik saptamalarını sizler için derledik. Hazırsanız başlayalım.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

16: Kahkahalar Arkasına Gizlenmiş Bir Melodram - Vizontele

Bilgisel’in yeni bölümünde yıkılan Yugoslavya’nın enkazından futbol topuna sarılarak çıkan, Bosna Hersek tarihinin en büyük futbolcusu Edin Dzeko’nun öyküsüyle huzurlarınızdayız. Keyifli dinlemeler.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

15: Savaş ve Yıkımın Ortasından Zirveye - Edin Dzeko

Bilgisel'in yeni bölümünde koskoca bir devletin, bir hayvan türüne karşı açtığı savaşa tanık olacaksınız. Avustralya Ordusu'nun Emu Kuşları'na karşı verdiği mücadelenin hikayesi ile huzurlarınızdayız. Hazırsanız başlayalım.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

14: Tarihin En Enteresan Savaşı - Avustralya, Emu Kuşlarına Karşı

Bilgisel’in yeni bölümünde, büyük deprem felaketinin birinci yılında, kaybettiğimiz canlarımızı anarken, enkaz altında yaşamını yitiren Hataysporlu Christian Aysu’nun yüreklere dokunan hikayesiyle huzurlarınızdayız. Hazırsanız, başlayalım.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

13: Bir Son Saniye Golünün Öyküsü - Christian Atsu

Bilgisel'de bu hafta Türkiye'nin yetiştirdiği en değerli şairlerden birinin yaşam hikayesine odaklanıyoruz. Ölümünün 60'ıncı yılını andığımız Nazım Hikmet Ran'ın hayat öyküsüne, onun şiirleri eşliğinde tanıklık ediyoruz. Hazırsanız, başlayalım.

"Memleketimden İnsan Manzaraları" ve "Vatan Haini" şiirlerinin seslendirmeleri için Tansu Biçer'e teşekkür ederiz.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

49: Mavi Gözlü Dev: Nazım Hikmet'in Hayat Öyküsü

Türkiye tarihinde iz bıraksa da geçen zamanda unutulmaya yüz tutan siyasi ve kültürel olaylara sesli bir kapı açıyoruz. Podbee Media yapımı Bilgisel ile hem yakın zaman Türkiye tarihine, hem de toplumsal olayların perde arkasını aralıyoruz.

Bilgisel

Bilgisel'in yeni bölümünde demokrasi tarihimizin en önemli kırılma anlarından birini hatırlıyoruz. Sekizinci İnönü Hükümeti olarak da bilinen 1961 Koalisyonu'nun hikayesini masaya yatırıyoruz. Hazırsanız, başlayalım.


See Privacy Policy at https://art19.com/privacy and California Privacy Notice at https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Podcast'e Soru Sor

Kaydet - Dinle - Gönder

Bildirimler

Bilgisel

Her hafta eklenen yeni bölümleri kaçırma!